سایر افسردگی در نوجوانان | علت، علائم و بهترین روش های درمان آن
افسردگی در نوجوانان
همه ما انسان‌ها گاهیاوقات حس و حال خوبی نداریم و احساس خستگی و ناراحتی می‌کنیم که نمی‌توان گفت که به افسردگی مبتلا شده‌ایم. اما در صورتی که این علائم چندین روز ادامه داشته باشند امکان دارد به این بیماری روانی دچار شده باشیم. افسردگی در نوجوانان در صورتی که درمان نشود، میتواند مشکلات جدی‌تری را در آینده برای این افراد به وجود بیاورد. با توجه به گزارشاتی که در این زمینه وجود دارند، بیشتر افرادی که از این بیماری رنج می‌برند در رده سنی 6 تا 25 سال هستند.
افسردگی در جوانان اختلالی جدی است و ممکن است همه جنبه‌های زندگی نوجوان را تحت تأثیر خود قرار دهد. اما خوشبختانه باید بگوییم که این بیماری روانی قابل درمان است و خانواده نقش مهمی در درمان آن دارد. عشق، علاقه و راهنمایی‌های شما به نوجوانانی که به افسردگی مبتلا شده‌اند کمک می‌کند تا بتوانند به این بیماری غلبه کنند.
حتما بخوانید:گروه درمانی چیست و چه کاربردی دارد؟
علت افسردگی در نوجوانان
با توجه به تحقیق‌ها و پژوهش‌هایی که در این زمینه وجود دارند، افسردگی در نوجوانان علت خاصی ندارد و معمولاً در سنین نوجوانی نمایان میشود. عوامل بیولوژیکی، زیست‌محیطی، استعداد ژنتیکی و روانی ازجمله مهم‌ترین عوامل در بروز افسردگی در نوجوانان می‌باشند. اما در همین حال عوامل محیطی، طلاق، از دست دادن، درگیری و دعوای خانوادگی و عدم حمایت عاطفی نیز می‌توانند سبب بروز افسردگی شوند.
ژنتیک
یکی از عوامل مهم در به وجود آمدن افسردگی، بیماری‌های ژنتیکی می‌باشند. همچنین داشتن سابقه خانوادگی در این بیماری میتواند از دلایل افسردگی در نوجوانان باشد.
بی‌توجهی
از مهم‌ترین نیازهای اصلی در نوجوانان در این سن جذب محبت و توجه از سوی اطرافیان می‌باشد. این احتمال وجود دارد که نوجوانان به هر دلیلی مورد بی‌توجهی والدین و اطرافیان قرار بگیرند که خود این موارد می‌توانند در به وجود آمدن این بیماری روانی در نوجوان تأثیرگذار باشند.
آسیب‌های کودکی
نوجوان ممکن است که در زمان کودکی واقعه ناگواری مانند سوء‌استفاده جنسی، سابقه از دست دادن عزیزان، بی‌مهری، سوء‌استفاده‌های عمومی و ... را تجربه کرده باشد. این مسائل ممکن است در دوران نوجوانی یادآوری شده و سبب بروز افسردگی در فرد شوند.
هورمون‌ها
برخی از مشکلات هورمونی مانند کم‌کاری تیروئید روی عملکرد هورمون‌ها تأثیر می‌گذارند و احتمال دارد سبب بروز افسردگی در نوجوان شوند. اما این مشکلات باید توسط پزشک پیگیری و درمان شوند. یکی از موارد مهمی که وجود دارد این است که کنجکاوی نوجوانان میتواند سبب گرایش آنها به مواد مخدر شود و مصرف این مواد هم میتواند روی هورمون‌ها تأثیر بگذارد و درنهایت موجب بروز افسردگی در نوجوانان شود.
علائم و نشانه‌های افسردگی در نوجوانان
افسردگی در نوجوانان به این شکل نیست که همیشه غمگین به نظر برسند. درواقع عصبانیت، کلافگی و پریشانی ازجمله مهم‌ترین علائم و نشانه‌های افسردگی محسوب می‌شوند.
