اتیسم آیا کودکان اوتیسم حرف می‌زنند؟ تأخیر در گفتار همیشه نشانه اوتیسم نیست!
تأخیر در گفتار همیشه نشانه اوتیسم نیست! البته این مسئله میان کودکان اوتیسم بسیار رایج است، اما کودکانی که اوتیسم ندارند هم به این مسئله دچار می‌شوند. مسئله دیگر این است که آیا کودکان اوتیسم حرف می‌زنند یا نه؟ در این مقاله بلاگ رسش به این پرسش پاسخ می‌دهیم؛ به مهم‌ترین دلایل تأخیر گفتار می‌پردازیم و اطلاعاتی به شما می‌دهیم که تشخیص بدهید چه زمانی به اوتیسم مربوط می‌شوند.
تأخیر در گفتار اوتیسم چه تفاوت‌هایی دارد؟
اول از همه باید بدانید بچه‌ها در روند رشدشان، به‌سرعت یاد می‌گیرند که برقراری ارتباط، کلید رسیدن به آن چیزهایی است که می‌خواهند.
بچه‌های کوچک مدت‌ها قبل از آنکه زبان گفتاری را یاد بگیرند، تماس چشمی برقرار می‌کنند، آستین‌هایشان را بالا می‌زنند، غرغر می‌کنند، به این طرف و آن طرف اشاره می‌کنند، و خلاصه حسابی تلاش می‌کنند تا منظورشان را به بزرگ‌ترها بفهمانند.
به مرور زمان هم یاد می‌گیرند از زبان گفتار برای برقراری ارتباط استفاده کنند، چون نتایج مثبتی از این نوع ارتباط می‌گیرند.
نکته‌های دیگری هم هستند که آن‌ها را به این کار ترغیب می‌کنند. برای نمونه:
- واکنش‌هایی مثل لبخند یا به آغوش کشیدن، انگیزه زیادی به بچه‌ها می‌دهند.
- کودکان به‌طور طبیعی تمایل به تقلید از کارها و رفتارهای اطرافیانشان دارند.
- آن‌ها زمان خیلی بیشتری را صرف مشاهده آدم‌ها می‌کنند تا دیدن اشیای دوروبرشان.
- بچه‌ها تمایل دارند اجتماعی باشند، و وقتی تنها می‌مانند، خیلی زود خسته و کلافه می‌شوند.
اما کودکان اوتیسم حرف زدن و برقراری ارتباط را به‌عنوان چالش بزرگی مقابلشان دارند. به همین خاطر، برقراری ارتباط اجتماعی برایشان دشوار است.
البته بچه‌هایی که اوتیسم خفیف دارند، تمایل اجتماعی بیشتری نسبت به آن‌هایی دارند که در طیف شدیدتر اوتیسم هستند. بنابراین بین هر دو کودک اوتیسم هم مسلما تفاوت‌هایی هست.
کودکان اوتیسم چنین ویژگی‌هایی در ارتباط‌هایشان دارند:
- از علایق خودشان، بیش از واکنش‌های دیگران انگیزه می‌گیرند.
- به‌ندرت از اعمال و رفتار دیگران تقلید می‌کنند، یا این اتفاق هرگز نمی‌افتد.
- به اشیا و چیزها، بیشتر از افراد علاقه‌مند هستند.
- وقتی تنها هستند، یا وقتی دنبال کار و بازی خودشان می‌روند، راضی‌تر هستند.
همه این ویژگی‌ها در کودکان اوتیسم، به رفتارها، خواسته‌ها و البته نتایج متفاوتی منجر می‌شود. پس تفاوت‌های زیادی بین دیر حرف زدن کودک اوتیسم با سایر کودکان وجود دارد.
حتما بخوانید: علائم اتیسم در کودکان
علائم تأخیر در گفتار اوتیسم چه هستند؟
حتما بخوانید: تاخیر در گفتار در کودک دو یا سه ساله
تأخیر زیاد در حرف زدن و به‌اصطلاح زبان باز کردن، همیشه باعث نگرانی پدرومادرها می‌شود، اما هرگز نمی‌توان این تأخیر را حتما نشانه اوتیسم دانست.
تفاوت بین تأخیر در گفتار اوتیسم با تأخیرهای دیگر، به‌راحتی قابل‌تشخیص است. چگونه؟ در ادامه، شرایط دو کودک فرضی به‌نام‌های سعید و حمید را برایتان تعریف می‌کنیم.
اگر فرزند شما شبیه حمید است، توصیه می‌کنیم برای بررسی احتمال اوتیسم به متخصص مراجعه کنید یا با کارشناس‌های مرکز مشاوره رسش تماس بگیرید تا مشاوره تخصصی به شما ارائه کنند.
1. سعید 2 سال دارد، اما حتی یک کلمه هم حرف نمی‌زند! البته از صداهای غرغرمانند و زبان بدنش برای برقراری ارتباط با اطرافیان استفاده می‌کند. او به چیزهای مختلف اشاره می‌کند، دیگران را به‌سمت چیزهایی می‌کشاند که خودش می‌خواهد، و خلاصه ارتباط برقرار می‌کند. سعید از بازی با پدرومادر، و خواهر و برادرش لذت می‌برد. وقتی هم او را تنها می‌گذارید که بخوابد، چندان خوشش نمی‌آید!
2. حمید هم 2 سال دارد. او چند کلمه‌ای به زبان می‌آورد، اما از آن‌ها برای برقراری ارتباط استفاده نمی‌کند. در عوض همان چند کلمه را بارها و بارها با خودش تکرار می‌کند. او هنوز نمی‌داند چگونه از حرکات دست، صداها یا کلمات برای بیان خواسته‌هایش استفاده کند. پدرومادر حمید نمی‌توانند توجه او را بیش از چند ثانیه حفظ کنند.
در دو سناریوی بالا، سعید تأخیر در گفتار دارد؛ و برای بهبود آن باید مداخله زودهنگام انجام شود. این احتمالات درباره سعید وجود دارد. البته تشخیص درست، به معاینه و نظر تخصصی نیاز دارد:
- مشکل در شنوایی
- آپراکسی (Apraxia) گفتاری، مشکل در کنترل عضلات مورداستفاده هنگام صحبت کردن
- چالش‌های شناختی و تفکری
حمید همان‌طور که تعریف کردیم، چند کلمه‌ای به زبان می‌آورد، اما ممکن است علائم اولیه اوتیسم را داشته باشد. یک‌بار دیگر وضعیت سعید و حمید را بخوانید.
بیشتر کودکان اوتیسم حرف می‌زنند، اما شرایطشان متفاوت است. بعضی کودکان اوتیسم حتی زودتر از سایر کودکان شروع به استفاده از کلمه‌ها می‌کنند، و بعضی هم تا بزرگ‌سالی از ارتباط کلامی استفاده نمی‌کنند.
بر اساس تحقیقات و آمارهای موجود، کودکان اوتیسم به‌طور معمول در سن 36ماهگی شروع به تولید کلمه می‌کنند. سایر کودکان بین 12 تا 18ماهگی این کار را انجام می‌دهند.
نکته دیگر اینکه حدود 25درصد کودکان اوتیسم حرف نمی‌زنند. اما بیشتر آن‌ها می‌توانند با استفاده از این روش‌ها، با دیگران ارتباط برقرار کنند:
- زبان اشاره (Sign Language)
- سیستم ارتباطی تبادل تصویر (Picture Exchange Communication System)
- روش‌های ارتباطی مکمل (Augmentative Communication)
سایر علائم اوتیسم مرتبط با گفتار چه هستند؟
علاوه بر تأخیر در گفتار، مسائل دیگری هم وجود دارند که به توانایی برقراری ارتباط ربط دارند، و ممکن است نشانه‌های اوتیسم باشند. برای نمونه:
- اگر کودک اوتیسم را صدا بزنید، یا هر تلاش کلامی برای جلب توجه‌ش کنید، پاسخی نمی‌دهد، یا خیلی به‌کُندی واکنش نشان می‌دهد.
- از حرکاتی مانند اشاره کردن و نشان دادن چیزهای مختلف به دیگران، استفاده نمی‌کند، یا این کار را خیلی به‌کُندی انجام می‌دهد.
- کودک اتیسم در اولین سال زندگی‌اش از صداهای غرغرمانند استفاده می‌کند، اما بعد از مدتی، از این کار دست می‌کشد.
- کودکان اوتیسم حرف زدن و توانایی استفاده از زبان را خیلی به‌کُندی به دست می‌آورند.
- آن‌ها از نقاشی‌ها یا زبان اشاره مخصوص به خودشان برای برقراری ارتباط استفاده می‌کنند.
- کودک اوتیسم با تک کلمه‌ها صحبت می‌کند، یا عبارت‌های خاصی را بارها و بارها تکرار می‌کند. طوری‌که به نظر می‌رسد قادر به ترکیب کلمه‌ها و ساخت جمله‌های معنی‌دار نیست.
- او کلمه‌ها و عبارت‌هایی را که می‌شنود، تکرار می‌کند. به این وضعیت، پژواک‌گویی یا گفتار تقلیدی (Echolalia) می‌گویند.
- از کلمه‌هایی استفاده می‌کند که برای دیگران عجیب‌وغریب به نظر می‌رسند، یعنی انگار در جای مناسب به کار نمی‌روند، یا معانی خاصی دارند که فقط برای کسانی قابل‌درک هستند که با شیوه ارتباطی آن کودک آشنا هستند.
پس کودکان اوتیسم حرف زدن را شاید با کُندی زیادی شروع کنند، یا تأخیر در گفتار داشته باشند، اما صرف تأخیر در گفتار، به این معنی نیست که فرزند شما اتیسم دارد.
تأخیر گفتار اوتیسم با مسائل ارتباطی دیگری، مانند استفاده نکردن از حرکات دست، واکنش نشان ندادن به صدا زدن نام کودک، و علاقه نشان ندادن به برقراری ارتباط با دیگران همراه است.
از دیگر دلایل احتمالی تأخیر گفتار در کودکان که ربطی به اوتیسم ندارند، می‌توان به کاهش شنوایی و تأخیر در رشد اشاره کرد.
جمع‌بندی
در این مقاله بلاگ رسش به تأخیر در گفتار کودکان یا دیر صحبت کردن کودکان پرداختیم. باز هم تأکید می‌کنیم که این تأخیر را نباید به‌منزله داشتن اوتیسم تصور کنید! بهتر است برای بررسی بیشتر، تشخیص اوتیسم احتمالی، یا رفع همان تأخیر در گفتار، به مراکز مشاوره تخصصی و معتبر مراجعه کنید.
مرکز مشاوره رسش از سازمان بهزیستی کشور مجوز رسمی دارد، و سال‌هاست با بهترین متخصصان روان‌شناسی کشور همکاری می‌کند تا بهترین خدمات مشاوره فردی، مشاوره کودک و نوجوان، و سایر حیطه‌های مشاوره‌ای و درمانی مانند تأخیر در گفتار را در اختیار شما دوستان عزیز بگذارد.
منابع:
