اتیسم علائم اتیسم خفیف در کودکان چه هستند؟ حواستان به این ۷ نشانه اوتیسم خفیف باشد!
این روزها محققان حوزه روان‌شناسی، اوتیسم را طیف می‌دانند و آن را به سطوح مختلفی تقسیم می‌کنند. کودکی که به اتیسم خفیف دچار است، کمتر از او که به اتیسم شدید دچار شده، به حمایت دیگران نیاز دارد. پس با شناخت علائم اتیسم خفیف در کودکان می‌توانید تشخیص درستی داده، و رسیدگی به‌موقعی داشته باشید. در این مقاله بلاگ رسش، توضیح کاملی درباره علائم اوتیسم خفیف می‌دهیم.
اتیسم خفیف در کودکان چیست؟
اوتیسم در واقع تفاوت رشدی عصبی است که به‌صورت برقراری ارتباط، معاشرت و رفتاری متعارض با انتظارات از تنوع عصبی انسان‌ها بروز می‌کند.
کتابچه راهنمای تشخیصی و آماری اختلالات روانی (Diagnostic and Statistical Manual of Mental Disorders)، ویرایش پنجم، اوتیسم را طیفی تعریف می‌کند که در آن:
- افرادی با نیازهای حمایتی کم، به‌عنوان اوتیسم خفیف
- و کسانی که نیازهای حمایتی زیادی دارند، اوتیسم شدید در نظر گرفته می‌شوند.
اوتیسم خفیف (Mild Autism) را با نام اوتیسم با عملکرد بالا (High-Functioning Autism) هم می‌شناسند.
کتابچه مذکور، تشخیص اختلال طیف اوتیسم را بر اساس «شدت» به سه سطح تقسیم می‌کند. اوتیسم سطح یک، همان وضعیتی است که به‌طور معمول با عنوان اوتیسم خفیف شناخته می‌شود. کسانی که در این سطح هستند، کمترین نیاز به حمایت را میان افراد اوتیسمی دارند.
کودکانی که سطح یک اوتیسم را دارند، بیشتر با شروع مکالمات یا روابط با افراد دیگر مشکل دارند، و چه‌بسا به‌اندازه هم‌سالانشان به چنین روابطی علاقه نشان ندهند.
از نظر رفتاری، افراد اوتیسمی سطح یک به روال‌های بسیار خاصی پایبند هستند که می‌تواند در عملکردشان اختلال ایجاد کرده، و آنها را در سازمان‌دهی و برنامه‌ریزی دچار مشکل کند. اما کتابچه راهنمای تشخیصی و آماری اختلالات روانی مشخص نمی‌کند مسائل حسی چه تأثیری بر آنها می‌گذارند.
نکته بسیار مهم اینکه نیازهای حمایتی افراد مبتلا به اوتیسم، ممکن است تغییر کند، درست مانند نیازهایی که افراد غیراوتیسمی دارند. برای نمونه، کسی که نشانه اوتیسم خفیف دارد، در زمان استرس زیاد، به حمایت بیشتری نسبت به زمان‌های کم‌استرس نیاز خواهد داشت.
ویژگی‌های اتیسم خفیف در کودکان چه هستند؟
کتابچه راهنمای تشخیصی و آماری اختلالات روانی که پیش‌تر گفتیم، پنج معیار تشخیصی برای اختلال طیف اوتیسم ارائه می‌دهد.
البته تشخیص‌ها را به‌عنوان اختلالات و ناتوانی‌هایی بیان می‌کند که باعث مشکلات عملکردی می‌شوند؛ بنابراین این علائم هم به‌عنوان «نقص» در نظر گرفته می‌شوند:
- نقص در روابط اجتماعی: کسانی که اوتیسم دارند، با مکالمات و تعاملات اجتماعی به‌روشی «غیرطبیعی» برخورد می‌کنند. آنها در بیان و تفسیر نشانه‌های غیرکلامی مشکل دارند. این می‌تواند باعث ایجاد مشکل در ایجاد، حفظ و درک روابط بشود.
- رفتارها، علایق و فعالیت‌های تکراری: افرادی که اتیسم دارند، اغلب حرکات یا کلماتشان را به‌عنوان راهی برای خودتنظیمی تکرار می‌کنند. به چنین رفتارهای خودتحریکی (Stimming) می‌گویند. این افراد ممکن است به روال روزمره خاصی پایبند باشند، و علایق خاص و شدیدی داشته باشند. آنها اغلب واکنش‌های غیرمعمولی نسبت به تجربیات حسی دارند، از جمله اینکه به لمس، بو، نور یا صدا بسیار حساس بوده یا هیچ توجهی به آنها ندارند!
- شروع زودرس: تنوع عصبی (Neurodivergence) قبل از تولد شروع می‌شود. علائم آن ممکن است تا سال‌ها بعد خود را نشان ندهند، به‌ویژه در کسانی که نیازهای حمایتی کمی دارند، اما افراد اوتیسمی در همه عمرشان دچار اوتیسم بوده‌اند.
- نقص عملکردی: تشخیص بالینی اوتیسم بیشتر برای کسانی است که در مدرسه، محل کار، اجتماع یا سایر محیط‌ها مشکل دارند. به همین دلیل خیلی افراد دارای اوتیسم با نیازهای حمایتی اندک، ممکن است تا سال‌های سال تشخیص داده نشوند.
