اتیسم بیماری موتیسم یا لالی انتخابی
لالی انتخابی (mutism) یا سکوت‌پیشگی عمدتاً اختلالی اضطراب در دوران كودكی است. این اختلال زمانی تشخیص داده میشود که كودك در بعضی از شرایط اصلاً صحبت نمی‌كند اما در موقعیت‌های دیگر راحت حرف می‌زند.
این کودکان در شرایط خاص اجتماعی که نیاز به صحبت می‌باشد، مانند مدرسه، کلاس رقص، تمرین فوتبال یا فروشگاه، قادر به صحبت نیستند. همین کودکان در موقعیت‌های دیگر، ممکن است راحت با دیگران صحبت کرده و حتی ممکن است «وراجی» کنند.
لالی انتخابی باعث اختلال چشمگیری در زندگی کودکان میشود و میتواند در عملکرد کودک در مدرسه و روابط او با دوستانش تداخل ایجاد کند. این مشکل اغلب میتواند مانع سرگرمی و لذت بردن از تجارب معمول کودکی شود. همچنین میتواند کودکان را از تأمین نیازهای شخصی یا مدرسه‌شان باز دارد؛ زیرا آنها قادر به درخواست کمک نیستند.
چگونه میتوانم بفهمم که کودک من دچار لالی انتخابی است؟
علائم لالی انتخابی در کودک شما شامل موارد زیر هستند:
- ناتوانی کامل یا تقریباً کامل در برقراری ارتباط
- احساس ناتوانی در صحبت کردن به‌دلیل غلبه ترس یا اضطراب، که به نظر میرسد واکنشی خودکار بوده و انتخاب عمدی نیست.
- فریز شدن یا احساس ناتوانی در حرکت.
- اجتناب از تماس چشمی.
- اجتناب از تعاملات اجتماعی یا عدم شرکت در آنها.
- درخواست نکردن چیزهایی که نیاز دارد (مثلاً اجازه گرفتن از معلم برای رفتن به دستشویی).
- رفتارهای مخرب (مانند عصبانیت یا نارضایتی) برای اجتناب از صحبت کردن.
- ارتباط غیرکلامی
- ترجیح دادن به استفاده از صداهای غیرکلامی مانند «اوه-اوه» یا «اوه-هه» به‌جای کلمات.
- استفاده از روش‌های غیرکلامی مانند نوشتن پاسخ یا اشاره کردن به اشیاء.
- استفاده از حرکات یا اشارات (مانند تکان دادن سر، اشاره یا تغییر حالات صورت) به‌جای کلمات.
- ارتباطات حداقلی یا کاهش‌یافته
- پاسخ‌های کند یا با تأخیر.
- استفاده از پاسخ‌های تک کلمه‌ای یا جملات بسیار کوتاه.
- زمزمه کردن، لکنت زبان یا تغییر صدای طبیعی.
- تغییر در لحن یا تن صدا، مثلاً صحبت کردن با صدای ربات‌مانند یا غیرطبیعی.
- ناتوانی در صحبت کردن در مدرسه و سایر موقعیت‌های اجتماعی خاص
- ناتوانی در صحبت کردن در مدرسه یا در موقعیت‌های اجتماعی مانند جشن‌ها، مهمانی‌ها یا ملاقات با افراد ناآشنا.
- بی‌قراری، اجتناب از تماس چشمی، عدم تحرک یا عدم بیان در موقعیت‌های ترسناک
- بی‌قراری و ترس از صحبت کردن در موقعیت‌های اجتماعی که منجر به رفتارهای اضطرابی مانند عدم حرکت و عدم تعامل میشود.
- خجالتی بودن و بی‌میلی به صحبت کردن در سنین 2 تا 4سالگی
- کودکانی که تمایلی به صحبت کردن با افراد ناآشنا یا در موقعیت‌های جدید دارند، ممکن است دچار این علامت شوند.
- راحت صحبت کردن در موقعیت‌های خاص اما نه در دیگر موقعیت‌ها
- کودک یا فرد مبتلا میتواند به‌راحتی در خانه یا با افراد آشنا صحبت کند، اما در مدرسه یا با افرادی که نمی‌شناسد، نمی‌تواند صحبت کند.
این علائم میتوانند در شدت و نوع خود متفاوت باشند و به شرایط خاص فرد بستگی دارند.
حقایق
- بیشتر کودکان و نوجوانان مبتلا به این مشکل در سایر زمینه‌های زندگی خود عادی عمل میکنند و با وجود عدم صحبت در برخی موقعیت‌های مهم، قادر به یادگیری مهارت‌های مناسب سنشان هستند.
