اختلالات گفتار و زبان گفتاردرمانی بزرگسالان در کلینیک تخصصی توانبخشی اختلالات گفتار
گفتاردرمانی، روشی درمانی است که به بیماران کمک می‌کند تا مهارت‌های ارتباطی و زبانی خود را بهبود بخشند. مهم نیست که چه چیزی بر توانایی شما در صحبت کردن یا برقراری ارتباط مؤثر تأثیر می‌گذارد، گفتاردرمانی می‌تواند کیفیت زندگی شما را افزایش دهد. در بسیاری از موارد اختلالات گفتاری به‌دلیل بیماری‌های دیگر ازجمله سکته مغزی، سرطان حنجره، پارکینسون، ا‌م‌اس، اوتیسم و ... اتفاق میفتند. بنابراین توجه به دلایل ایجاد اختلال تأثیر قابل توجهی در درمان ارائه‌شده دارد. در این مطلب به بررسی گفتاردرمانی بزرگسالان و روش‌های درمانی مورداستفاده در آن می‌پردازیم. با ما همراه باشید.
گفتاردرمانی چیست؟
گفتاردرمانی درمانی است که توانایی صحبت کردن و استفاده از سایر مهارت‌های زبانی را بهبود می‌بخشد. این روش درمانی به بیمار کمک می‌کند افکار خود را بیان کند و صحبت‌های دیگران را متوجه شود. همچنین می‌تواند مهارت‌هایی مانند حافظه و توانایی حل مشکلات را بهبود بخشد.
بیمار در طول گفتاردرمانی با آسیب‌شناس گفتار-زبان (گفتاردرمانگر) ملاقات خواهد داشت. گفتاردرمانگر تمرینات و درمان‌هایی متناسب با نیازهای خاص بیمار ارائه می‌دهد. برخی از افراد برای صحبت کردن و برقراری ارتباط به کمک نیاز دارند. دیگران برای پردازش و درک بهتر زبان به گفتاردرمانی نیاز دارند.
گفتاردرمانی به بیمار در بهبود مهارت‌های زیر کمک می‌کند:
- امکان استفاده از صدا
- درک زبان و کلمات
- تسلط بر زبان
- شفافیت در بیان منظور و برقراری ارتباط
حتما بخوانید: تمرینات گفتاردرمانی در بزرگسالان
گفتاردرمانی به درمان چه بیماری‌هایی می‌پردازد؟
گفتاردرمانی روشی درمانی است که برای افرادی که دچار اختلال ارتباطی هستند، مفید می‌باشد. همچنین این روش درمانی برای اختلال شنوایی، مشکلات بلع و ... نیز پیشنهاد میشود. پزشک ممکن است گفتاردرمانی را برای کمک به درمان بیماری‌های زیر توصیه کند:
- آفازی. افراد مبتلا به آفازی ممکن است در خواندن، نوشتن، صحبت کردن و درک زبان مشکل داشته باشند. این اختلال اغلب پس از سکته یا آسیب به ناحیه‌ای از مغز که زبان را پردازش می‌کند، ایجاد میشود.
- آپراکسی. افراد مبتلا به آپراکسی می‌دانند چه می‌خواهند بگویند، اما در شکل دادن کلمات مشکل دارند. آنها ممکن است در خواندن، نوشتن، بلع و سایر مهارت‌های حرکتی نیز مشکل داشته باشند.
- اختلال تولیدی. افراد مبتلا به اختلالات تولیدی قادر به تولید برخی صداها در کلماتی خاص نیستند. برای مثال، آنها ممکن است یک صدا را جایگزین صدای دیگری در کلمه کنند. افراد مبتلا به اختلال تولیدی می‌توانند صدایی خاص را به درستی تولید کنند اما از آن صدا در موقعیت نادرست در کلمه استفاده می‌کنند بنابراین اغلب در تلفظ کلمات دچار مشکل می‌شوند.
