اتیسم علائم اتیسم خفیف در کودکان چه هستند؟ حواستان به این ۷ نشانه اوتیسم خفیف باشد!
این روزها محققان حوزه روانشناسی، اوتیسم را طیف میدانند و آن را به سطوح مختلفی تقسیم میکنند. کودکی که به اتیسم خفیف دچار است، کمتر از کودک مبتلا به اتیسم شدید به حمایت دیگران نیاز دارد. پس با شناخت علائم اتیسم خفیف در کودکان میتوانید تشخیص درستی بدهید و رسیدگی بهموقعی داشته باشید. در این مقاله بلاگ رسش، توضیح کاملی درباره علائم اوتیسم خفیف میدهیم.
اوتیسم خفیف در کودکان چیست؟
اوتیسم درواقع تفاوت رشدیعصبی است که بهصورت برقراری ارتباط، معاشرت و رفتاری متعارض با انتظارات از تنوع عصبی انسانها بروز میکند.
کتابچه راهنمای تشخیصی و آماری اختلالات روانی (Diagnostic and Statistical Manual of Mental Disorders)، ویرایش پنجم، اوتیسم را طیفی تعریف میکند که در آن:
- افرادی با نیازهای حمایتی کم، بهعنوان اوتیسم خفیف
- و کسانی که نیازهای حمایتی زیادی دارند، اوتیسم شدید در نظر گرفته میشوند.
اوتیسم خفیف (Mild Autism) را با نام اوتیسم با عملکرد بالا (High-Functioning Autism) هم میشناسند.
کتابچه مذکور، تشخیص اختلال طیف اوتیسم را بر اساس «شدت» به سه سطح تقسیم میکند. اوتیسم سطح یک، همان وضعیتی است که بهطور معمول با عنوان اوتیسم خفیف شناخته میشود. کسانی که در این سطح هستند، کمترین نیاز به حمایت را میان افراد اوتیسمی دارند.
کودکانی که سطح یک اوتیسم را دارند، بیشتر با شروع مکالمات یا روابط با افراد دیگر مشکل دارند، و چهبسا بهاندازه همسالانشان به چنین روابطی علاقه نشان ندهند.
از نظر رفتاری، افراد اوتیسمی سطح یک به روالهای بسیار خاصی پایبند هستند که میتواند در عملکردشان اختلال ایجاد کرده، و آنها را در سازماندهی و برنامهریزی دچار مشکل کند. اما کتابچه راهنمای تشخیصی و آماری اختلالات روانی مشخص نمیکند مسائل حسی چه تأثیری بر آنها میگذارند.
نکته بسیار مهم این است که نیازهای حمایتی افراد مبتلا به اوتیسم، ممکن است تغییر کند، درست مانند نیازهایی که افراد غیراوتیسمی دارند. برای نمونه، کسی که نشانه اوتیسم خفیف دارد، در زمان استرس زیاد، به حمایت بیشتری نسبت به زمانهای کماسترس نیاز خواهد داشت.
ویژگیهای اتیسم خفیف در کودکان چه هستند؟
کتابچه راهنمای تشخیصی و آماری اختلالات روانی که پیشتر گفتیم، پنج معیار تشخیصی برای اختلال طیف اوتیسم ارائه میدهد.
البته تشخیصها را بهعنوان اختلالات و ناتوانیهایی بیان میکند که باعث مشکلات عملکردی میشوند؛ بنابراین این علائم هم بهعنوان «نقص» در نظر گرفته میشوند:
- نقص در روابط اجتماعی: کسانی که اوتیسم دارند، با مکالمات و تعاملات اجتماعی بهروشی «غیرطبیعی» برخورد میکنند. آنها در بیان و تفسیر نشانههای غیرکلامی مشکل دارند. این موضوع میتواند باعث ایجاد مشکل در ایجاد، حفظ و درک روابط شود.