- علائم اتیسم خفیف در کودکان به دلیل تشخیصی دیگر: بعضی شرایط ژنتیکی یا آسیب‌های روحی می‌توانند باعث رفتارهایی شوند که شبیه اوتیسم هستند.
جالب است بدانید قبل از اینکه اوتیسم یک طیف در نظر گرفته شود، کتابچه مذکور اوتیسم را از سندرم آسپرگر (Asperger’s Syndrome) متمایز می‌کرد که زمانی اوتیسم خفیف در نظر گرفته می‌شد. اما روان‌شناسان تا مدت‌ها تفاوتی بین اوتیسم و سندرم آسپرگر قائل نمی‌شدند.
می‌گفتند اگر کودکی قبل از سه‌سالگی زبان به کلام باز نکند، اوتیسم دارد، اما سایر علائم یکسان بود. علاوه بر این، تحقیقات نشان دادند که تشخیص اوتیسم از آسپرگر بستگی به شخصی دارد که ارزیابی می‌کند، نه علائمی که فرد مبتلا دارد.
حتما بخوانید: علائم اوتیسم در سن سه سالگی
طبقه‌بندی بین‌المللی بیماری‌ها (International Classification of Diseases)، ویرایش دهم، هنوز بعضی موارد اوتیسم را سندرم آسپرگر در نظر می‌گیرد.
اما خیلی‌ها اصطلاح سندرم آسپرگر را قدیمی و مشکل‌ساز می‌دانند، چون هانس آسپرگر (Hans Asperger) محققی که برای اولین بار در این زمینه تحقیق کرد، عضو حزب نازی آلمان در طول جنگ جهانی دوم بود.
نکته قابل‌توجه اینکه هدف تحقیق هانس آسپرگر در مورد اوتیسم، در حقیقت شناسایی کودکانی بود که به‌اندازه کافی عملکرد بالایی دارند که برای حضور در جبهه‌های جنگ «مفید» باشند!
علائم اتیسم خفیف در کودکان چه هستند؟
در ادامه این مقاله رسش، رایج‌ترین علائم اتیسم خفیف در کودکان یا اوتیسم سطح یک را بیان می‌کنیم. البته شاید همه این علائم در کودک مبتلا به اوتیسم دیده نشوند.
- روابط اجتماعی در اتیسم خفیف
- مشکل در برقراری روابط اجتماعی، که حتی با وجود حمایت کافی، باعث آسیب‌های قابل‌توجهی برای او می‌شود.
- دشواری در شروع تعاملات اجتماعی و پاسخ‌های غیرمعمول یا ناموفق در قبال برخوردهای اجتماعی دیگران
- علاقه کمتر به برقراری تعاملات اجتماعی نسبت به دیگران
- علایق محدود و رفتارهای تکراری در اوتیسم خفیف
- کارها و رفتارهای تکراری، که گاهی اوقات عملکرد مناسب آنها را مختل می‌کنند.
- فرد دچار اوتیسم، در مقابل تلاش‌های دیگران برای برهم زدن آن رفتارهای تکراری، یا منحرف کردن توجه‌شان، مقاومت می‌کند.
- نیاز به حمایت حداقلی در اتیسم خفیف
- ممکن است در مواجهه با مشکلات اجتماعی، به حمایت بیشتری نیاز داشته باشد.
- می‌تواند با جملات درست و کامل ارتباط برقرار کرده و صحبت کند، اما در گفت‌وگوهای رفت‌وبرگشتی با دیگران مشکل دارد.
- تلاش‌هایی برای دوست‌یابی انجام می‌دهد.
به‌طور کلی این‌ها هفت نشانه اوتیسم خفیف هستند که ممکن است بعضی یا حتی همه آنها، در کودک مبتلا به وضعیت اتیسم خفیف دیده شود:
- مشکل در شروع مکالمه با دیگران
- از دست دادن سریع علاقه به مسائل مختلف
- تغییر مدام موضوع بحث
- رفتارهای انعطاف‌ناپذیر
- مشکل در دوست‌یابی مؤثر
- مشکل در سازمان‌دهی یا برنامه‌ریزی
- دشواری در سازگاری با محیط جدید
جمع‌بندی
در این مقاله بلاگ رسش به اتیسم خفیف در کودکان پرداختیم تا دید درست‌تری نسبت به شرایط فرزند خودتان یا کودکی داشته باشید که در این طیف قرار می‌گیرد. اما اگر به‌دنبال مشاوره و خدمات حرفه‌ای برای کار با کودکانی هستید که نشانه اوتیسم خفیف در آنها دیده می‌شوید، حتما با کارشناس‌های رسش تماس بگیرید.
مرکز مشاوره رسش با مجوز رسمی از سازمان بهزیستی کشور، سال‌هاست با متخصصان روان‌شناسی و اساتید بزرگ دانشگاهی همکاری می‌کند تا بهترین خدمات مشاوره فردی، مشاوره کودک و نوجوان، و سایر حیطه‌های مشاوره‌ای و درمانی را در اختیار هم‌وطنان عزیز بگذارد.
منابع:
