اختلالات گفتار و زبان تاخیر در گفتار و زبان کودکان - علائم، علت و نحوه تشخیص و درمان
کودکان 2 ساله معمولی می‌توانند حدود 50 کلمه بگویند و با جملات دو و سه کلمه‌ای صحبت کنند. در سن 3سالگی، واژگان آنها به حدود 1000 کلمه افزایش می‌یابند و با جملات سه و چهار کلمه‌ای صحبت می‌کنند.
اگر کودک نوپای شما به این مراحل نرسیده باشد، ممکن است دچار تأخیر گفتار باشد. مراحل رشد به سنجش پیشرفت فرزند شما کمک می‌کنند، اما آنها فقط دستورالعمل‌های کلی هستند. کودکان به سرعت خودشان رشد می کنند.
اگر فرزند شما دچار تأخیر در گفتار است، این بدان معنا نیست چیزی اشتباه است. ممکن است نهالی دیرگل داشته باشید که به‌زودی از زیاد حرف زدنش خسته شوید. تأخیر در گفتار همچنین می‌تواند به‌دلیل کم‌شنوایی یا اختلالات پنهان عصبی یا رشدی باشد.
بسیاری از انواع تأخیر گفتار می‌توانند به‌طور مؤثر درمان شوند. برای شناختن علائم تأخیر گفتار در کودکان نوپا، مداخلات اولیه و راه‌های کمک به کودک، به خواندن این مطلب ادامه دهید.
تأخیر گفتار چیست؟
تأخیر گفتار نوعی اختلال ارتباطی است. اگر کودک شما به نقاط عطف مراحل رشد زبان مربوط به سن خود نرسیده باشد، ممکن است دارای تأخیر در گفتار باشد. توانایی‌های زبانی او ممکن است با سرعت کمتری نسبت به اکثر کودکان رشد کنند. او ممکن است در بیان حرف‌های خود یا درک دیگران مشکل داشته باشد. تأخیر او ممکن است ترکیبی از اختلالات شنوایی، گفتاری و شناختی باشد.
تأخیر زبان امری کاملاً رایج است. بر اساس اظهارات سیستم بهداشتی دانشگاه میشیگان، تأخیر در گفتار یا رشد زبان 5 تا 10 درصد از کودکان در سن پیش‌دبستانی را تحت تأثیر قرار می‌دهد.
مهارت گفتاری و زبانی همراه با نوزاد آغاز می‌شوند. با گذشت ماه‌ها، صداهای به‌ظاهر بی‌معنی به اولین کلمه قابل درک تبدیل می‌شوند.
تأخیر گفتار زمانی است که کودک نوپا مراحل گفتاری را طی نکرده باشد. کودکان با برنامه زمانی خود پیشرفت می‌کنند. کمی دیر شروع کردن به مکالمه لزوماً به‌معنای وجود مشکلی جدی نیست.
چگونگی تفاوت تأخیر در گفتار و زبان
اگرچه اغلب جدا کردن این دو دشوار است و عموماً با یکدیگر اشتباه گرفته می‌شوند، بین تأخیر گفتار و زبان اختلافاتی وجود دارند.
گفتار، عمل جسمی تولید صداها و گفتن کلمات است. کودک نوپا با تأخیر در گفتار ممکن است سعی کند اما در ایجاد صداهای صحیح برای ادای کلمات مشکل داشته باشد. تأخیر گفتار شامل ارتباط مفهومی و غیرکلامی نیست.
تأخیر زبان، مستلزم فهم و برقراری ارتباط، چه به‌صورت کلامی و چه غیرکلامی است. کودک نوپا با تأخیر در زبان ممکن است صداهای صحیح را ایجاد کرده و برخی از کلمات را تلفظ کند، اما نمی‌تواند عبارات یا جملات معقولی ایجاد کند. او ممکن است در فهم دیگران مشکل داشته باشد.
کودکان ممکن است تأخیر گفتار یا تأخیر زبان داشته باشند، اما این دو گاهی‌اوقات با هم همپوشانی دارند.