اما علائم و نشانه‌های افسردگی در نوجوانان شامل موارد زیر هستند:
• عصبانیت
• ناراحتی
• نداشتن انگیزه در انجام کارها
• دوری کردن از دوستان و آشنایان
• بی‌حوصلگی و بیقراری
• عدم عملکرد مناسب در مدرسه
• عدم تمرکز
• کمبود انرژی و خستگی
• فکر کردن به خودکشی و مرگ
• درد بی‌دلیل
• تغییر در عادت‌های خواب و خوراک
اما از دیگر علائم افسردگی در نوجوانان می‌توان به موارد زیر هم اشاره کرد:
مشکلات در مدرسه
افسردگی سبب میشود که نوجوانان انرژی و تمرکز کافی نداشته باشند و همین مسئله سبب غیبت‌های زیاد، کلافه شدن از درس و نمره‌های پایین میشود. این عامل زمانی قابل تشخیص است که دانش‌آموز در گذشته عملکرد تحصیلی خیلی خوبی داشته باشد.
کمبود اعتمادبه‌نفس
بیماری افسردگی میتواند باعث شود که فرد احساس زشت بودن، شکست‌خوردگی، خجالت‌زدگی و بی‌ارزشی کند که همه این موارد سبب می‌شوند که نوجوانان دچار کمبود اعتمادبه‌نفس شوند.
اعتیاد به موبایل
این احتمال وجود دارد که نوجوانان برای فرار از این مشکلات به‌دنبال راهی برای فرار باشند. ولی استفاده بیش‌ازحد از اینترنت و تلفن‌های هوشمند تنها دامنه تنهایی این افراد را زیاد می‌کند و سبب میشود که افسردگی در این افراد شدیدتر از قبل شود.
فرار کردن
تعداد بسیار زیادی از نوجوانانی که به افسردگی مبتلا هستند از خانه فرار می‌کنند یا تمایل به فرار دارند که این کار را بیشتر برای جلب توجه انجام می‌دهند.
جدا شدن از اطرافیان
نوجوانانی که به افسردگی مبتلا هستند تمایلی به برقراری ارتباط با افراد مختلف ندارند و تنها با چند نفر از دوستان خود ارتباط برقرار می‌کنند.
بی‌توجهی
این نوجوانان ممکن است که که کارهای خطرناکی مانند رانندگی بدون احتیاط و بی‌توجهی به سلامت جسمی خود داشته باشند.
مقابله با انتقاد
این نوجوانان در اکثر مواقع احساس بی‌ارزشی می‌کنند و همین عامل سبب میشود که انتقاد، شکست و طرد شدن برای آنها سخت باشد.
سایر اختلالاتی که باعث علائم افسردگی می‌شوند
اختلالات دیگری وجود دارند که علائم آنها مشابه افسردگی هستند. ارزیابی پزشک از بیماری و علائم آن و تشخیص دقیق بیماری نقش مهمی در یافتن درمان مناسب دارد. اختلالاتی که علائمی مشابه افسردگی دارند عبارت‌اند از:
- اختلالات دوقطبی: این اختلالات خلقی شامل نوسانات خلقی بوده و از شدید تا خفیف متغیر هستند. گاهیاوقات تشخیص اختلال دوقطبی و افسردگی دشوار است.
- اختلال سیکلوتیمیک: اختلال سیکلوتیمیک شامل نوسانات خلقی بالا و پایین است و نوسانات آن خفیف‌تر از اختلال دوقطبی هستند.
- اختلال بی‌نظمی خلقی اخلال‌گرانه: این اختلال خلقی در کودکان شامل تحریک‌پذیری مزمن و شدید و عصبانیت همراه با طغیان‌های مکرر خلق‌وخوی شدید است. این اختلال معمولاً در طول سال‌های نوجوانی یا بزرگسالی به اختلال افسردگی یا اختلال اضطراب تبدیل میشود.