- کمتر از 1٪ از افراد، مبتلا به لالی انتخابی هستند.
- دختران و پسران هر دو احتمال ابتلا به این اختلال را دارند.
- علائم معمولاً قبل از پنج سالگی ظاهر میشوند اما ممکن است در ابتدای مدرسه قابل تشخیص باشند.
- كودكان مبتلا به لالی انتخابي غالباً اختلال اضطرابي ديگری نیز دارند كه در اغلب موارد اختلال اضطراب اجتماعي است.
چه عواملی باعث ایجاد لالی انتخابی میشوند؟
اگرچه کارشناسان نتوانسته‌اند علت دقیق لالی انتخابی (SM) را شناسایی کنند، اما معتقدند که چندین عامل میتوانند در بروز این اختلال نقش داشته باشند. این عوامل عبارت‌اند از:
- سایر مشکلات سلامت روان: لالی انتخابی ارتباط نزدیکی با دیگر اختلالات اضطرابی دارد. اختلالات رایج در افراد مبتلا به SM شامل موارد زیر هستند:
- اختلال اضطراب اجتماعی. که در 75 تا 100 درصد افراد مبتلا به SM دیده میشود
- فوبیاها
- اختلالات اضطرابی دیگر
- اختلال طیف اوتیسم
- اضطراب جدایی
- اختلال استرس پس از سانحه (PTSD)
- سابقه خانوادگی یا ژنتیک: افرادی که مبتلا به بیماری موتیسم هستند، احتمالاً یکی از بستگان نزدیکشان (مانند والدین یا خواهر و برادر) نیز مبتلا به این بیماری یا اختلالات اضطرابی دیگر هستند.
- اختلالات ارتباطی: برخی از کودکان ممکن است به‌دلیل اضطراب ناشی از نحوه صحبت کردن یا مشکلات درک صحیح دیگران (مانند اختلالات پردازش شنوایی یا تأخیر در یادگیری) دچار لالی انتخابی شوند. همچنین، اختلالات گفتاری مانند لکنت یا نگرانی از صدای خود میتواند باعث اضطراب و درنتیجه لالی انتخابی شود.
- شرایط اجتماعی: برخی شرایط اجتماعی خاص میتواند احتمال ابتلا به موتیسم را افزایش دهد. این شرایط شامل موارد زیر هستند:
- آزار و اذیت
- حوادث آسیب‌زا یا سوء استفاده
- مشکلات خانوادگی (مانند خشونت عاطفی، کلامی یا فیزیکی)
- مهاجرت به مکانی با زبانی متفاوت
این عوامل نشان می‌دهند که لالی انتخابی میتواند نتیجه ترکیب پیچیده‌ای از فاکتورها باشد که از فردی به فرد دیگر متفاوت است.
عوارض لالی انتخابی
لالی انتخابی میتواند تأثیرات منفی زیادی بر زندگی فرد داشته باشد. برخی از عوارض آن عبارت‌اند از:
- مشکلات اجتماعی، تنهایی یا انزوا: افرادی که به‌دلیل لالی انتخابی نمی‌توانند در موقعیت‌های اجتماعی صحبت کنند، ممکن است دچار احساس تنهایی یا انزوا شوند. این مشکل میتواند روابط اجتماعی آنها را تحت تأثیر قرار دهد و منجر به کاهش فرصت‌های تعامل با دیگران شود.
- ایجاد سایر شرایط یا علائم مرتبط با اضطراب: لالی انتخابی معمولاً با سایر اختلالات اضطرابی مانند اضطراب اجتماعی یا فوبیاهای خاص همراه است. این اختلال میتواند باعث تشدید علائم اضطراب در فرد شود و زندگی روزمره او را پیچیده‌تر کند.
- تأثیرات بر پیشرفت تحصیلی یا عملکرد کاری: در محیط‌های تحصیلی یا کاری، عدم توانایی در برقراری ارتباط شفاهی میتواند تأثیر منفی بر عملکرد فرد بگذارد. کودکانی که دچار لالی انتخابی هستند ممکن است در تعامل با معلمان یا همکلاسی‌ها مشکل داشته باشند و بزرگسالانی که دچار این اختلال هستند، ممکن است در محیط کار دچار مشکلاتی در ارتباط با همکاران یا مراجعین شوند.
چه چیزی باعث ماندگاری لالی انتخابی میشود؟
صحنه‌ای را تصور کنید که یک مادر و دخترش مریم در بقالی هستند. مادر با دوستی روبرو میشود که مدتهاست او را ندیده است. دوست می‌پرسد ، «وای! این خوشگل خانوم کیه؟ اسمت چیه؟» مریم مات و مبهوت می‌ایستد به نظر میرسد ترسیده است و به بازوی مادرش می‌چسبد. او قادر به پاسخ دادن به این سؤال به‌ظاهر آسان نیست و چند ثانیه سکوت رخ می‌دهد. دوست احساس بدی می‌کند. او هرگز قصد ترساندن دختربچه را نداشت. مادر از اینکه سوزی به سؤال پاسخ نمی‌دهد، ناراحت میشود و خجالت میکشد و با گفتن «اسمش مریم است» به‌سرعت برای نجات او دست به کار میشود. دوستش می‌گوید: «سلام مریم، خیلی خوشحال شدم که باهات آشنا شدم. تو خیلی ناز و خجالتی هستی.» مریم مجبور نمی‌شود جواب بدهد و همه احساس بهتری دارند. این سناریو برای كودكی كه دچار لالی انتخابی است معمول است و نشان می‌دهد كه چگونه صحبت نكردن به‌دلیل اضطراب غالباً توسط افراد زندگی كودك (والدین، معلمان، همسالان) تشویق میشود. کودک می‌آموزد که اگر ساکت بماند دیگران به‌جای او صحبت میکنند. این سناریو برای کودکان مبتلا به لالی انتخابی چند بار در روز اتفاق میفتد. این امر میتواند در مدرسه، فعالیت‌های فوق برنامه، هنگام انجام کارها و هنگام آمدن مهمان رخ دهد. با هر بار «نجات» کودک موقتاً احساس بهتری می‌کند؛ زیرا از احساس اضطراب راحت میشود. بااینحال، چرخه اجتناب از اضطراب خیلی سریع ایجاد میشود.
طی چند ماه کوتاه این چرخه برای کودک به عادتی ریشه‌دار تبدیل میشود و برای بزرگسالان نزدیک زندگی او، شکستن چرخه با گذشت زمان، دشوار و دشوارتر میشود.
حتما مطالعه کنید : آنچه باید در مورد آفازی آنومیک بدانید
تشخیص لالی انتخابی
متخصص سلامت روان، مانند روانپزشک یا روانشناس، معمولاً لالی انتخابی را تشخیص می‌دهد. سایر متخصصان، مانند آسیب‌شناسان گفتار- زبان یا گفتاردرمانگران، ممکن است برای رد سایر بیماریهای مرتبط به تشخیص کمک کنند.
روش‌های تشخیص شامل موارد زیر هستند:
- پرسش‌ها و ارزیابی‌ها: متخصص سلامت روان معمولاً ازطریق پرسشنامه‌های غربالگری، چک‌لیست‌ها یا ابزارهای دیگر، علائم و رفتارهای شما (یا فرزندتان) را ارزیابی می‌کند تا مشخص کند که آیا معیارهای لالی انتخابی را دارید یا خیر.
- معیارهای DSM-5®: کتابچه راهنمای تشخیصی و آماری اختلالات روانی انجمن روانپزشکی آمریکا (DSM-5®) پنج معیار اصلی برای تشخیص لالی انتخابی دارد که باید برآورده شوند:
- عدم صحبت در موقعیت‌های اجتماعی خاص: شما بهطور مداوم در موقعیت‌های اجتماعی که انتظار می‌رود صحبت کنید، سکوت می‌کنید، اما در موقعیت‌های دیگر مشکلی برای صحبت ندارید.
- تأثیر بر زندگی فرد: صحبت نکردن بر موقعیت‌های اجتماعی، تحصیلی یا کاری شما تأثیر می‌گذارد.
- مدت‌زمان مشکل: ناتوانی در صحبت کردن بیش از یک ماه طول میکشد.
- عدم مشکل در درک زبان: صحبت نکردن به‌دلیل مشکل در درک زبان یا مشکل در گفتار نیست.
- رد اختلالات ارتباطی دیگر: مشکل شما در صحبت کردن ناشی از اختلالات دیگری مانند لکنت، اختلالات طیف اوتیسم، اسکیزوفرنی یا سایر شرایط روانی نیست.
این معیارها به متخصصان کمک میکنند تا به‌درستی تشخیص دهند که آیا فرد به لالی انتخابی مبتلا است یا خیر.
درمان لالی انتخابی
درمان لالی انتخابی میتواند علائم را کاهش دهد و در برخی موارد بهطور کامل علائم را از بین ببرد؛ بهویژه اگر درمان به‌موقع آغاز شود. رایج‌ترین روش‌های درمانی عبارت‌اند از:
- درمان سلامت روان: درمان شناختی رفتاری (CBT) یکی از رایج‌ترین و مؤثرترین روش‌ها برای درمان موتیسم است. این نوع درمان به افراد کمک می‌کند تا اضطراب و احساسات ناراحت‌کننده‌ای که باعث بروز علائم لالی انتخابی میشوند، شناسایی و مدیریت کنند. درمان شناختی رفتاری میتواند به افراد کمک کند تا رفتارهای مخربی مانند اجتناب از موقعیت‌های اجتماعی یا صحبت نکردن را اصلاح کنند. برای کودکان، درمان باید شامل والدین یا مراقبان نیز باشد؛ زیرا حضور آنها میتواند به موفقیت درمان کمک کند.
- گفتاردرمانی: اگر لالی انتخابی با اختلالات گفتاری همراه باشد، گفتاردرمانی میتواند مفید باشد. گفتاردرمانگران میتوانند به افراد کمک کنند تا مهارت‌های ارتباطی خود را بهبود بخشند و به‌تدریج اعتمادبه‌نفس بیشتری در صحبت کردن پیدا کنند.
- داروها: در برخی موارد، داروها میتوانند به درمان موتیسم کمک کنند؛ بهویژه اگر درمان‌های روانشناختی و گفتاردرمانی کافی نباشند.
- مهارکننده‌های انتخابی بازجذب سروتونین (SSRIs): این داروها معمولاً برای درمان افسردگی تجویز میشوند، اما میتوانند برای درمان اضطراب و اختلالات مرتبط با آن، مانند لالی انتخابی، مفید باشند.
- داروهای دیگری نیز ممکن است برای کاهش علائم اضطراب و استرس مفید باشند.
مهم است که متخصص بهداشت روان درمورد عوارض جانبی و تأثیر داروها مشاوره دهد تا تصمیم‌گیری دقیق‌تری صورت گیرد.
با درمان مناسب، بسیاری از افراد مبتلا به لالی انتخابی میتوانند بهبود یابند و به زندگی اجتماعی و حرفه‌ای خود بازگردند.
لالی انتخابی در نوجوانی
هرچه کودکان بزرگ‌تر میشوند، درمان لالی انتخابی دشوارتر میشود؛ زیرا در پرهیز از اضطراب موقعیت‌هایی که شامل گفتگو میشود، ماهرتر میشوند. کودکان هرچه بیشتر فرصت‌های مهم یادگیری تحصیلی و اجتماعی را از دست بدهند، بیشتر تحت تأثیر قرار می‌گیرند. نوجوانان بزرگ‌تر ممکن است به‌منظور تسکین احساس اضطراب، خوددرمانی با الکل یا مواد مخدر را شروع کنند. با وجود این واقعیت که کمک به آنها دشوارتر و پیچیده‌تر است، باز هم میتوان کمک بزرگی کرد. کودکان و نوجوانان بزرگ‌تر ممکن است به موارد زیر نیاز داشته باشند:
- رفتاردرمانی فشرده و قوی: برخی شواهد نشان می‌دهند که رفتاردرمانی شناختی میتواند در کودکان بزرگ‌تر مبتلا به لالی انتخابی مفید باشد.
- مداخلات خاص با هدف توسعه مهارت‌های اجتماعی.
- مداخلات برای رفع سایر اختلالات: مانند اختلال اضطراب عمومی و افسردگی که بعید است خود به خود برطرف شوند.
- تجویز دارو برای کمک به آنها در شرکت در درمان.
در صورت ابتلای فرزندم به لالی انتخابی چه کاری میتوانم انجام دهم؟
اگر فرزندتان در موقعیت‌های خاصی صحبت نکند، حتی اگر به او بگویید، ممکن است احساس ناامیدی کنید. اگر کودک شما با عصبانیت یا رفتارهای دیگر از صحبت کردن اجتناب کند، این ناامیدی شدیدتر میشود.
به یاد داشته باشید لالی انتخابی، وضعیت سلامت روان است و فرزند شما بر آن کنترلی ندارد. اما شما می‌توانید نحوه واکنش خود را به وضعیت کودک و علائم او کنترل کنید.
برخی از کارهایی که می‌توانید برای کمک به کودک خود انجام دهید عبارت‌اند از:
- ایجاد احساس راحتی و امنیت: در موقعیت‌هایی که کودک احساس ترس یا اضطراب می‌کند، او را تحت فشار قرار ندهید. بهتر است درمورد لالی انتخابی کودک جلوی او صحبت نکنید؛ زیرا این مسئله باعث میشود احساس خجالت یا حتی اضطراب بیشتری داشته باشد.
