اتیسم اتیسم در DSM-5 - معیارهای تشخیص اوتیسم
DSM مخفف «راهنمای تشخیصی و آماری اختلالات روانی» است که راهنمای منتشر شده توسط انجمن روانپزشکی آمریکا است. در سال 2013، APA (انجمن روانپزشکی آمریکا) پنجمین نسخه DSM (DSM-5) را منتشر کرد. این راهنما شامل طبقه‌بندی اختلالات روانپزشکی برای استفاده توسط متخصصان پزشکی و سلامت روان است. پزشکان ممکن است برای جستجوی کدهای تشخیصی اختلالات مختلف و بررسی معیارهای تشخیص به نسخه‌های DSM مراجعه کنند. حدود 25 درصد از اختلالات مختص کودکان است و در بخش «اختلالاتی که معمولاً برای اولین بار در دوران نوزادی، کودکی و نوجوانی تشخیص داده می‌شوند» قرار دارند. اوتیسم و اختلالات مرتبط به‌طور خاص از سال 1980 در نسخه‌های مختلف DSM گنجانده شده‌اند.
DSM-5 آخرین ویرایش DSMاست که تغییرات قابل توجهی در معیارهای تشخیصی اوتیسم و اختلالات مرتبط ایجاد کرده است. در DSM-4، پنج تشخیص جداگانه تحت عنوان «اختلالات نافذ رشد» طبقه‌بندی شده است:
- اختلال اتیسم
- سندرم آسپرگر
- اختلال فراگیر رشد طبقه‌بندی نشده (PDD-NOS)
- سندرم رت
- اختلال انسجام‌گسیختگی کودکی
دسته‌بندی اختلال فراگیر رشد دیگر در DSM-5 دیده نمی‌شود و اختلال اوتیسم، سندرم آسپرگر و PDD-NOS اکنون در طبقه‌بندی اختلال طیف اتیسم (ASD) قرار گرفته‌اند.
اختلال طیف اوتیسم تحت DSM-5 با علائمی بر اساس عملکرد فعلی و عملکرد گذشته یک فرد تشخیص داده می‌شود. این معیارهای مشاهده‌ای جدید به پزشکان اجازه می‌دهند تا افرادی را که ممکن است برخی از علائم را در اوایل رشد نشان داده‌اند، اما علائم آن‌ها تا دوران نوجوانی یا بزرگسالی مشخص نشده‌اند، تشخیص دهند.
معیارهای تشخیصی اختلال طیف اوتیسم DSM-5
الف. کمبودهای مداوم در ارتباطات اجتماعی و تعامل اجتماعی در زمینه‌های مختلف، که با موارد زیر آشکار می‌شوند:
- کاستی در تعامل اجتماعی-عاطفی، به‌عنوان مثال، رویکرد اجتماعی غیرعادی و شکست در مکالمه عادی رفت و برگشتی؛ کاهش اشتراک علایق، احساسات یا عاطفه؛ ناتوانی در شروع یا پاسخگویی به تعاملات اجتماعی
- کاستی در رفتارهای ارتباطی غیرکلامی که برای تعامل اجتماعی استفاده می‌شود، به‌عنوان مثال، ارتباطات کلامی و غیرکلامی ضعیف یکپارچه؛ ناهنجاری در تماس چشمی و زبان بدن یا نقص در درک و استفاده از حرکات؛ فقدان کامل حالات چهره و ارتباط غیرکلامی
- کاستی در توسعه، حفظ و درک روابط، به‌عنوان مثال، مشکلات در تنظیم رفتار متناسب با زمینه‌های مختلف اجتماعی؛ مشکلات در اشتراک‌گذاری بازی‌های تخیلی یا دوست‌یابی؛ عدم علاقه به همسالان
سطح شدت اختلال: شدت بر اساس اختلالات ارتباط اجتماعی و الگوهای رفتاری تکراری محدود مشخص می‌شود.
ب. الگوهای رفتاری، علایق یا فعالیت‌های محدود و تکراری، که حداقل با دو مورد از موارد زیر نمایان می‌شوند:
- حرکات حرکتی کلیشه‌ای یا تکراری، استفاده از اشیاء یا گفتار (مانند کلیشه‌های حرکتی ساده، ردیف کردن اسباب‌بازی‌ها یا چرخاندن اشیاء، اکولالیا، عبارات خاص)
- اصرار بر یکسانی الگوها، پایبندی انعطاف‌ناپذیر به روال‌ها، یا الگوهای تشریفاتی یا رفتار غیرکلامی (مثلاً ناراحتی شدید در تغییرات کوچک، مشکل در انتقال، الگوهای فکری سفت و سخت، تشریفات در حین احوالپرسی، نیاز به انتخاب یک مسیر یا خوردن غذایی یکسان در روز)
- علایق بسیار محدود و ثابت که از نظر شدت یا تمرکز غیرطبیعی هستند (مثلاً دلبستگی شدید به اشیاء غیرعادی یا مشغولیت با آن‌ها، علاقه بیش‌ازحد محدود یا مستمر)
- واکنش بیش‌ازحد یا کم‌واکنش به ورودی‌های حسی یا علایق غیرمعمول در جنبه‌های حسی محیطی (به‌عنوان مثال، بی‌تفاوتی آشکار نسبت به درد یا دما، واکنش نامطلوب به صداها یا بافت‌های خاص، بوییدن یا لمس بیش‌ازحد اشیاء، شیفتگی بصری به نور یا حرکت)
سطح شدت اختلال: شدت بر اساس اختلالات ارتباط اجتماعی و الگوهای رفتاری تکراری محدود مشخص می‌شود.