- اختلالات شناختی‌ارتباطی. اگر ناحیه‌ای از مغز که توانایی تفکر را کنترل می‌کند آسیب ببیند، بیمار در برقراری ارتباط مشکل پیدا می‌کند. افراد مبتلا به اختلالات شناختی‌ارتباطی ممکن است مشکلاتی در گوش دادن، صحبت کردن، حافظه و حل مسئله نیز داشته باشند.
- دیزآرتری. افراد مبتلا به دیزآرتری ممکن است گفتار کند یا نامفهوم داشته باشند. این اختلال زمانی دیده میشود که عضلات کنترل‌کننده گفتار ضعیف شوند. علل شایع این اختلال عبارت‌اند از سکته مغزی، مولتیپل اسکلروزیس (MS)، اسکلروز جانبی آمیوتروفیک (ALS) یا سایر اختلالات سیستم عصبی.
- اختلالات بیان گفتار. افراد مبتلا به اختلال بیان گفتار ممکن است در بیان کلمات یا افکار خود دچار مشکل شوند. اختلالات بیان گفتار با سکته مغزی یا سایر رویدادهای عصبی، تأخیر در رشد و کاهش شنوایی مرتبط هستند.
- اختلالات ریتم و روانی. اختلالات ریتم و روانی، سرعت، جریان و ریتم گفتار بیمار را مختل می‌کنند. لکنت (گفتار قطع‌شده یا مسدودشده) نوعی اختلال ریتم و روانی است. بریده‌گویی (سخنرانی که با هم ادغام شده و سریع است) نیز همینطور است.
- اختلالات درک زبان. افراد مبتلا به اختلالات درک زبان در درک یا پردازش آنچه دیگران می‌گویند مشکل دارند. آنها ممکن است دایره لغات محدودی داشته، در پیروی از دستورالعمل‌ها مشکل داشته باشند و در ظاهر علاقه‌ای به گفتگو نداشته باشند.
- اختلالات تشدید. اختلالات تشدید بیماری‌هایی هستند که بر حفره‌های دهان یا بینی تأثیر می‌گذارند. آنها می‌توانند جریان هوا را مسدود کرده و ارتعاشاتی را که به شنیدن صداها کمک می‌کنند، تغییر دهند. شکاف کام، تورم لوزه‌ها و سایر بیماری‌هایی که بر ساختار دهان و بینی شما تأثیر می‌گذارند، می‌توانند باعث اختلالات تشدید شوند.
- لکنت زبان. لکنت زبان اختلالی گفتاری است که با تکرار صداها، هجاها یا کلمات مشخص میشود. فرد مبتلا به لکنت اغلب کلمات، هجاها یا عبارات را تکرار کرده یا به‌صورت طولانی بیان می‌کند. فرد مبتلا به لکنت می‌داند چه می‌خواهد بگوید، اما در صحبت کردن واضح با ریتمی طبیعی مشکل دارد.
- اختلالات بلع. یکی از اختلالاتی که توسط گفتاردرمانی قابل درمان است، اختلال بلع است. عدم درمان اختلالات بلع می‌تواند منجر به پنومونی آسپیراسیون، کم‌آبی بدن و سوء تغذیه شود. تمرینات گفتاردرمانی می‌توانند به صاف کردن ماهیچه‌های دهان و مری برای بلع راحت‌تر کمک کنند.