اگر نمی‌دانید فرزند شما ممکن است کدام مشکل را داشته باشد، حتما باید کودک توسط متخصص گفتار و زبان ارزیابی شود. برای شروع درمان حتماً باید این دو را از هم تفکیک کنیم.
برای کودک 3 ساله چه چیزی عادی است؟
کودک 3 ساله معمولی:
- حدود 1000 کلمه استفاده می‌کند
- خود و دیگران را با اسم صدا می‌زند
- از اسم‌ها، صفت‌ها و افعال در جملات سه و چهار کلمه‌ای استفاده می‌کند
- جمع می‌بندد
- سؤال می‌پرسد
- داستان می‌گوید، شعرهای مهد کودک را تکرار می‌کند، آواز می‌خواند
افرادی که بیشترین وقت را با کودک نوپا می‌گذرانند بهتر از همه می‌توانند آنها را درک کنند. حدود 50 تا 90 درصد از کودکان 3 ساله می‌توانند به‌اندازه کافی خوب صحبت کنند؛ به‌طوری که غریبه‌ها نیز متوجه حرف‌های آنها می‌شوند.
انواع تأخیر در گفتار
تأخیر گفتار می‌تواند دریافتی (receptive) ، بیانی (expressive) یا ترکیبی از هر دو باشد. اختلال زبان دریافتی وقتی اتفاق میفتد که کودک شما در درک زبان مشکل دارد. اختلال گفتار بیانی هنگامی اتفاق میفتد که کودک شما در برقراری ارتباط کلامی مشکل دارد.
حتما مطالعه کنید : آشنایی کامل با اختلال زبان بیانی و درمان آن
علائم تأخیر در گفتار
اگر کودک در دو ماهگی هیچ صدایی از خود درنیاورد، می‌تواند اولین علامت تأخیر گفتار باشد. بیشتر نوزادان تا 18ماهگی می‌توانند از کلمات ساده‌ای مانند «ماما» یا «بابا» استفاده کنند. علائم تأخیر در گفتار در کودکان نوپای بزرگ‌تر بر اساس سن آنها عبارت‌اند از:
- 2سالگی: حداقل 25 کلمه استفاده نمی‌کند
- 2.5سالگی: از عبارات منحصربه‌فرد دو کلمه‌ای یا ترکیب اسم - فعل استفاده نمی‌کند
- 3سالگی: حداقل 200 کلمه استفاده نمی‌کند، با نام چیزی را نمی‌خواهد، حتی اگر با او زندگی می‌کنید، فهمیدن صحبت‌های او دشوار است و نمی‌تواند با جملات کوتاه صحبت کند.
- هر سنی:
- قادر به گفتن کلماتی که قبلاً آموخته است نمی‌باشد
- دشواری در پیروی از دستورالعمل‌ها
- تلفظ یا حرکت دهان ضعیف
- مشکل در کنار هم قرار دادن کلمات در جمله
- رها کردن کلمات در جمله
حتما مطالعه کنید : اختلالات زبان در کودکان رو بیشتر بشناسید
علائم لال بودن نوزاد
شناسایی علائم لالی در نوزادان نقش مهمی در مداخله زودهنگام دارد. در ادامه به برخی از علائم کلیدی لالی در نوزادان (0 تا 12 ماهه) اشاره شده است که باید به آنها توجه داشت:
- عدم غان و غون کردن و تولید صدا: نوزادان معمولاً از 6ماهگی شروع به غان و غون کردن و تولید صدا می‌کنند. اگر این صداها وجود نداشته باشند، نشانه‌ای از تأخیر است.
- واکنش محدود به صداها: نوزادان باید با چرخاندن سر یا واکنش به صداها پاسخ دهند. عدم واکنش می‌تواند نگران‌کننده باشد.
- عدم استفاده از حرکات: نوزادان معمولاً بین 9 تا 12ماهگی، با اشاره یا تکان دادن دست ارتباط برقرار می‌کنند. عدم بروز این حرکات ممکن است نشان‌دهنده تأخیر در رشد ارتباطی باشد.