ج. علائم باید در دوره اولیه رشد وجود داشته باشند (اما ممکن است تا زمانی که خواسته‌های اجتماعی از ظرفیت‌های محدود فراتر نروند یا ممکن است با راهبردهای آموخته‌شده در آینده پوشانده شده و به‌طور کامل آشکار نشوند).
د. علائم باعث اختلال قابل توجه بالینی در زمینه‌های اجتماعی، شغلی یا سایر زمینه‌های مهم عملکرد فعلی می‌شوند.
ه. این اختلالات با ناتوانی ذهنی (اختلال رشد عقلانی) یا تأخیر رشد جهانی بهتر توضیح داده نمی‌شوند. ناتوانی ذهنی و اختلال طیف اوتیسم اغلب با هم اتفاق میفتند. برای تشخیص همبودی اختلال طیف اوتیسم و ناتوانی ذهنی، ارتباطات اجتماعی باید کمتر از حد انتظار برای سطح رشد عمومی باشند.
نکته: افرادی که دارای تشخیص DSM-IV اختلال اتیسم، اختلال آسپرگر یا اختلال رشد فراگیر هستند، مبتلا به اختلال طیف اوتیسم می‌باشند. افرادی که نقص‌های قابل توجهی در ارتباطات اجتماعی دارند، اما علائم آن‌ها معیارهای اختلال طیف اتیسم را برآورده نمی‌کنند، باید از نظر اختلال ارتباط اجتماعی (عملی) ارزیابی شوند.
معیارهای تشخیصی اختلال ارتباط اجتماعی (عملی) DSM-5
الف. مشکلات مداوم در استفاده اجتماعی از ارتباطات کلامی و غیرکلامی که با همه موارد زیر آشکار می‌شوند:
- نقص در استفاده از ارتباطات برای مقاصد اجتماعی، مانند احوالپرسی و به اشتراک‌گذاری اطلاعات، به شیوه‌ای که برای بافت اجتماعی مناسب باشد.
- اختلال در توانایی تغییر ارتباطات برای مطابقت با زمینه یا نیازهای شنونده، مانند صحبت کردن در کلاس درس متفاوت از زمین بازی، صحبت کردن با کودک متفاوت از بزرگسالان و اجتناب از استفاده از زبان بیش‌ازحد رسمی
- مشکلات پیروی از قوانین مکالمه و داستان‌گویی، مانند نوبت گرفتن در مکالمه، بیان مجدد درصورت سوءتفاهم و دانستن نحوه استفاده از سیگنال‌های کلامی و غیرکلامی برای تنظیم تعامل
- مشکلات در درک آنچه به صراحت بیان نشده است (مثلاً استنتاج کردن) و معانی غیر تحت‌اللفظی یا مبهم زبان (مانند اصطلاحات، طنز، استعاره‌ها، معانی متعددی که به زمینه تفسیر بستگی دارند).
ب. کمبودها منجر به محدودیت‌های عملکردی در ارتباطات مؤثر، مشارکت اجتماعی، روابط اجتماعی، پیشرفت تحصیلی یا عملکرد شغلی، به صورت فردی یا ترکیبی می‌شوند.
ج. شروع علائم در اوایل دوره رشد است (اما ممکن است تا زمانی که تقاضاهای ارتباط اجتماعی از ظرفیت‌های محدود فراتر نروند، کمبودها به‌طور کامل آشکار نشوند).
د. علائم، قابل انتساب به شرایط پزشکی یا عصبی دیگر یا توانایی‌های کم در حوزه‌ها یا ساختار کلمه و دستور زبان نیستند و با اختلال طیف اوتیسم، ناتوانی ذهنی (اختلال رشد فکری)، تأخیر رشد جهانی یا سایر اختلالات روانی دیگر بهتر توضیح داده نمی‌شوند.
جمع‌بندی
DSM-5 آخرین و پنجمین نسخه از راهنمای تشخیصی و آماری اختلالات روانی است که در سال 2013 توسط انجمن روانپزشکی آمریکا منتشر شده است. این راهنما به تشخیص بیماری‌هایی مانند اختلال طیف اتیسم، سندرم آسپرگر، اختلال فراگیر رشد طبقه‌بندی نشده، سندرم رت و اختلال انسجام‌گسیختگی کودکی می‌پردازد و در این مطلب خلاصه‌ای از این راهنما را ارائه کردیم.
منابع