- رفتارها، علایق و فعالیتهای تکراری: افرادی که اوتیسم دارند، اغلب حرکات یا کلماتشان را بهعنوان راهی برای خودتنظیمی تکرار میکنند. به چنین رفتارهای خودتحریکی (Stimming) میگویند. این افراد ممکن است به روال روزمره خاصی پایبند باشند، و علایق خاص و شدیدی داشته باشند. آنها اغلب واکنشهای غیرمعمولی نسبت به تجربیات حسی دارند، ازجمله اینکه به لمس، بو، نور یا صدا بسیار حساس هستند یا هیچ توجهی به آنها ندارند!
- شروع زودرس: تنوع عصبی (Neurodivergence) قبل از تولد شروع میشود. علائم آن ممکن است تا سالها بعد خود را نشان ندهند؛ بهویژه در کسانی که نیازهای حمایتی کمی دارند. اما افراد اوتیسمی در همه عمرشان دچار اوتیسم بودهاند.
- نقص عملکردی: تشخیص بالینی اوتیسم بیشتر برای کسانی است که در مدرسه، محل کار، اجتماع یا سایر محیطها مشکل دارند. به همین دلیل خیلی افراد دارای اوتیسم با نیازهای حمایتی اندک، ممکن است تا سالهای سال بیماریشان تشخیص داده نشود.
- علائم اتیسم خفیف در کودکان به دلیل تشخیصی دیگر: بعضی شرایط ژنتیکی یا آسیبهای روحی میتوانند باعث رفتارهایی شوند که شبیه اوتیسم هستند.
جالب است بدانید قبل از اینکه اوتیسم یک طیف در نظر گرفته شود، کتابچه مذکور اوتیسم را از سندرم آسپرگر (Asperger’s Syndrome) متمایز میکرد که زمانی اوتیسم خفیف در نظر گرفته میشد. اما روانشناسان تا مدتها تفاوتی بین اوتیسم و سندرم آسپرگر قائل نمیشدند.
میگفتند اگر کودکی قبل از سهسالگی زبان به کلام باز نکند، اوتیسم دارد، اما سایر علائم یکسان بودند. علاوهبراین، تحقیقات نشان دادند که تشخیص اوتیسم از آسپرگر بستگی به شخصی دارد که ارزیابی میکند، نه علائمی که فرد مبتلا دارد.
حتما بخوانید: علائم اوتیسم در سن سه سالگی
طبقهبندی بینالمللی بیماریها (International Classification of Diseases)، ویرایش دهم، هنوز بعضی موارد اوتیسم را سندرم آسپرگر در نظر میگیرد.
اما خیلیها اصطلاح سندرم آسپرگر را قدیمی و مشکلساز میدانند، چون هانس آسپرگر (Hans Asperger) محققی که برای اولین بار در این زمینه تحقیق کرد. او عضو حزب نازی آلمان در طول جنگ جهانی دوم بود.
نکته قابلتوجه اینکه هدف تحقیق هانس آسپرگر درمورد اوتیسم، در حقیقت شناسایی کودکانی بود که بهاندازه کافی عملکرد بالایی دارند که برای حضور در جبهههای جنگ «مفید» باشند!
علائم اتیسم خفیف در کودکان چه هستند؟
در ادامه این مقاله رسش، رایجترین علائم اتیسم خفیف در کودکان یا اوتیسم سطح یک را بیان میکنیم. البته شاید همه این علائم در کودک مبتلا به اوتیسم دیده نشوند.
روابط اجتماعی در اتیسم خفیف
- مشکل در برقراری روابط اجتماعی، که حتی با وجود حمایت کافی، باعث آسیبهای قابلتوجهی برای او میشود.
- دشواری در شروع تعاملات اجتماعی و پاسخهای غیرمعمول یا ناموفق در قبال برخوردهای اجتماعی دیگران
- علاقه کمتر به برقراری تعاملات اجتماعی نسبت به دیگران
علایق محدود و رفتارهای تکراری در اوتیسم خفیف
- کارها و رفتارهای تکراری، که گاهیاوقات عملکرد مناسب آنها را مختل میکنند.
- فرد دچار اوتیسم، در مقابل تلاشهای دیگران برای برهم زدن آن رفتارهای تکراری، یا منحرف کردن توجهشان، مقاومت میکند.