چه چیزی می‌تواند باعث تأخیر در گفتار شود؟
تأخیر در گفتار ممکن است به این معنا باشد که برنامه زمانی کودک کمی متفاوت است و در ادامه رشد می‌کند. اما تأخیر در گفتار یا زبان می‌تواند به رشد جسمی و فکری کلی، مربوط باشد. در اینجا چند مثال آورده شده‌اند.
مشکلات دهان
تأخیر در گفتار می‌تواند نشان‌دهنده مشکلی در دهان، زبان یا کام باشد. در بیماری‌ای به نام آنکیلوگلوزیا (گره زبان)، زبان به کف دهان وصل می‌شود. این مسئله می‌تواند ایجاد صداهای خاص را دشوار کند. به‌علاوه گره زبان می‌تواند شیر دادن به نوزادان را دشوار کند.
اختلالات گفتاری و زبانی
کودک 3 ساله که می‌تواند متوجه شود و به‌طور غیرکلامی ارتباط برقرار کند، اما نمی‌تواند بسیاری از کلمات را بگوید ممکن است دارای تأخیر در گفتار باشد. کسی که می‌تواند چند کلمه بگوید اما نمی‌تواند آنها را در عبارات قابل فهم بکار ببرد ممکن است دچار تأخیر در زبان باشد.
برخی از اختلالات گفتاری و زبانی، عملکرد مغز را درگیر می‌کنند و ممکن است نشانگر ناتوانی در یادگیری باشند. یکی از دلایل تأخیر در گفتار، زبان و دیگر تأخیرهای رشدی، تولد زودرس است.
آپراکسی کودک در گفتار نوعی اختلال جسمی است که شکل‌گیری اصوات را در ترتیب مناسب برای ایجاد کلمات دشوار می‌کند. این امر بر ارتباطات غیرکلامی یا درک زبان تأثیر نمی‌گذارد.
مشکل شنوایی
کودک نوپایی که نمی‌تواند خوب بشنود یا صداها را با تغییر می‌شنود، احتمالاً در استفاده از کلمات با مشکل روبرو است.
یکی از نشانه‌های کم‌شنوایی این است که اگر نام شخص یا چیزی را بگویید، کودک متوجه حرف شما نمی‌شود اما درصورت استفاده از حرکات، تشخیص می‌دهد چه می‌گویید.
بااین‌حال، علائم کم‌شنوایی ممکن است بسیار ظریف باشند. بعضی اوقات تأخیر در گفتار یا زبان ممکن است تنها نشانه‌های قابل توجه باشند.
مسائل روانی - اجتماعی و عدم تحریک
ما یاد می‌گیریم صحبت کنیم تا در مکالمه وارد شویم. اگر کسی با شما همراه نشود و شما را تشویق به صحبت نکند، ادامه دادن به صحبت کار سختی است.
محیط در رشد گفتار و زبان نقش اساسی دارد. سوءاستفاده، نادیده گرفته شدن، بی‌توجهی یا عدم تحریک کلامی می‌تواند کودک را از رسیدن به نقاط عطف رشد باز دارد.
اختلال طیف اوتیسم
مشکلات گفتاری و زبانی اغلب با اختلال طیف اوتیسم دیده می‌شوند. علائم دیگر ممکن است شامل موارد زیر باشند:
- به‌جای ایجاد عبارات، عبارات را تکرار کند (echolalia)
- رفتارهای تکراری
- اختلال در ارتباط کلامی و غیرکلامی
- اختلال در تعامل اجتماعی
- پسرفت گفتار و زبان
مشکلات عصبی
برخی از اختلالات عصبی می‌توانند بر روی عضلات لازم برای گفتار تأثیر بگذارند. شامل:
- فلج مغزی
- دیستروفی عضلانی
- آسیب تروماتیک مغز
در این مورد فلج مغزی، کاهش شنوایی یا سایر ناتوانی‌های رشدی نیز می‌توانند بر گفتار تأثیر بگذارند.