- اختلال افسردگی مداوم: این اختلال گاهیاوقات دیس‌تایمی نامیده میشود و شدت آن کمتر از افسردگی بوده اما مزمن‌تر از آن است. در حالی که این اختلال معمولاً ناتوان‌کننده نیست، اما اختلال افسردگی مداوم میتواند از عملکرد طبیعی در برنامه‌های روزمره و از زندگی کامل جلوگیری کند.
- اختلال دیسفوریای پیش‌قاعدگی: این اختلال شامل علائم افسردگی مرتبط با تغییرات هورمونی است که از یک هفته قبل شروع میشود و ظرف چند روز پس از شروع دوره قاعدگی بهبود می‌یابد. علائم آن نسبت به افسردگی کمتر هستند یا پس از پایان دوره از بین می‌روند.
- سایر علل افسردگی: این عوامل شامل افسردگی ناشی از استفاده از داروهای تفریحی یا غیرقانونی، داروهای تجویزشده خاص یا بیماری خاصی هستند.
عوامل خطر
عوامل متعددی خطر ابتلا به افسردگی در نوجوانان یا تشدید آن را افزایش می‌دهند، ازجمله:
- داشتن مشکلاتی که به‌طور منفی بر عزت نفس تأثیر می‌گذارند، مانند چاقی، مشکلات با همسالان، قلدری طولانی‌مدت یا مشکلات تحصیلی
- قربانی یا شاهد خشونت بودن، مانند آزار فیزیکی یا جنسی
- داشتن سایر اختلالات روانی مانند اختلال دوقطبی، اضطراب، اختلالات شخصیتی، بی‌اشتهایی یا پرخوری عصبی
- داشتن ناتوانی در یادگیری یا اختلال نقص توجه و بیش‌فعالی (ADHD)
- داشتن درد مزمن یا بیماری‌های جسمی مزمن مانند سرطان، دیابت یا آسم
- داشتن ویژگی‌های شخصیتی خاص، مانند عزت نفس پایین یا وابستگی بیش‌ازحد، انتقاد از خود یا بدبینی
- سوءمصرف الکل، نیکوتین یا سایر مواد مخدر
- همجنس‌گرا، دوجنس‌گرا یا تراجنسیتی بودن در محیطی که فرد را حمایت نمی‌کند
سابقه خانوادگی و مشکلات با خانواده یا دیگران نیز ممکن است خطر افسردگی نوجوان شما را افزایش دهند، مانند:
- داشتن یکی از والدین، پدربزرگ و مادربزرگ یا بستگان خونی مبتلا به افسردگی، اختلال دوقطبی یا مشکلات سوءمصرف الکل
- داشتن عضوی از خانواده که به‌دلیل خودکشی فوت کرده است
- داشتن خانواده‌ای با مشکلات عمده در روابط و ارتباطات
- تجربه رویدادهای استرس‌زای اخیر در زندگی، مانند طلاق والدین، خدمت نظامی والدین یا مرگ یکی از عزیزان
عوارض
افسردگی درمان‌نشده میتواند به مشکلات عاطفی، رفتاری و سلامتی منجر شود که تمام جنبه‌های زندگی نوجوان شما را تحت تأثیر قرار می‌دهند. عوارض مرتبط با افسردگی نوجوانان ممکن است شامل موارد زیر باشند:
- سوءمصرف مواد مخدر و الکل
- مشکلات تحصیلی
- درگیری‌های خانوادگی و مشکلات در روابط
- خودکشی یا تلاش برای آن
تشخیص افسردگی در نوجوانان
نوجوانی یکی از دوران حساس و سخت زندگی هر فردی می‌باشد. افسردگی در نوجوانان خیلی بیشتر از آنچه که شما فکر می‌کنید میتواند بر آنان صدمه بزند. با توجه به آمار از هر 5 نوجوان حدوداً یکی به افسردگی مبتلا میشود که درصورت تشخیص این بیماری در آنها باید سریعاً تحت درمان قرار گیرند تا علائم این بیماری شدیدتر نشوند و زندگی فرد را با مشکلات بیشتری رو به رو نسازد.