چرا بزرگسالان به گفتاردرمانی نیاز پیدا می‌کنند؟
در اینجا برخی از رایج‌ترین دلایلی که بزرگسالان به‌دنبال گفتاردرمانی هستند آورده شده‌اند:
اصلاح لهجه
لهجه شما الگوی صحبت شما است که از ریتم، تلفظ، لحن و انرژی فردی شما تشکیل شده است. لهجه به اندازه اثر انگشت شما منحصربه‌فرد است و ازآنجایی‌که افراد مختلف دارای لهجه‌های متفاوت هستند، گاهی‌اوقات درک لهجه دشوار شده و باعث ایجاد اختلال در ارتباطات میشود. بسیاری از بزرگسالان به‌دنبال کاهش یا اصلاح لهجه خود با گفتاردرمانی هستند تا موارد زیر را بهبود دهند:
- بهبود شفافیت و وضوح گفتار در هنگام صحبت کردن
- در نظر گرفته شدن به‌عنوان گویش‌گر طبیعی زبان خود
- کاهش ناامیدی
- افزایش اعتمادبه‌نفس
اختلال طیف اوتیسم
اوتیسم، ناتوانی‌ای رشدی است که معمولاً در دوران کودکی تشخیص داده میشود. اما بسیاری از مردم فراموش می‌کنند که کودکان اوتیسمی به بزرگسالان اوتیسمی تبدیل می‌شوند. ازآنجایی‌که اوتیسم اختلالی طیفی است، مهارت‌های مختلفی وجود دارند که می‌توان با کمک گفتاردرمانی به درمان آنها پرداخت، ازجمله:
- توانایی استفاده از ارتباطات صحیح در موقعیت‌های مختلف اجتماعی
- ساختاربندی جمله
- پاسخ دادن و پرسیدن سؤالات پیچیده‌تر
- درک مطلب
- مهارت‌های نوشتن
- مهارت‌های مصاحبه
اطلاعات بیشتر را از مطلب " گفتاردرمانی اوتیسم" بخوانید.
بیماری پارکینسون
بیماری پارکینسون، اختلالی در سیستم عصبی مرکزی است که بر حرکت تأثیر می‌گذارد. بزرگسالان مبتلا به پارکینسون ممکن است به گفتاردرمانی برای بهبود کیفیت و بیان صدای خود نیاز داشته باشند؛ زیرا ممکن است صدای آنها نرم، یکنواخت، نفس‌گیر یا خشن به نظر برسد.
اختلال(های) صوتی
این اختلال‌ها ممکن است به‌صورت گرفتگی صدا، خستگی صوتی، خشن بودن، از دست دادن دوره‌ای صدا، یا بلندی نامناسب تعریف شوند. اختلالات صوتی بسیار رایج هستند و اغلب در میان معلمان، خوانندگان، مربیان تناسب اندام، سخنرانان حرفه‌ای و سایر مشاغل مشاهده می‌شوند. اختلالات صوتی ممکن است در اثر استفاده نادرست از صدا، مانند صحبت کردن با صدای بلند، فریاد زدن، زور زدن، و صاف کردن مداوم گلو حتی در هنگام زمزمه کردن ایجاد شوند.
اختلالات صوتی همچنین می‌توانند ناشی از ویروس یا عمل جراحی و بیماری‌هایی مانند آسم، رفلاکس اسیدی، آلرژی، سیگار کشیدن، مصرف الکل و محدودیت هیدراتاسیون باشند.
زوال عقل
زوال عقل اصطلاحی کلی برای بیماری‌هایی است که منجر به از دست دادن عملکرد شناختی می‌شوند. زوال عقل می‌تواند تا حد زیادی در زندگی روزمره فرد اختلال ایجاد کند. این بیماری نه تنها بر حافظه بیمار تأثیر می‌گذارد، بلکه بر توانایی او در استفاده از زبان نیز تأثیرگذار است. گفتاردرمانی می‌تواند به این امر کمک کند و همچنین برای مشکلات خوردن، آشامیدن و بلع که بسیاری از بیماران زوال عقل با آن مواجه هستند نیز راهکارهایی ارائه می‌دهد.
برای اطلاعات بیشتر مطلب " گفتاردرمانی در زوال عقل و آلزایمر" را مطالعه کنید.
سرطان حنجره
سرطان حنجره و روش‌های درمان آن می‌توانند بر توانایی فرد در صحبت کردن تأثیر بگذارند. گفتاردرمانی می‌تواند به بیماران کمک کند پس از جراحی بهبود یابند و دوباره صحبت کردن را یاد بگیرند.
