اختلالات حرکتی اختلال خواب چیست؟ علت، علائم، نحوه تشخیص و درمان
اختلال خواب چیست؟
اختلال خواب وضعیتی است که به‌طور مکرر بر توانایی شما برای داشتن خواب کافی و باکیفیت تأثیر می‌گذارد. بسیاری از ما گاهی‌اوقات مشکلاتی در خوابیدن را تجربه می‌کنیم. معمولاً این مسئله به‌دلیل استرس، سفر، بیماری، یا سایر وقفه‌های موقتی در روال عادی ما است. بااین‌حال، اگر به‌طور منظم برای به خواب رفتن در شب مشکل دارید، با احساس خستگی شدید از خواب بیدار می‌شوید، یا در طول روز احساس خواب‌آلودگی می‌کنید، ممکن است به اختلال خواب مبتلا شده باشید.
اختلالات خواب مشکلاتی بیش از خواب‌آلودگی در طول روز ایجاد می‌کنند. آنها می‌توانند تأثیر جدی بر سلامت روانی و جسمی شما، ازجمله خلق و خو، انرژی و توانایی مقابله با استرس بگذارند. نادیده گرفتن مشکلات و اختلالات خواب می‌تواند منجر به افزایش وزن، تصادفات رانندگی، کاهش عملکرد شغلی، مشکلات حافظه و روابط پرتنش شود.
کارهای زیادی وجود دارند که می‌توانید برای شناسایی علل زمینه‌ای اختلال خواب خود و بهبود خواب، سلامتی و کیفیت زندگی‌تان انجام دهید.
انواع اختلالات خواب
انواع اختلالات شایع خواب شامل موارد زیر هستند:
بی‌خوابی
بی‌خوابی، ناتوانی در به خواب رفتن یا خواب بی‌کیفیت در طول شب، می‌توانند ناشی از استرس، پرواززدگی (جت لگ)، بیماری، داروهای مصرفی یا حتی میزان قهوه‌ای که می‌نوشید، باشند. بی‌خوابی همچنین می‌تواند ناشی از سایر اختلالات خواب یا اختلالات خلقی مانند اضطراب و افسردگی باشد.
بهبود بهداشت خواب، بازنگری عادات روزانه و یادگیری آرامش، به درمان اکثر موارد بی‌خوابی کمک می‌کنند. در این صورت نیازی به مراجعه به متخصص خواب یا مصرف قرص‌های خواب نیست.
آپنه خواب
آپنه خواب، اختلال خواب شایع (و قابل درمان) است که در آن تنفس شما به‌طور موقت در طول خواب متوقف می‌شود و مکرراً شما را بیدار می‌کند. اگر آپنه خواب دارید، ممکن است این بیداری‌ها را به یاد نیاورید، اما احتمالاً در طول روز احساس خستگی شدید، تحریک‌پذیری و افسردگی خواهید داشت یا کاهش بهره‌وری را مشاهده می‌کنید. آپنه خواب، اختلال خواب جدی و تهدیدکننده زندگی است. بنابراین درصورت ابتلا به این اختلال فوراً به پزشک مراجعه کرده و یاد بگیرید چگونه به خودتان کمک کنید.
سندرم پای بی‌قرار (RLS)
سندرم پای بی‌قرار (RLS) اختلالی است که باعث ایجاد میلی شدید برای حرکت دادن پاها (یا بازوها) در طول شب می‌شود. این میل به حرکت زمانی رخ می‌دهد که در حال استراحت یا دراز کشیدن هستید و معمولاً به‌دلیل احساسات ناراحت‌کننده، سوزن سوزن شدن و درد ایجاد می‌شود. بااین‌حال، می‌توانید از درمان‌های خانگی برای مدیریت و تسکین علائم استفاده کنید.
حمله خواب یا نارکولپسی
حمله خواب، اختلالی است که شامل خواب‌آلودگی بیش‌ازحد و غیرقابل کنترل در طول روز می‌شود. این عارضه ناشی از اختلال عملکرد مکانیسم مغزی است که خواب و بیداری را کنترل می‌کند. اگر مبتلا به نارکولپسی باشید، ممکن است در حین صحبت کردن، کار کردن، یا حتی رانندگی دچار «حملات خواب» شوید. اگرچه هنوز درمانی برای این اختلال وجود ندارد، ترکیبی از درمان‌ها می‌تواند به کنترل علائم کمک کند و شما را قادر سازد از بسیاری از فعالیت‌های عادی لذت ببرید.