معلولیت‌های فکری
گفتار به‌دلیل ناتوانی ذهنی می‌تواند به تأخیر بیفتد. اگر فرزند شما صحبت نمی‌کند، ممکن است مشکلی شناختی باشد نه ناتوانی در ایجاد کلمات.
ناتوانی ذهنی
انواع معلولیت‌های ذهنی می‌توانند باعث تأخیر در زبان شوند. به‌عنوان مثال، دیسلکسیا و سایر ناتوانی‌های یادگیری در برخی موارد منجر به تأخیر در زبان می‌شوند.
عوامل خطر تأثیرگذار بر تأخیر زبان
عوامل خطر احتمالی برای مشکلات گفتاری و زبانی عبارت‌اند از:
- پسر بودن
- زودتر از موعد به دنیا آمدن
- داشتن وزن کم هنگام تولد
- داشتن سابقه خانوادگی در گفتار یا مشکلات زبان
- داشتن والدینی با سطح تحصیلات پایین
تشخیص تأخیر گفتار
ازآنجایی‌که کودکان نوپا متفاوت عمل می‌کنند، تشخیص تفاوت بین تأخیر و اختلال گفتار یا زبان می‌تواند چالش‌برانگیز باشد.
بین 10 تا 20 درصد از کودکان 2 ساله دارای تأخیر در گفتار هستند، درحالی‌که مردان سه برابر بیشتر در این گروه قرار می‌گیرند. در حقیقت بیشتر آنها اختلال گفتار یا زبان ندارند و تا 3سالگی مشکل آنها برطرف می‌شود.
پزشک متخصص کودک شما درمورد توانایی گفتار و زبان کودک نوپا و سایر نقاط عطف و رفتارهای او از شما سؤال خواهد کرد.
پزشک دهان، کام و زبان فرزند شما را معاینه می‌کند. همچنین ممکن است بخواهد شنوایی کودک شما بررسی کند.
پزشک متخصص اطفال بسته به یافته‌های اولیه، ممکن است شما را برای ارزیابی دقیق‌تر به متخصصان دیگر ارجاع دهد. این متخصصان شامل موارد زیر هستند:
- ادیولوژیست
- آسیب‌شناس گفتاری
- متخصص مغز و اعصاب
گفتاردرمانگر ارزیابی جامعی از زبان دریافتی و بیانی فرزند شما انجام می‌دهد تا مشخص شود آیا فرزند خردسال شما تأخیر در زبان دارد یا خیر. این آزمون بر روی اشکال مختلف ارتباط کلامی و غیرکلامی متمرکز است و از مقیاس‌های استاندارد و غیررسمی استفاده می‌کند.
درمان تأخیر گفتار
گفتاردرمانی
اولین اقدام درمان، گفتار-زبان درمانی است. اگر گفتار تنها تأخیر در رشد باشد، این درمان ممکن است تنها معالجه مورد نیاز باشد.
این درمان چشم‌اندازی عالی ارائه می‌دهد. فرزند شما ممکن است با مداخله زودرس، تا زمان ورود به مدرسه گفتار عادی داشته باشد.
درصورت وجود تشخیص دیگر، گفتاردرمانی نیز می‌تواند به‌عنوان بخشی از برنامه درمانی کلی مؤثر باشد. متخصص گفتاردرمانی به‌طور مستقیم با فرزند شما کار خواهد کرد، همچنین به شما آموزش می‌دهد که چگونه به او کمک کنید.
خدمات مداخله اولیه
تحقیقات نشان می‌دهند که تأخیر در گفتار و زبان در سن 2.5 تا 5 سال می‌تواند منجر به مشکل خواندن در دبستان شود.
تأخیر در گفتار همچنین می‌تواند منجر به بروز مشکلات در رفتار و معاشرت شود. با تشخیص پزشک، کودک 3 ساله شما ممکن است قبل از شروع مدرسه آماده مداخلات اولیه باشد.