نیاز به حمایت حداقلی در اتیسم خفیف
- ممکن است در مواجهه با مشکلات اجتماعی، به حمایت بیشتری نیاز داشته باشد.
- میتواند با جملات درست و کامل ارتباط برقرار کرده و صحبت کند، اما در گفتوگوهای رفتوبرگشتی با دیگران مشکل دارد.
- تلاشهایی برای دوستیابی انجام میدهد.
علائم رایج اوتیسم خفیف
بهطور کلی اینها هفت نشانه اوتیسم خفیف هستند که ممکن است بعضی یا حتی همه آنها، در کودک مبتلا به وضعیت اتیسم خفیف دیده شود:
- مشکل در شروع مکالمه با دیگران
- از دست دادن سریع علاقه به مسائل مختلف
- تغییر مدام موضوع بحث
- رفتارهای انعطافناپذیر
- مشکل در دوستیابی مؤثر
- مشکل در سازماندهی یا برنامهریزی
- دشواری در سازگاری با محیط جدید
جنبههای مثبت اوتیسم خفیف چیست؟
زندگی با اختلال طیف اوتیسم فقط مربوط به چالشها نیست؛ بلکه شامل مجموعهای از نقاط قوت و استعدادهای منحصربهفرد نیز میشود. بسیاری از کودکان مبتلا به اوتیسم خفیف، تواناییها و علایق شگفتانگیزی از خود نشان میدهند و اغلب علاقه شدیدی به موضوعاتی خاص دارند. تمرکز شدید و توجه به جزئیات میتواند منجر به دستاوردهای چشمگیر در زمینههای مورد علاقه آنها شود.
آیا کودکی با اوتیسم خفیف میتواند زندگی عادی داشته باشد؟
پاسخ کوتاه به این سؤال که آیا یک کودک مبتلا به اوتیسم میتواند زندگی عادی داشته باشد، بله است!
اوتیسم، اختلالی طیفی است؛ یعنی علائم آن از خفیف تا شدید متغیر هستند و نحوه بروز این علائم در هر فرد متفاوت است. هرچه علائم خفیفتر باشند، احتمال بیشتری وجود دارد که کودک مبتلا به اوتیسم بتواند بر بسیاری از کمبودهای اجتماعی، ارتباطی و رفتاری که مانع زندگی روزمره او میشوند، غلبه کند.
کودکان نوپا با اوتیسم خفیف تا متوسط نیز به احتمال زیاد درصورت دریافت مداخلات زودهنگام، بر بسیاری از این کمبودها فائق میآیند. البته کار کردن روی این کمبودها با افزایش سن کودک بهطور فزایندهای چالشبرانگیز میشود.
کودک مبتلا به اوتیسم خفیف درنهایت میتواند زندگی بسیار «عادی»، مولد و مستقلی داشته باشد. او میتواند با مداخلات زودهنگام، مهارتهای لازم برای موفقیت در ارتباطات و تعاملات اجتماعی با همسالان را بیاموزد. آنها همچنین میتوانند چالشهای رفتاریای را که در محیطهای اجتماعی مانند مدرسه نامناسب هستند، حل کنند.
بسیاری از کودکانی که دارای اوتیسم خفیف هستند و در سالهای رشد خود مداخلات و راهنماییهای زودهنگام دریافت کردهاند، در سالهای نوجوانی و بزرگسالی عملاً قابل تمایز از همسالان خود نیستند.
بهطور کلی، کودک مبتلا به اوتیسم خفیف که مداخلات ABA (تحلیل رفتار کاربردی) را نیز دریافت میکند، از مزایای آن بهرهمند میشود. مزایای روش درمانی تحلیل رفتار کاربردی عبارتاند از:
رشد و بلوغ
مزیت اول رشد و بلوغ است. بسیاری از کودکان مبتلا به اوتیسم خفیف با رسیدن به نوجوانی و بزرگسالی، برخی از ویژگیهای متمایزکننده اوتیسم را پشت سر میگذارند. بااینحال، علائم اوتیسم به شکلی نیستند که فرد از آنها خلاص شود. اما به احتمال زیاد کودک مبتلا به اوتیسم خفیف یاد میگیرد چگونه در محیطها و موقعیتهای مختلف با محیط سازگار شود.