پاراسومنیا یا خواب پریشی
خواب پریشی نوعی اختلال خواب است که شامل رفتارها، حرکات یا تجربیات غیرعادی و ناخواسته در حین خواب می‌شود. این رفتارها شامل شرایط شناخته شده‌ای مانند صحبت کردن در خواب، راه رفتن در خواب و کابوس‌های مکرر، و همچنین مسائل کمتر شناخته شده‌ای مانند وحشت‌های شبانه در بزرگسالان و فلج خواب هستند.
به چند ساعت خواب در طول روز نیاز داریم؟
خواب بخش ضروری عملکرد بدن ما است. مقدار خوابی که شما نیاز دارید ممکن است کمتر یا بیشتر از دیگران باشد، اما متخصصان توصیه می‌کنند بزرگسالان هر شب هفت تا نه ساعت بخوابند. زمان بهینه خواب بر اساس سن متفاوت است؛ به‌عنوان مثال، کودکان و نوجوانان ممکن است به خواب بیشتری نسبت به بزرگسالان نیاز داشته باشند.
اختلالات خواب چقدر شایع هستند؟
بیش از ۵۰ میلیون نفر در ایالات متحده به یکی از انواع اختلالات خواب مبتلا هستند. علاوه‌براین، بیش از ۱۰۰ میلیون آمریکایی در تمام سنین گزارش می‌دهند که مقدار خواب کافی دریافت نمی‌کنند.
علائم اختلالات خواب چیست؟
علائم بسته به شدت و نوع اختلال خواب متفاوت هستند. همچنین ممکن است زمانی که اختلالات خواب نتیجه وضعیتی دیگر هستند، به‌صورت متغیر مشاهده شوند.
بااین‌حال، علائم عمومی اختلالات خواب عبارت‌اند از:
- مشکل در به خواب رفتن یا در خواب ماندن
- خستگی در طول روز
- میل شدید به چرت زدن در طول روز
- الگوهای تنفسی غیرعادی
- میل غیرعادی یا ناخوشایند برای حرکت در هنگام به خواب رفتن
- حرکت غیرعادی یا تجربیات دیگر در حین خواب
- تغییرات غیرعمدی در برنامه خواب/ بیداری شما
- تحریک‌پذیری یا اضطراب
- عملکرد ضعیف در کار یا مدرسه
- کمبود تمرکز
- افسردگی
- افزایش وزن
چه چیزی باعث اختلالات خواب می‌شود؟
بسیاری از شرایط، بیماری‌ها و اختلالات وجود دارند که می‌توانند باعث اختلال در خواب شوند. در بسیاری از موارد، اختلالات خواب به‌خاطر بیماری‌ای زمینه‌ای ایجاد می‌شوند.
آلرژی‌ها و مشکلات تنفسی
آلرژی‌ها، سرماخوردگی‌ها و عفونت‌های دستگاه تنفسی فوقانی می‌توانند تنفس در شب را چالش‌برانگیز کنند. ناتوانی در تنفس ازطریق بینی نیز می‌تواند باعث مشکلات خواب شود.
تکرر ادرار
ناکچوریا، یا تکرر ادرار، ممکن است با بیدار کردن شما در طول شب، خوابتان را مختل کند. عدم تعادل هورمونی و بیماری‌های دستگاه ادراری ممکن است به ایجاد این وضعیت کمک کنند.
اگر تکرر ادرار با خونریزی یا درد همراه است، حتماً فوراً با پزشک خود تماس بگیرید.
درد مزمن
درد مزمن می‌تواند به خواب رفتن را دشوار کند. حتی ممکن است پس از به خواب رفتن، شما را بیدار کند. برخی از شایع‌ترین علل درد مزمن عبارت‌اند از:
- آرتریت
- سندرم خستگی مزمن
- فیبرومیالژیا
- بیماری التهابی روده
- سردردهای مداوم
- کمردرد مزمن
در برخی موارد، درد مزمن حتی ممکن است توسط اختلالات خواب تشدید شود. به‌عنوان مثال، پزشکان معتقدند که ایجاد فیبرومیالژیا ممکن است با مشکلات خواب مرتبط باشد.
استرس و اضطراب
استرس و اضطراب اغلب تأثیری منفی بر کیفیت خواب دارند. به خواب رفتن یا در خواب ماندن برای شما می‌تواند دشوار باشد. کابوس‌ها، صحبت در خواب، یا راه رفتن در خواب نیز ممکن است خواب شما را مختل کنند.