درمان بیماری نهفته
هنگامی که تأخیر گفتار به بیماری نهفته‌ای مرتبط است یا با اختلال دیگری همراه باشد، مهم است که به آن نیز رسیدگی کنید. برای نمونه:
- به درمان مشکلات شنوایی کمک کنید
- اصلاح مشکلات جسمی دهان یا زبان
- کاردرمانی
- فیزیوتراپی
- درمان تحلیل رفتار کاربردی (ABA)
- مدیریت اختلالات عصبی
غذاهای مؤثر برای بهبود گفتار و رشد مغز کودک
رشد زبان بدون مغز امکان‌پذیر نیست. مغز انسان چندین ناحیه برای پردازش و تولید زبان دارد. اضافه کردن غذاهایی که از سلامت و رشد مغز حمایت می‌کنند، می‌توانند به پیشرفت زبان و گفتار کمک کنند.
- آجیل: آجیل‌هایی مثل بادام، گردو، بادام هندی، بادام زمینی و فندق سرشار از ویتامین ای هستند و حافظه را تقویت می‌کنند. این مواد، آنتی‌اکسیدان‌هایی قوی هستند که از سلول‌های مغزی در برابر آسیب محافظت می‌کنند. گردو، به‌دلیل داشتن اسیدهای چرب امگا 3، به بهبود عملکرد مغز، حافظه و تفکر کمک می‌کند.
- دانه‌ها: دانه‌هایی مانند کتان، چیا، خربزه، کنجد و کدو تنبل، منابع غنی از ویتامین ای و آنتی‌اکسیدان هستند که مغز را در برابر رادیکال‌های آزاد محافظت می‌کنند. تخمه آفتابگردان باعث بهبود خلق‌وخو و قدرت پردازش مغز می‌شود. دانه‌های کدو تنبل، سرشار از منیزیم، روی و مس هستند که تمرکز و حافظه را تقویت می‌کنند.
- اسیدهای چرب امگا 3: کمبود امگا 3 با تأخیر گفتار، مشکلات توجه و رشد ضعیف در کودکان ارتباط دارد. این چربی‌های سالم برای رشد مغز ضروری هستند و به بهبود گفتار و عملکرد ذهنی کمک می‌کنند.
- پودر کاکائو: پودر کاکائو خالص (بدون شکر) سرشار از آنتی‌اکسیدان‌هایی مانند اپی‌کاتچین است که به بهبود شناخت و گفتار کمک می‌کند. این ماده، غذایی مفید برای رشد مغز کودکان است.
- آشواگاندا: آشواگاندا، آداپتوژنی است که اضطراب و استرس را کاهش می‌دهد. این گیاه سطح استیل کولین را افزایش می‌دهد و باعث بهبود حافظه، تمرکز و هوش می‌شود. همچنین به بازسازی سلول‌های عصبی کمک می‌کند.
- براهمی: براهمی با محافظت از سلول‌های مغزی و تقویت مواد شیمیایی مرتبط با یادگیری، مغز را تقویت می‌کند. این گیاه توانایی یادگیری و تمرکز را در کودکان افزایش می‌دهد و باعث آرامش آنها می‌شود.
- شانخ پوشپی: شانخ پوشپی، دارویی سنتی است که حافظه، تمرکز و هوشیاری را تقویت می‌کند. این ماده با آنتی‌اکسیدان‌ها و فلاونوئیدهای خود عملکرد شناختی و توانایی حل مسئله را بهبود می‌بخشد.
کاری که والدین می‌توانند انجام دهند
در اینجا چند روش برای تشویق گفتار کودک نوپا وجود دارند:
- به‌طور مستقیم با کودک نوپا صحبت کنید؛ حتی اگر می‌توانید درمورد کاری که انجام می‌دهید، توضیح دهید.
- از حرکات استفاده کرده و همانطور که کلمات مربوطه را می‌گویید به اشیاء اشاره کنید. شما می‌توانید این کار را با قسمت‌های بدن، افراد، اسباب‌بازی‌ها، رنگ‌ها یا چیزهایی که در طول پیاده‌روی مشاهده می‌کنید، انجام دهید.