سخنرانی عمومی
بسیاری از بزرگسالان با «ترس از صحنه» یا «اضطراب اجرا» مواجه می‌شوند. آنها ترجیح می‌دهند هر کاری انجام دهند تا اینکه جلوی مردم بایستند و صحبت کنند. گفتاردرمانگر می‌تواند به این گونه افراد کمک کند و با استفاده از تمرین‌های مختلف به افزایش اعتمادبه‌نفس و کنترل موفقیت‌آمیز بر صحبت کردن در جمع بپردازد. گفتاردرمانگر می‌تواند به شما آموزش دهد چگونه در شرایط استرس‌زا سخنرانی کرده، از لحن صوتی و هماهنگی ماهیچه‌ای مناسب برای بهبود کیفیت گفتار بهره‌مند شوید و حتی از زبان بدن مناسب برای سخنرانی در جمع استفاده کنید.
روند جلسات گفتاردرمانی
گفتاردرمانگر بزرگسالان می‌تواند به روش‌های مختلفی به بیماران خود کمک کند. او در طول جلسات گفتاردرمانی به بررسی موارد زیر می‌پردازد:
- ارزیابی رفتار. گفتاردرمانگر در ابتدا به معاینه بیمار می‌پردازد، سابقه پزشکی او را بررسی کرده و اطلاعاتی درخصوص داروهای مصرفی کسب می‌کند. سپس ازطریق یک سری سؤالات و تست‌های شناختی به تشخیص اختلال گفتاری بیمار می‌پردازد. گفتاردرمانگر درخصوص ناتوانی‌های بیمار برای برقراری ارتباط و بیان جملات و منظور خود با او و خانواده‌اش صحبت می‌کند.
- انجام روش های تشخیصی. اگر بیمار علائم اختلال گفتار را نشان دهد، درمانگر آزمایش‌های تشخیصی را برای شناسایی نوع اختلال گفتاری که بیمار از آن رنج می‌برد، انجام می‌دهد.
- تست های تشخیصی. تست‌های تشخیصی به گفتاردرمانگران کمک می‌کنند برنامه‌های درمانی مؤثری ارائه دهند.
- پیشنهاد درمان و پشتیبانی. هنگامی که گفتاردرمانگر ارزیابی‌های تشخیصی مناسب را انجام داد، برنامه‌ای درمانی متناسب با اختلال بیمار ایجاد می‌کند. او به بیمار توصیه می‌کند تمرینات انجام‌شده در طول جلسات درمانی را در منزل ادامه دهد تا پیشرفت سریع‌تری داشته باشد.
چه فعالیت‌هایی در گفتاردرمانی انجام میشود؟
گفتاردرمانی بزرگسالان معمولاً بر بهبود یا بازسازی مجموعه مهارت‌های خاصی مانند تقویت هماهنگی بین مغز و دهان متمرکز است.
چند نمونه از فعالیتهای گفتاردرمانی بزرگسالان در طول جلسات گفتاردرمانی عبارت‌اند از:
- تمرینات زبان و دهان. گفتاردرمانگر تمرینات و حرکاتی به بیمار نشان می‌دهد که باعث تقویت عضلات دهان و زبان او میشود. این تمرینات به زبان آموزش می‌دهد در الگوهای هماهنگی حرکت کند.
- حرکات صورت. کنترل حالت صورت می‌تواند به بهبود مهارت‌های حرکتی بیمار کمک کند. ممکن است درمانگر از بیمار بخواهد که لبخند بزند، لب‌هایش را جمع کرده، سپس صورتش را شل کند.
- خواندن با صدای بلند. اگر اختلال گفتاری، بیمار را از حرکت صحیح دهان و زبان بازمی‌دارد، بلندخوانی می‌تواند ارتباط بین مغز و دهان او را تقویت کند.
- بازی با کلمات. مطالعات نشان داده‌اند که بازی‌های حافظه، جستجوی کلمات و جدول کلمات متقاطع می‌توانند عملکرد شناختی را حفظ کنند و مهارت‌های تفکر را بهبود بخشند.
- تمرینات تنفسی. گفتاردرمانگر ممکن است از تمرینات تنفسی برای کمک به اختلالات تشدید استفاده کند.
- تمرینات بلع. بیماری‌هایی مانند بیماری پارکینسون، سرطان دهان یا سکته مغزی ممکن است باعث مشکلات بلع شوند. گفتاردرمانگر می‌تواند از تمرینات بلع برای کمک به افراد مبتلا به این بیماری‌ها استفاده کند.
- ارتباطات اجتماعی. گفتاردرمانگر می‌تواند از حل مسئله، فعالیتهای حافظه و تمرین‌های مکالمه برای بهبود ارتباطات بیمار استفاده کند.
گفتاردرمانی چه مزایایی دارد؟
گفتاردرمانی فواید زیادی دارد که در ادامه به ذکر آنها می‌پردازیم:
- بهبود عزت نفس بیمار
- افزایش استقلال
- بهبود اعتمادبه‌نفس بیمار
- بهبود توانایی درک و بیان ایده‌ها، افکار و احساسات
- آمادگی برای ادامه تحصیل
- افزایش کیفیت صدا
- آموزش مهارت‌های اولیه زبان
- عملکرد بهتر بلع
- بهبود کیفیت زندگی
بیمار چه مدت به گفتاردرمانی نیاز دارد؟
نیازهای هر کسی منحصربه‌فرد هستند. برخی از اختلالات گفتار با افزایش سن بهبود می‌یابند و برخی دیگر به گفتاردرمانی نیاز دارند. اگر بیماری خاصی باعث اختلال گفتاری شده باشد، مهارت‌های گفتاری و زبانی با درمان بیماری بهبود می‌یابند.
مدت زمانی که بیمار به گفتاردرمانی نیاز دارد بستگی به موارد زیر دارد:
- سن بیمار
- نوع اختلال گفتاری
- شدت اختلال گفتاری
- میزان تأثیر اختلال گفتاری بر توانایی‌های ارتباطی بیمار
- روند بهبودی بیماری زمینه‌ای که باعث اختلال گفتاری شده است
- تعداد دفعات حضور در جلسات گفتاردرمانی
- توجه بیمار به تمرین‌ها و میزان تلاش او در راستای بهبودی
انتخاب بهترین مرکز گفتاردرمانی
یکی از دغدغه‌های مهم افراد مبتلا به اختلالات گفتار و اطرافیان آنها، استفاده از روشی درمانی با درصد موفقیت بالا است. بنابراین تحقیق درخصوص بهترین مرکز گفتاردرمانی اولین گام پس از تشخیص اختلال گفتاری توسط پزشک است. کلینیک جامع توانبخشی رسش یکی از مراکز درمانی معتبر بوده که از سال 1395 با کادری مجرب مشغول به خدمت‌رسانی به شما عزیزان است. پزشکان و متخصصان دلسوز و باتجربه این مرکز درمانی در طول جلسات گفتاردرمانی به بیماران کمک می‌کنند در جهت بهبودی گام‌های مؤثر بردارند. آنها در ابتدا با معاینه بیمار و بررسی شرایط، نوع اختلال و شدت آن، برنامه‌ای درمانی طراحی کرده و از روش‌ها و تمرین‌های مختلف برای درمان بیمار استفاده می‌کنند. پایبندی و توجه بیمار به برنامه درمانی تأثیر قابل توجهی بر روند درمان او دارند. در طول گفتاردرمانی به بیمار توصیه میشود تمرین‌های انجام‌شده در طول جلسات را در منزل نیز ادامه دهد تا روند بهبودی او سریع‌تر اتفاق بیفتد. بنابراین اگر خودتان یا یکی از عزیزانتان مبتلا به اختلالات گفتاری هستید به ما مراجعه کنید و از خدمات کادر درمانی ما بهره‌مند شوید.
منابع
