خصوصیات نوار مغز کودکان اوتیسم - روش تشخیصی eeg

اختلال اوتیسم،‌ تفاوت در نحوه عملکرد مغز کودک است که باعث می‌شود او به شیوه‌ای منحصربه‌فرد با دیگران معاشرت داشته باشد و رفتار کند. علائم اولیه اوتیسم شامل تماس چشمی محدود و زبان بدن و حرکات یا گفتار تکراری هستند. 

تحقیقات نشان می‌دهند علائم اختلال طیف اوتیسم (ASD) معمولاً تنها در سال دوم زندگی کودک یا بعد از آن ظاهر می‌شوند، اما شناسایی زودتر این علائم می‌تواند به مداخله و درمان سریع‌تر اوتیسم کمک کند. درواقع ازآنجایی‌که مغز در دوران نوزادی انعطاف‌پذیرتر است، مداخله زودهنگام مؤثرتر خواهد بود. یکی از روش‌هایی که اخیراً برای تشخیص اوتیسم در کودکان مورد استفاده قرار می‌گیرد، تست نوار مغز است که در ادامه به توضیح و معرفی آن می‌پردازیم.  

نوار مغز یا الکتروانسفالوگرام (EEG) چیست؟

الکتروانسفالوگرافی (EEG) تکنیک درمانی نورو‌فیزیولوژیکی است که برای ثبت فعالیت الکتریکی مغز استفاده می‌شود. برای انجام نوار مغز، الکترودهای متعددی روی پوست سر بیمار قرار می‌گیرند. این الکترودها ویژگی‌های فعالیت الکتریکی خودبه‌خودی مغز را اندازه‌گیری می‌کنند و آن‌ها را به‌صورت موج‌شکل روی صفحه کامپیوتر نمایش می‌دهند. برخی مشکلات، مانند تشنج، به‌صورت تغییراتی در الگوی طبیعی فعالیت الکتریکی مغز قابل مشاهده هستند.

چرا نوار مغز اغلب برای افراد مبتلا به اختلالات رشدی‌عصبی توصیه می‌شود؟

نوار مغز اغلب برای افرادی که دارای اختلالات رشدی‌عصبی مانند اوتیسم، اختلال رشد فکری، یا تأخیر رشد فراگیر هستند، توصیه می‌شود. دلیل این امر این است که بروز تشنج در افراد دارای اختلالات رشدی‌عصبی به مراتب بیشتر از جمعیت در حال رشد طبیعی است.

به‌عنوان مثال، صرع در 1-2% از جمعیت عمومی رخ می‌دهد، اما در 20-40% از افراد مبتلا به اوتیسم دیده می‌شود. همچنین، طبق تحقیقات‌ انجام‌شده، نوار مغز 2-4٪ از جمعیت عمومی به‌صورت غیرطبیعی است اما 50-80٪ از افراد مبتلا به اوتیسم، نوار مغز غیرطبیعی دارند. 

چرا تشنج با چنین نرخ بالایی در اوتیسم و سایر اختلالات رشدی‌عصبی رخ می‌دهد؟

اختلالاتی که در مغز منجر به تأخیرهای رشدی می‌شوند، مغز را مستعد ابتلا به تشنج می‌کنند. در برخی موارد، تشنج‌های شدید نیز ممکن است به‌گونه‌ای در مغز اختلال ایجاد کنند که به تأخیرهای رشدی منجر شوند. در چنین مواردی، کاهش یا حذف تشنج ازطریق درمان مناسب، باعث بهبود رفتار، شناخت و رشد می‌شود.

استفاده از نوار مغز برای تشخیص اوتیسم در کودکان

مطالعه‌ای جدید در Nature Communications نشان می‌دهد که EEGهای دوره‌ای در نوزادان، از سن 3ماهگی، می‌توانند امکان تشخیص اوتیسم را در سال اول زندگی کودک، مدت‌ها قبل از شروع نمایش رفتارهای شبیه اوتیسم، فراهم کنند.

نوار مغز، فعالیت الکتریکی مغز را اندازه‌گیری می‌کند و معمولاً برای تشخیص یا ارزیابی صرع استفاده می‌شود. اما سیگنال نوار مغز شامل انواع دیگری از اطلاعات درمورد مغز می‌باشد. یکی از آن‌ها،‌ قدرت نوسانات مختلف امواج فرکانس آلفا، بتا، گاما، تتا و دلتا است.

مطالعه‌ای که اخیراً روی 59 نوزاد 6 ماهه انجام شد، تفاوت‌های قابل توجهی را در مغز کودکانی نشان داد که در 24ماهگی تشخیص اوتیسم را دریافت کردند. در حالی که این یافته‌ها از نظر علمی امیدبخش هستند، دو چالش مهم پیش روی ما قرار دارند تا بتوانیم روش‌های اندازه‌گیری نشانگر زیستی را برای استفاده بالینی توسعه دهیم:

1. دسترسی و سادگی. برای اینکه هر روش اندازه‌گیری مغزی در مراکز مراقبت‌های اولیه (مانند ویزیت‌های معمول نوزادان سالم) قابل استفاده باشد، باید کم‌هزینه و ساده باشد. این امر به معنای طراحی روش‌هایی است که به تجهیزات پیچیده یا تخصص بالایی نیاز نداشته باشند تا بتوان آن‌ها را به‌راحتی در معاینات روتین گنجاند.
2. پیچیدگی طیف اوتیسم. اوتیسم، اختلالی طیفی است که مجموعه‌ای ناهمگون از ویژگی‌های رفتاری را نشان می‌دهد. بنابراین روش‌های تشخیصی باید بتوانند تغییرات پروفایل خطر را با رشد کودک یا پاسخ به مداخلات درمانی بررسی کنند. 

 برای اطلاع از سایر روش های تشخیص اوتیسم مطلب مربوطه را مطالعه نمایید.

چرا تست EEG انجام می‌شود؟

شایع‌ترین دلیل انجام نوار مغز، کمک به تشخیص تشنج است. تشنج به‌ صورت دوره‌های گذرا از تخلیه بیش‌ازحد و نامنظم نورون‌ها، عمدتاً در قشر مغز (که لایه بیرونی بافت مغز است) تعریف می‌شود. آن‌ها معمولاً به‌صورت وقفه‌های کوتاه در رفتار جاری فرد ظاهر می‌شوند. تشنج‌ها به‌صورت ناگهانی رخ می‌دهند و ممکن است به‌شکل حرکاتی غیرعادی، کاهش پاسخگویی، خیره شدن یا طیف وسیعی از علائم دیگر ظاهر شوند. تشخیص صرع (یا اختلال تشنج) زمانی انجام می‌شود که بیمار دو یا چند تشنج داشته باشد که به تب، تروما، عفونت یا بیماری متابولیک منجر شوند.

نوار مغز چگونه انجام می‌شود؟

نوار مغز را می‌توان در بیمارستان، کلینیک یا در خانه توسط تکنسین EEG انجام داد. تکنسین در حالی که بیمار روی تخت معاینه دراز کشیده یا روی صندلی نشسته است، الکترودها را به پوست سر او وصل می‌کند. او چندین دیسک فلزی صاف (الکترود) را با استفاده از خمیری چسبنده برای نگه داشتن الکترودها در جای خود، به نقاط مختلف سر متصل می‌کند. الکترودها به سیم‌هایی متصل هستند که به رایانه‌ای وصل می‌شوند و فعالیت الکتریکی را ثبت می‌کنند. ثبت اطلاعات ممکن است 30 دقیقه یا چندین روز طول بکشد. مدت‌زمان ثبت بستگی به اطلاعات موردنیاز دارد. معمولاً EEG هم در حالت بیداری و هم در حالت خواب انجام می‌شود. نتایج نهایی معمولاً ظرف 2-4 هفته پس از آزمایش در دسترس هستند.

نوار مغز چه احساسی ایجاد می‌کند؟

به‌طور کلی نوار مغز روشی بدون درد در نظر گرفته می‌شود؛ بااین‌حال، برای افرادی که به لمس سر حساس هستند، ممکن است دردناک باشد. ازآنجایی‌که بیمار باید هنگام اتصال الکترودها به پوست سر بی‌حرکت بماند، ممکن است تکنیک‌های خاصی مانند پیچاندن در پتو یا نگه داشتن توسط والدین لازم باشد. در برخی موارد تکنسین پس از قرار دادن الکترودها (که ممکن است تقریباً 20 دقیقه طول بکشد)، آن‌ها را با گاز و بانداژ چسبنده محکم می‌کند. این روش‌ها به ثابت ماندن الکترودها کمک می‌کنند. بیمار باید در طول مدت تست نوار مغز تحت نظر باشد تا اطمینان حاصل شود که بانداژها یا سیم‌ها را نمی‌کشد.

جمع‌بندی

همان‌طور که گفتیم تشخیص زودهنگام اوتیسم در سنین پایین به درمان به‌موقع کمک می‌کند. بنابراین استفاده از روش‌های شناسایی مانند نوار مغز از بروز علائم شدید در کودکان جلوگیری می‌کند. ازآنجایی‌که دلایل ابتلا به اختلال اوتیسم، همچنان برای پزشکان مبهم هستند، تشخیص سریع‌تر آن‌ می‌تواند نقشی مؤثر در افزایش عملکرد کودکان ایفا کند. 

 

منابع

nature.com

answers.childrenshospital.org

corticacare.com