- برای کودک نوپا خود کتاب بخوانید و درمورد تصاویر صحبت کنید.
- آوازهای ساده‌ای بخوانید که راحت تکرار می‌شوند.
- هنگام صحبت کردن کودک به‌طور کامل به او توجه کنید. وقتی کودک نوپای شما سعی می‌کند با شما صحبت کند، صبور باشید.
- وقتی شخصی از فرزندتان سؤالی می‌پرسد، به‌جای او جواب ندهید.
- حتی اگر نیازهای کودک را پیش بینی می‌کنید، به او فرصتی دهید که خودشان از آنها حرف بزند.
- به‌جای اشاره مستقیم به خطاها، کلمات درست را تکرار کنید.
- بگذارید کودک نوپای شما با کودکانی که مهارت‌های زبانی خوبی دارند تعامل برقرار کند.
- سؤال بپرسید و حق انتخاب بدهید و زمان زیادی برای پاسخ دادن بدهید.
- به سؤالات فرزندتان پاسخ دهید.
اگر فکر می‌کنید فرزند شما ممکن است دچار تأخیر باشد چه باید کرد
ممکن است همه چیز رو به راه بوده و هیچ مشکلی نباشد و فرزند شما در زمان خود صحبت کند. اما گاهی‌اوقات تأخیر در گفتار می‌تواند مشکلات دیگری مانند کم‌شنوایی یا تأخیر در رشد را نشان دهد.
اگر اینطور بود، مداخله زودهنگام بهترین راه است. اگر فرزند شما در نقاط عطف مراحل رشد صحبت نمی‌کند، با پزشک متخصص کودک خود ملاقات کنید.
در ضمن، صحبت کردن، کتاب خواندن و آواز خواندن را ادامه دهید تا کودک نوپای خود را ترغیب به گفتار کنید.
آینده کودک مبتلا به تأخیر گفتار چه می‌شود؟
آینده کودک شما با توجه به شرایط خاص و سن او متفاوت خواهد بود. برخی از کودکان به همسن و سالان خود می‌رسند و نقاط عطف زبانی آینده را برآورده می‌کنند. کودکان دیگر در غلبه بر تأخیرهای زبانی مشکل بیشتری دارند و ممکن است در اواخر کودکی با مشکل روبرو شوند. بعضي از كودكان با تأخير زباني و درنتيجه تأخير در رشد زبان دچار مشكلات خواندن يا رشد مي‌شوند.
اگر برای کودک شما تأخیر زبانی تشخیص داده شود، مهم است که سریع درمان را شروع کنید. درمان زودهنگام می‌تواند از بروز سایر مشکلات مانند مشکلات اجتماعی، یادگیری و عاطفی جلوگیری کند.
جمع‌بندی
تأخیر گفتار در کودکان نوپا به معنای آن است که آنها به نقاط عطف رشد گفتار نرسیده‌اند.
گاهی‌اوقات تأخیر در گفتار به‌دلیل بیماری‌هایی است که به درمان نیاز دارند. در این موارد، گفتار یا زباندرمانی در کنار سایر روش‌های درمانی قابل استفاده است.
بسیاری از کودکان نوپا زودتر یا دیرتر از حد متوسط صحبت می‌کنند. بنابراین همیشه دلیلی برای نگرانی وجود ندارد. اگر در مورد گفتار یا توانایی‌های زبان فرزندتان سؤالی دارید، به پزشک متخصص اطفال خود مراجعه کنید. بر اساس ارزیابی پزشکتان، او می‌تواند شما را به متخصصین مناسب ارجاع دهد.
مداخله زودرس برای تأخیر گفتار ممکن است باعث شود مشکل کودک 3 ساله شما تا زمان شروع مدرسه حل شود.
برای دریافت مشاوره رایگان برای اختلال زبان و رزرو وقت می توانید با شماره های 09362020364، 02166013282 و یا شماره واتساپ 09364904632 تماس حاصل فرمایید. کلینیک رسش همیشه درکنار شما و پاسخگوی شماست.
منابع
منبع محتوا : هلث لاین