- کاهش ترس و اضطراب بهصورت گام به گام: با روش‌هایی شروع کنید که فرزندتان بتواند به‌راحتی ارتباط برقرار کند و او را تشویق کنید. به او کمک کنید ابتدا با برخوردهای اجتماعی راحت‌تر شروع کند و سپس روی صحبت کردن او کار کنید.
- صبوری و زمان دادن: به فرزندتان زمان بدهید تا صحبت کند. صحبت کردن برای فرزندتان میتواند این حس را در او تقویت کند که دارد کار اشتباهی انجام می‌دهد و غلبه بر ترس و اضطرابش را برای او سخت‌تر می‌کند. مطمئن شوید که کودک می‌داند قبل از پاسخ دادن، مکث و فکر کردن کار درستی است.
- تحسین تلاش‌ها: وقتی فرزندتان صحبت می‌کند، او را به خاطر این کار تحسین کنید. همچنین به خاطر کاری که انجام داده است، به او پاداش بدهید. مطمئن شوید که کودک متوجه میشود صحبت کردن او تأثیر مثبتی داشته است.
- عدم استفاده از تنبیه: کودکانی که به خاطر صحبت نکردن تنبیه میشوند، سخت‌تر شروع به حرف زدن میکنند؛ زیرا بیشتر از سایر کودکان مبتلا به لالی انتخابی از حرف زدن می‌ترسند و دچار اضطراب میشوند.
جمع‌بندی
لالی انتخابی وضعیتی است که باعث میشود فرد به‌دلیل اضطراب یا ترس در موقعیت‌های خاص نتواند صحبت کند. این اختلال معمولاً در دوران کودکی و در سنین مدرسه آغاز میشود، اما ممکن است نوجوانان و بزرگسالان را نیز تحت تأثیر قرار دهد. کودکانی که به لالی انتخابی مبتلا هستند نافرمان یا لجباز نیستند و این وضعیت خارج از کنترل آنها است.
اگر فکر می‌کنید فرزندتان ممکن است مبتلا به بیماری موتیسم باشد، مهم است که با پزشک اطفال یا دیگر متخصصان مشورت کنید. درمان‌های مختلفی برای کمک به مدیریت این وضعیت وجود دارند و چشم‌انداز اغلب مثبت است؛ بهویژه اگر درمان زود شروع شود. با حمایت و تشویق مناسب، فرزند شما میتواند یاد بگیرد که بدون ترس یا اضطراب، در موقعیت‌های مختلف صحبت کند.
برای دریافت مشاوره رایگان و رزرو وقت می توانید با شماره های 09362020364، 02166013282 و یا شماره واتساپ 09364904632 تماس حاصل فرمایید. کلینیک رسش همیشه پاسخگو و در کنار شما هستیم .
منابع
سوالات متداول
بیماری موتیسم قابل پیشگیری نیست. کارشناسان بهطور کامل نمیدانند چه عواملی میتوانند به آن کمک کنند یا باعث آن شوند، بنابراین هیچ راهی برای کاهش احتمال وقوع آن وجود ندارد.
برای بسیاری از افراد، به نظر میرسد که علائم تا بزرگسالی ناپدید میشوند. در حالی که ممکن است وجود داشته باشند، اما تغییر کنند و بیشتر شبیه اختلال اضطرابی دیگری (بهویژه اختلال اضطراب اجتماعی) باشند.
در کودکان، لالی انتخابی میتواند بر عملکرد آنها در مدرسه، معاشرت و دوستیابی تأثیر بگذارد. همچنین میتواند باعث شود کودکان از صحبت کردن حتی زمانی که مهم است اجتناب کنند. اگر در بزرگسالی مبتلا به لالی انتخابی باشید، میتواند اثرات منفی خود را ادامه دهد. لالی انتخابی میتواند شما را از دوستیابی یا ایجاد روابط (اجتماعی، کاری، عاشقانه و غیره) باز دارد. همچنین میتواند بر عملکرد شما در مدرسه یا محل کار تأثیر بگذارد.
خیر، لالی انتخابی و اختلال طیف اوتیسم بیماریهای جداگانهای هستند و متخصصان آنها را در دستههای جداگانه دستهبندی میکنند. بااینحال، افراد اوتیستیک بیشتر به موتیسم مبتلا میشوند.
لالی انتخابی ممکن است به خودی خود از بین نرود. اما میتوان بر آن غلبه کرد. بهتر است برای رفع هرگونه اضطراب زمینهای بهدنبال درمان باشید.