مهارتهای لازم برای موفقیت
مزیت دوم این است که مداخله ABA میتواند مهارتهای لازم برای موفقیت تحصیلی، اجتماعی شدن و برقراری ارتباط با دیگران به شیوههای مناسب را به کودک مبتلا به اوتیسم آموزش دهد. ABA همچنین بر افزایش رفتارهای مناسب اجتماعی و در عین حال کاهش رفتارهای نامناسب که باعث میشوند کودک مبتلا به اوتیسم از گروه همسالان خود کنار گذاشته شود یا در مدرسه عقب بماند، تمرکز دارد.
اگر به کودک نوپای مبتلا به اوتیسم خفیف، راهنمایی و حمایت صحیح در سنین پایین داده شود، شانس غلبه بر کمبودهای اجتماعی/رفتاری و موفقیت بالا زیاد خواهد بود. درواقع، بسیاری از کودکان مبتلا به اوتیسم خفیف بهدلیل توانایی بالا برای تمرکز بر روی وظایف یا یادگیری، و تفکر خلاقانه به شیوهای غیرمتعارف، فراتر از همسالان خود عمل میکنند. کودکان مبتلا به اوتیسم خفیف اغلب به بزرگسالانی با اخلاق کاری بالا، مجموعهای از مهارتهای درخشان در زمینههای مورد علاقه شخصی خود، و نوآوران بزرگ تبدیل میشوند.
جمعبندی
در این مطلب درمورد اتیسم خفیف در کودکان صحبت کردیم تا دید درستتری نسبت به شرایط فرزند خودتان یا کودکی داشته باشید که در این طیف قرار میگیرد. اما اگر بهدنبال مشاوره و خدمات حرفهای برای کار با کودکانی هستید که نشانه اوتیسم خفیف در آنها دیده میشوید، حتماً با کارشناسهای رسش تماس بگیرید.
مرکز مشاوره رسش با مجوز رسمی از سازمان بهزیستی کشور، سالهاست با متخصصان روانشناسی و اساتید بزرگ دانشگاهی همکاری میکند تا بهترین خدمات مشاوره فردی، مشاوره کودک و نوجوان، و سایر حیطههای مشاورهای و درمانی را در اختیار هموطنان عزیز بگذارد.
جهت دریافت مشاوره رایگان برای درمان اختلالات مختلف و رزرو وقت می توانید با شماره های 09362020364، 02166013282 و یا شماره واتساپ 09364904632 تماس حاصل فرمایید. کلینیک رسش همیشه درکنار شما و پاسخگوی شماست.
منابع
سوالات متداول
سندرم آسپرگر اکنون تحت عنوان اوتیسم سطح ۱ طبقهبندی میشود، که معمولاً برای توصیف اوتیسم خفیف به کار میرود.
تشخیص شامل مشاهده رفتارهای کودک، مصاحبهها و استفاده از ابزارهای تشخیصی است.
بله. اتیسم سطح یک چالشهای خاص خود را بهویژه در ارتباطات اجتماعی و رفتاری به همراه دارد. افراد مبتلا به اوتیسم خفیف اغلب برای مقابله با این چالشها به انواع مختلفی از حمایت و کمک نیاز دارند. با حمایت مناسب، بسیاری از افراد مبتلا به اوتیسم خفیف میتوانند زندگی موفق و پرباری داشته باشند.
بله، بسیاری از کودکان مبتلا به اوتیسم خفیف به مدارس عادی میروند و از نظر تحصیلی موفق هستند. بااینحال ممکن است به حمایت یا مداخلات رفتاری برای ارتباط با دیگران یا انجام تکالیف نیاز داشته باشند.
تفاوت اصلی در سطح حمایت مورد نیاز است. کودکان مبتلا به اوتیسم سطح ۱ (خفیف) به کمی حمایت نیاز دارند، افراد مبتلا به اتیسم سطح ۲ به حمایت قابل توجه و افراد مبتلا به اوتیسم سطح ۳ به حمایت بسیار قابل توجه (شبانهروزی) نیاز دارند.