در این دوران عصبانیت، بدخلقی، طبیعی است ولی افسردگی چیزی متفاوت است. تأثیرات منفی افسردگی در این دوران فراتر از غم و ناراحتی می‌باشند. این اختلال روانی میتواند سبب نابودی شخصیت نوجوان شود و همچنین باعث میشود که حس ناامیدی و عصبانیت و ناامیدی در آن به وجود بیاید. بسیاری از رفتارهای نادرست و خروشان نوجوانان می‌توانند نشان‌دهنده افسردگی در آنها باشند.
والدین و اطرافیان نوجوان باید علت ناراحتی و درد او را تشخیص دهند و به او کمک کنند. اما انجام دادن این کار ساده و آسان نیست و در برخی از مواقع به کمک پزشک نیاز است. اگر پزشک مشکوک به افسردگی باشد، معاینات و آزمایش‌هایی مانند موارد زیر را انجام می‌دهد:
- معاینه فیزیکی: پزشک ممکن است معاینه‌ای فیزیکی انجام دهد و سؤالات عمیقی درمورد سلامت نوجوان شما بپرسد تا علت احتمالی افسردگی را مشخص کند. در برخی موارد، افسردگی ممکن است با مشکل سلامت جسمی زمینه‌ای مرتبط باشد.
- تست‌های آزمایشگاهی: به‌عنوان مثال، پزشک نوجوان شما ممکن است آزمایش خون کامل یا آزمایش تیروئید انجام دهد تا از عملکرد صحیح آن مطمئن شود.
- ارزیابی روانشناختی: پزشک یا متخصص سلامت روان میتواند با نوجوان شما درمورد افکار، احساسات و رفتارهایش صحبت کرده و از پرسشنامه استفاده کند. این اقدامات به تشخیص دقیق و بررسی عوارض مرتبط کمک خواهد کرد.
حتما بخوانید:کاردرمانی افسردگی
والدین چه کمکی می‌توانند انجام دهند؟
افسردگی در نوجوانان یکی از اختلالات روانی است که قابل درمان است. اولین اقدام برای درمان این است که متوجه وجود مشکل شوید. زمانی که علائم افسردگی را مشاهده کردید بدون قضاوت، سعی بر برقراری ارتباط کنید. اما برخی از نوجوانان هستند که دوست ندارند با والدین خود صحبت کنند. درصورت مشاهده چنین مواردی باید مشکل را پیدا کرده، با نوجوان درمورد آن صحبت کرده و به آنها کمک کنید. والدین می‌توانند با شناسایی به‌موقع این اختلال روانی در فرزند خود به روانشناس متخصص مراجعه کنند تا وضعیت نوجوان بررسی شده و درمان مناسب برای او تجویز شود.
راه‌های درمان افسردگی در نوجوانان
افسردگی نوعی بیماری است که امروزه خیلی از افراد را درگیر کرده است و تفاوتی ندارد که فرد در چه سنی و شرایطی قرار داشته باشد. آنچه که مهم است درمان این بیماری است. افسردگی در نوجوانان و کودکان بسیار شایع است و باید توجه کنید که والدین به‌تنهایی نمی‌توانند از پس درمان این بیماری روانی برآیند. بهترین راهی که می‌توان برای درمان این بیماری در نوجوانان انجام داد، مراجعه به پزشک یا مشاور متخصص است.
در جهت درمان افسردگی در کودکان و نوجوانان موضوعی بسیار مهم «فعال‌سازی رفتاری» می‌باشد. طوری‌که برنامه‌هایی برای نوجوانان و کودکان در نظر گرفته میشود تا آنها را وادار به حرکت کند ولی انرژی زیادی از آنها نگیرد. مانند ترغیب کردن آنها به انجام کاری که ما بتوانیم با آنها همراهی کنیم تا احساس تنهایی و خمودگی کمتری داشته باشند.