عوامل خطر
این عوامل می‌توانند خطر اختلالات خواب را افزایش دهند:
- سن: سن ممکن است در ایجاد اختلالات خواب نقش داشته باشد. برخی اختلالات خواب، مانند شب‌ادراری، ممکن است در کودکان شایع‌تر باشند. سایر اختلالات خواب با افزایش سن بیشتر مشاهده می‌شوند.
- ژنتیک: در صورتی که یکی از اعضای خانواده به اختلالات خواب مانند بی‌خوابی، سندرم پای بی‌قرار، راه رفتن در خواب و آپنه خواب مبتلا باشد، احتمال ایجاد آن در شما بیشتر است.
- بیماری‌ها: بیماری‌های مغز و اعصاب، مانند بیماری پارکینسون، مالتیپل اسکلروزیس و آسیب مغزی تروماتیک، ممکن است خطر اختلالات خواب را افزایش دهند. بیماری قلبی، بیماری ریوی، سرطان، دیابت و درد مزمن با بی‌خوابی مرتبط هستند. اضافه وزن خطر آپنه خواب انسدادی را افزایش می‌دهد. نارسایی قلبی و فیبریلاسیون دهلیزی خطر آپنه خواب مرکزی را افزایش می‌دهند.
- بیماری‌های سلامت روان: استرس، افسردگی، اضطراب و سایر شرایط سلامت روان ممکن است بر خواب تأثیر بگذارند.
- تغییرات برنامه: پرواززدگی یا کار شیفتی می‌توانند چرخه خواب و بیداری شما را تغییر دهند و خواب را مختل کنند.
- داروها و مواد مخدر: برخی داروها، کافئین، الکل و مواد مخدر می‌توانند بر خواب تأثیر بگذارند.
اگر خواب کافی نداشته باشم چه اتفاقی میفتد؟
اگر میزان یا کیفیت خواب مناسبی را که بدن شما نیاز دارد، دریافت نکنید، تأثیراتی فراتر از احساس خستگی در طول روز را تجربه خواهید کرد. کمبود خواب کافی می‌تواند منجر به موارد زیر شود:
- مشکل در یادگیری، به خاطر سپردن یا تصمیم‌گیری
- تغییرات شخصیتی مانند تحریک‌پذیری
- زمان واکنش پایین‌تر (که احتمال تصادفات را بیشتر می‌کند)
کم‌خوابی همچنین می‌تواند به ایجاد مشکلات سلامتی مانند موارد زیر منجر شود:
- افسردگی
- چاقی
- دیابت نوع ۲
- بیماری قلبی
- زوال عقل
اگرچه این اتفاق به‌ندرت مشاهده می‌شود، برخی از اختلالات خواب می‌توانند تهدیدکننده زندگی نیز باشند.
اختلالات خواب چگونه تشخیص داده می‌شوند؟
پزشک شما ابتدا معاینه‌ای فیزیکی انجام می‌دهد و اطلاعاتی درمورد علائم و سابقه پزشکی شما جمع‌آوری می‌کند. آنها همچنین ممکن است آزمایش‌های مختلفی را تجویز کنند، ازجمله:
- پلی‌سومنوگرافی (PSG): این تست، مطالعه خواب آزمایشگاهی است که سطوح اکسیژن، حرکات بدن، و امواج مغزی را ارزیابی می‌کند تا ببینید چه چیزی و چگونه باعث اختلال در خواب شده است. این تست با مطالعه خواب خانگی (HST) که به‌تنهایی انجام می‌شود و برای تشخیص آپنه خواب استفاده می‌گردد، متفاوت است.
- الکتروانسفالوگرام (EEG): این تست، آزمایشی است که فعالیت الکتریکی در مغز را ارزیابی می‌کند و هر گونه مشکل بالقوه مرتبط با این فعالیت را تشخیص می‌دهد. این تست بخشی از پلی‌سومنوگرافی است.
- تست تأخیر خواب چندگانه (MSLT): این تست برای مطالعه چرت زدن در طول روز در ترکیب با PSG در شب برای کمک به تشخیص حمله خواب استفاده می‌شود.
این آزمایش‌ها می‌توانند در تعیین مسیر صحیح درمان برای اختلالات خواب بسیار حیاتی باشند.
روش‌های درمان
درمان به نوع اختلال خواب و میزان تأثیر علائم بر زندگی روزمره بستگی دارد. گزینه‌های درمانی ممکن است شامل موارد زیر باشند:
- اصلاح سبک زندگی: این اصلاحات شامل کاهش وزن، پیروی از عادات خواب خوب، فعالیت بدنی منظم، کاهش مصرف الکل و کافئین نزدیک به زمان خواب و اجتناب از مواد مخدر هستند.
- درمان بیماری‌های دیگر: درمان بیماری‌ها و مشکلات سلامت روان که باعث اختلالات خواب می‌شوند، می‌تواند کیفیت خواب را بهبود بخشد.
- درمان شناختی رفتاری برای بی‌خوابی (CBT-I): این درمان شامل بررسی افکار و رفتارهایی است که در خواب اختلال ایجاد می‌کنند. با راهنمایی، می‌توانید برنامه‌ای برای استراحت بهتر ایجاد کنید. این برنامه ممکن است شامل یافتن راه‌هایی برای آرامش در زمان خواب، خوابیدن و بیدار شدن در زمانی مشخص (به‌صورت روزانه) و چرت نزدن باشد.
- استفاده از دستگاه فشار مثبت پیوسته راه هوایی (CPAP): این درمان استاندارد برای آپنه خواب انسدادی است. بیمار از دستگاه CPAP برای درمان آپنه خواب انسدادی در طول خواب استفاده می‌کند. دستگاه شلنگی دارد که به ماسک وصل می‌شود. او ماسک را روی صورت یا بینی خود قرار می‌دهد و دستگاه جریان هوا را با فشاری فراهم می‌کند که راه هوایی بیمار را در طول خواب باز نگه می‌دارد.
- پلاک دهانی: پلاک دهانی وسیله‌ای است که در طول خواب استفاده می‌شود. هدف از استفاده از این دستگاه، کاهش انسداد جریان هوا در ناحیه گلو با فشار دادن فک پایین و زبان به سمت جلو است.
- جراحی‌ها: گزینه دیگری که به‌جای CPAP استفاده می‌شود، جراحی است. گزینه‌های جراحی مختلفی وجود دارند که برای کاهش انسداد جریان هوا در طول خواب طراحی شده‌اند. این گزینه‌ها شامل جراحی‌هایی روی بینی یا فک‌ها و جراحی‌هایی برای کاهش بافت نرم راه هوایی فوقانی هستند.
- داروها: داروها و مکمل‌ها ممکن است به درمان برخی اختلالات خواب کمک کنند. پزشک ممکن است برخی از داروها و مکمل‌های زیر را برای درمان اختلالات خواب توصیه کند:
- بی‌خوابی: داروهای کمکی خواب، ازجمله ملاتونین، زولپیدم، زالپلون، اسزوپیکلون، راملتئون، سُوورِکسانت، لمبورِکسانت یا دوکسپین
- سندرم پای بی‌قرار: داروهایی مانند گاباپنتین، گاباپنتین اناکاربیل یا پرگابالین
- حمله خواب: محرک‌ها یا داروهای تقویت‌کننده بیداری، مانند مودافینیل، آرمودافینیل، پیتولیسانت، نمک مختلط یا سدیم اکسی‌بات، و سولریامفتول
اختلالات خواب چقدر طول می‌کشند؟
محدودیت زمانی مشخصی برای اینکه اختلال خواب چه زمانی از تأثیرگذاری بر شما دست می‌کشد، وجود ندارد. ممکن است بتوانید درمانی پیدا کنید که در عرض چند هفته تا چند ماه احساس بهتری به شما بدهد. برخی دیگر ممکن است نیاز داشته باشند که این وضعیت را در طول زندگی خود مدیریت کنند. درمورد چشم‌انداز خاص خود با پزشک صحبت کنید.
آیا می‌توان از اختلالات خواب پیشگیری کرد؟
شما نمی‌توانید از همه انواع اختلالات خواب پیشگیری کنید، اما می‌توانید با تمرین عادات خواب خوب (بهداشت خواب) خطر این اختلالات را کاهش دهید.
چگونه خواب بهتری داشته باشم؟
پزشک ممکن است توصیه کند که برای بهتر خوابیدن، تغییراتی در بهداشت خواب خود ایجاد کنید. بهداشت خواب شامل ایجاد تغییرات در روال خواب شما برای ایجاد محیط خواب بهینه است. می‌توانید با انجام موارد زیر خواب بهتری داشته باشید:
- ایجاد محیط خواب راحت: مطمئن شوید که اتاق خواب شما خنک، ساکت و تاریک است. اگر سر و صدا شما را بیدار نگه می‌دارد، سعی کنید از صداهای پس‌زمینه مانند «نویز سفید» یا گوش‌گیر استفاده کنید. اگر نور در خواب شما اختلال ایجاد می‌کند، از چشم‌بند یا پرده‌های ضخیم تاریک‌کننده استفاده کنید.
- به حداقل رساندن استرس: سعی کنید میزان استرسی را که قبل از رفتن به رختخواب احساس می‌کنید، کاهش دهید. بهتر است در اوایل شب لیستی از کارهای روزانه خود تهیه کنید. این کار از نگرانی پیش از خواب می‌کاهد. همچنین مثبت ماندن به‌جای رفتن به رختخواب با طرز فکر منفی، مانند «اگر امشب به اندازه کافی نخوابم، چگونه می‌توانم روز بعد را بگذرانم؟» کمک می‌کند.
- اجتناب از استفاده از رختخواب برای کارهای دیگر غیر از خواب: در اتاق خواب خود تلویزیون تماشا نکنید، غذا نخورید یا کار نکنید.
- ایجاد روال خواب منظم: هر شب، عادت‌هایی مانند حمام گرم، گوش دادن به موسیقی آرامش‌بخش یا مطالعه را قبل از رفتن به رختخواب ایجاد کنید. تمرینات آرامش‌بخش یا مدیتیشن را امتحان کنید. هر روز صبح، ازجمله روزهای تعطیل در زمانی مشخص از خواب بیدار شوید.
- چک نکردن ساعت: ساعت را بچرخانید یا صفحه تلفن خود را رو به پایین قرار دهید و فقط از زنگ هشدار برای بیدار شدن استفاده کنید. اگر نمی‌توانید در عرض ۲۰ دقیقه به خواب بروید، اتاق خواب خود را ترک کنید. در اتاقی دیگر به مطالعه یا انجام فعالیتی آرامش‌بخش بپردازید که شامل استفاده از صفحه نمایش نباشد.
- ورزش منظم: ورزش برای ترویج خواب مثبت عالی است، اما اگر در خوابیدن مشکل دارید، در عرض چهار ساعت قبل از خواب ورزش نکنید. از انجام تمرینات سخت قبل از خواب خودداری کنید.
چه زمانی باید به پزشک مراجعه کنم؟
اگر با خوابیدن و بیداری مشکل دارید و مشکلاتی ازجمله به خواب رفتن، خواب ماندن یا بیدار ماندن، داشتن خواب آرام یا خواب‌آلودگی یا خستگی در طول روز را تجربه می‌کنید، با پزشک خود صحبت کنید.
جمع‌بندی
اختلالات خواب بر کیفیت زندگی شما تأثیر می‌گذارند. آنها می‌توانند تفکر، عملکرد در مدرسه یا محل کار، سلامت روان و سلامت جسمانی شما را مختل کنند. اختلالات خواب رایج مانع داشتن خواب عمیق و آرام مورد نیاز برای بهترین عملکرد شما می‌شوند. اگر با خواب خود مشکل دارید، در مراجعه به پزشک درنگ نکنید. سلامتی شما و درنتیجه، کیفیت زندگی‌تان به داشتن خواب خوب بستگی دارد. بهداشت خواب خوب را تمرین کرده و دستورالعمل‌های پزشک خود را دنبال کنید تا زودتر احساس بهتری داشته باشید. کلینیک توانبخشی رسش با تشکیل جلسات رفتاردرمانی به درمان اختلالات خواب کمک می‌کند. اگر خودتان یا یکی از عزیزانتان به اختلال خواب مبتلا هستید می‌توانید جهت دریافت مشاوره رایگان و یا دریافت نوبت ویزیت با ما تماس بگیرید و از خدمات درمانی ما بهره‌مند شوید.
منابع
سوالات متداول
اگر کودک شما تأخیر قابل توجهی در حرکت، تکلم، یا مهارتهای حرکتی مانند نشستن، ایستادن یا راه رفتن داشته باشد، یا اگر حرکات غیرعادی نشان دهد، بهتر است به پزشک مراجعه کنید تا ارزیابیهای لازم انجام شود.
خیر، آزمایش خون معمولاً برای تشخیص فلج مغزی استفاده نمیشود. تشخیص اصلی بر اساس معاینه بالینی و تصویربرداری مغزی است.