حتما بخوانید: درمان افسردگی با ورزش کردن
داروها
سازمان غذا و داروی آمریکا (FDA) دو دارو را برای افسردگی نوجوانان تأیید کرده است: فلوکستین (Prozac) و سیتالوپرام (Lexapro). با پزشک نوجوان خود درمورد گزینه‌های دارویی و عوارض جانبی احتمالی صحبت کنید و فواید و خطرات را بسنجید.
درمان افسردگی در نوجوانان با بالا بردن مهارت‌های ارتباطی
نوجوانان نسبت به قضاوت اطرافیان خود مقداری حساس هستند و مدام خود را از نگاه افراد دیگر قضاوت می‌کنند. بنابراین در صورتی که با دیگران ارتباط برقرار کنند، احساس بهتری خواهند داشت. نوجوانان نسبت به روابط اجتماعی خود با دیگران دچار مشغولیت ذهنی می‌شوند و از ترس قضاوت دیگران سعی می‌کنند که از جمع‌های اجتماعی دور شوند و همین عامل باعث میشود که افسرده شوند.
فکر کردن به اشتباهات
در اکثر مواقع این افراد خود را مورد قضاوت قرار می‌دهند و از ترس خطا کردن از دیگران فاصله می‌گیرند تا در این صورت کمتر اشتباه کنند. همین دوری کردن از دیگران باعث میشود که آنها به افسردگی مبتلا شوند. برای درمان افسردگی در نوجوانان باید به آنها کمک کنیم که مهارت‌های جدیدی بیاموزند یا برای ایجاد روابط تازه و جدید گام بردارند تا در این صورت از قضاوت و سرزنش دیگران دور بمانند.
یافتن افکار مسموم
زمانی که نوجوانان به افسردگی مبتلا می‌شوند چندین بار اشتباه و تصمیم نادرست خودشان را برای همیشه به خود نسبت می‌دهند و به خود می‌گویند: «همیشه اشتباه میکنم و...». در برخی از موارد هم که امتحان سخت بوده، نمی‌گویند که استاد امتحان را سخت گرفته بود. بلکه می‌گویند من هوش و ذکاوت خوبی نداشتم و نتوانستم امتحان خوبی داشته باشم. درواقع باید بگوییم که همین افکار مخرب هستند که باعث به وجود آمدن افسردگی می‌شوند.
روش روان‌کاوانه برای درمان افسردگی
در این روش درمان برای اینکه علت افسردگی را بیابند به جستجو و یافتن مشکلات کودکی می‌پردازند و روانشناسان با تحلیل رفتار دوران کودکی فرد ریشه افسردگی را در ناخودآگاه او می‌ابند. در بسیاری از مواقع، نوجوانان به‌دلیل اینکه به افسردگی مبتلا شده‌اند دچار افت تحصیلی هم می‌شوند یا عملکرد آنها ضعیف میشود که سریعاً باید به پزشک مراجعه کنند و تحت درمان قرار بگیرند.
طب جایگزین
اگر نوجوان شما به‌دنبال درمان‌های جایگزین یا مکمل است، مطمئن شوید که شما و او هم خطرات و هم مزایای احتمالی را درک می‌کنید. درمان‌های پزشکی معمول یا روان‌درمانی را با طب جایگزین جایگزین نکنید. تحقیقات نشان می‌دهند درمان‌های جایگزین درمورد افسردگی، روشهای مناسبی برای جایگزینی مراقبت‌های پزشکی نیستند. بلکه این روش‌ها به‌عنوان مکمل قابل استفاده هستند.
نمونه‌هایی از روش‌هایی که ممکن است در مقابله با افسردگی کمک کنند عبارت‌اند از:
- طب سوزنی
- تکنیک‌های آرامش‌بخش، مانند تنفس عمیق
- یوگا یا تای چی
- مدیتیشن
- تصویرسازی هدایت‌شده
- ماساژدرمانی
- موسیقی‌درمانی یا هنردرمانی
تکیه صرف به این روش‌ها به‌طور کلی برای درمان افسردگی کافی نیست. اما می‌توانند در کنار دارودرمانی و روان‌درمانی مفید باشند.
پیشگیری از افسردگی در نوجوانان
هیچ راه قطعی‌ای برای پیشگیری از افسردگی وجود ندارد. بااین‌حال، این راهکارها ممکن است کمک کنند. نوجوان خود را به انجام موارد زیر تشویق کنید:
- اقداماتی برای کنترل استرس، افزایش تاب‌آوری و تقویت عزت نفس انجام دهد تا در زمان بروز مشکلات بتواند آنها را مدیریت کند.
- از خود مراقبت کند، مثلاً برنامه خواب سالم داشته باشد و از وسایل الکترونیکی به‌طور مسئولانه و متعادل استفاده کند.
- برای دوستی و حمایت اجتماعی تلاش کند؛ به‌خصوص در زمان بحران.
- در اولین نشانه مشکل، به‌دنبال درمان باشد تا از بدتر شدن افسردگی جلوگیری کند.
درمان مداوم را، درصورت توصیه، حتی پس از بهبود علائم، ادامه دهد تا از عود علائم افسردگی پیشگیری کند.
چه زمانی باید به پزشک مراجعه کرد؟
اگر علائم و نشانه‌های افسردگی ادامه پیدا کردند، شروع به تداخل با فعالیت‌های روزمره زندگی نوجوان کردند، یا باعث نگرانی درمورد خودکشی یا امنیت نوجوان شدند، با پزشک یا متخصص بهداشت روان که برای کار با نوجوانان آموزش دیده است، صحبت کنید.
علائم افسردگی احتمالاً به خودی خود بهتر نمی‌شوند و درصورت عدم درمان ممکن است بدتر شده یا منجر به مشکلات دیگری شوند. نوجوانان افسرده ممکن است در معرض خطر خودکشی باشند، حتی اگر علائم و نشانه‌ها شدید به نظر نرسند.
جمع‌بندی
افسردگی در نوجوانان، بیماری روانی جدی‌ای است که میتواند تمام جنبه‌های زندگی آنها را تحت تأثیر قرار دهد و نباید نادیده گرفته شود. درمان این بیماری شامل دارو درمانی و روان درمانی است و درصورت عدم درمان میتواند منجر به عوارض جدی شود. بنابراین، آگاهی از علائم و جستجوی کمک پزشکی در اولین فرصت، برای جلوگیری از تشدید بیماری و بهبود کیفیت زندگی نوجوان حیاتی است. کلینیک توانبخشی رسش، یکی از مراکز درمانی معتبر برای درمان روانشناختی مشکلات نوجوانان است که با تشکیل جلسات روان‌درمانی از فرزند شما حمایت می‌کند. بنابراین اگر نوجوانی دارید که از افسردگی رنج می‌برد به ما مراجعه کنید و از خدمات مرکز درمانی ما بهره‌مند شوید.
جهت دریافت مشاوره رایگان برای درمان اختلالات مختلف و رزرو وقت می توانید با شماره های 09362020364، 02166013282 و یا شماره واتساپ 09364904632 تماس حاصل فرمایید. کلینیک رسش همیشه درکنار شما و پاسخگوی شماست.
منابع
سوالات متداول
بله، افسردگی که معمولاً بین سنین ۱۵ تا ۳۰سالگی شروع میشود، گاهیاوقات میتواند در خانوادهها ارثی باشد. درواقع، افسردگی در نوجوانانی که سابقه خانوادگی افسردگی دارند، ممکن است شایعتر باشد.
افسردگی نوجوانان تمایل به عود و فروکش دارد. هنگامی که نوجوان دوره افسردگی را تجربه می‌کند، احتمال دارد در آینده دوباره دچار افسردگی شود. عواقب درمان نکردن این اختلال در نوجوانان میتواند بسیار جدی و حتی مرگبار باشند.
