اختلالات گفتار و زبان آپراکسی گفتار اکتسابی و کودکی: آنچه باید بدانید
آپراکسی گفتار (AOS) که به آن آپراکسی اکتسابی گفتار، آپراکسی کلامی یا آپراکسی گفتاری دوران کودکی (CAS) در کودکان گفته می‌شود، اختلالی در تولید صدای گفتار است. افراد مبتلا به آپراکسی گفتار در حرف زدن مشکل دارند و قادر به برقراری ارتباط به‌طور صحیح و مداوم نیستند. آپراکسی گفتار، اختلالی عصبی است که بر فرایندهای مغزی مسئول برنامه‌ریزی و هماهنگی حرکات لازم برای تولید گفتار تأثیر می‌گذارد. مغز می‌داند چه باید بگوید، اما نمی‌تواند حرکات صحیح گفتاری را به‌درستی برنامه‌ریزی کند.
آپراکسی گفتار ناشی از ضعف یا فلج عضلات گفتاری مانند فک، زبان یا لب‌ها نیست. ضعف عضلات گفتاری باعث اختلالی به نام دیزآرتری می‌شود. در برخی موارد، بیمار ممکن است هم دیزآرتری و هم AOS داشته باشد که تشخیص این دو را دشوارتر می‌کند.
شدت AOS می‌تواند متفاوت باشد. در موارد خفیف، مشکلات فقط در تولید صداهای خاص یا کلمات با هجاهای پیچیده دیده می‌شوند. در موارد شدیدتر، فرد مبتلا به آپراکسی گفتار ممکن است نتواند به‌طور مؤثر ارتباط برقرار کند و به روش‌های ارتباطی جایگزین نیاز داشته باشد.
انواع آپراکسی گفتار
دو نوع اصلی آپراکسی گفتار وجود دارند:
- آپراکسی گفتار کودکی: این نوع AOS از بدو تولد وجود دارد و در دوران کودکی تشخیص داده می‌شود. ژنتیک ممکن است در این اختلال نقش داشته باشد و به نظر می‌رسد پسران را بیشتر از دختران تحت تأثیر قرار می‌دهد.
- AOS اکتسابی: این نوع AOS می‌تواند هر کسی را تحت تأثیر قرار دهد، اما بیشتر در بزرگسالان مشاهده می‌شود. این اختلال از صدمه به مغز توسط مواردی مانند سکته مغزی، آسیب ترومای مغزی یا تومور مغزی ناشی می‌شود.
علائم آپراکسی گفتار چیست؟
به خاطر داشته باشید که AOS اختلالی پیچیده است و شدت و علائم آن ممکن است از فردی به فرد دیگر متفاوت باشند.
این بیماری در بعضی از بیماران بسیار ملایم است و بیمار فقط در بیان چند صدا یا کلمه دچار مشکل می‌شود. در موارد شدیدتر ممکن است صحبت کردن بیمار به‌طور کامل دچار مشکل شود.
علاوه‌براین، برخی از بیماران ممکن است فقط علائم بسیار کمی از آپراکسی گفتار داشته باشند؛ درحالی‌که سایر افراد ممکن است علائم بیشتری نشان دهند.
علائم AOS در دوران کودکی
برخی از علائم آپراکسی گفتار در دوران کودکی عبارت‌اند از:
- تأخیر در بیان اولین کلمات
- فقط قادر به تولید انواع کمی از صداها هستند
- بخش‌ها یا صداها را به‌ترتیب درست استفاده نمی‌کنند
- گفتن یک کلمه به روش‌های مختلف
- مکث طولانی در بین صداها یا مشکل در حرکت بین صداها و بخش‌های کلمات
- گذاشتن استرس (تکیه) بر روی هجاهای نادرست یک کلمه یا تأکید یکسان بر روی همه هجاها
- مشکل در کلمات طولانی‌تر
- مشکل در تقلید از آنچه شخص دیگری می‌گوید
- تکان دادن چند باره لب‌ها، فک یا زبان برای ایجاد یک صدا
- ظاهراً زبان گفتاری را بهتر از آنچه می‌توانند صحبت کنند درک می‌کنند
علائم AOS اکتسابی
بسیاری از علائم آپراکسی گفتار اکتسابی مشابه علائم AOS دوران کودکی هستند. برخی از آنها شامل موارد زیر هستند:
- سرعت کمتر در حرف زدن
- اعوجاج صداها، که می‌تواند شامل اضافه شدن یا جایگزینی صدا نیز باشد
- مکث‌های طولانی بین بخش‌های مختلف کلمه
- مقدار یکسان استرس بر روی همه بخش‌های یک کلمه
- قبل از صحبت، باید لب‌ها، فک یا زبان را چند بار حرکت دهند
دلایل آپراکسی گفتار
علت AOS کودکی
محققان به‌طور کامل نمی‌دانند که چه عواملی باعث آپراکسی گفتار در کودکی می‌شوند. اما فکر می‌کنند این مشکل ممکن است ژنتیکی باشد و به توسعه کلی زبان یا مشکلی در سیگنال‌های مغز به عضلات مورد استفاده برای گفتار مربوط شود.
در بعضی موارد، این بیماری ممکن است به‌عنوان بخشی از اختلالی بزرگ‌تر و پیچیده‌تر اتفاق بیفتد، ازجمله:
- اوتیسم
- صرع
- فلج مغزی
- گالاکتوزمی
- اختلالی عصبی عضلانی
آپراکسی گفتار دوران کودکی ممکن است در خانواده منتقل شود. بسیاری از کودکانی که به این بیماری مبتلا هستند عضوی از خانواده آنها دارای مشکل اختلال ارتباطی یا ناتوانی در یادگیری است. به نظر می‌رسد این اختلال بر روی پسران بیشتر از دختران تأثیر می‌گذارد.
علت AOS اکتسابی
آپراکسی گفتار اکتسابی می‌تواند بر هر فردی تأثیر بگذارد، اما بیشتر در بزرگسالان رخ می‌دهد. این اختلال معمولاً در اثر جراحتی ایجاد می‌شود كه به قسمت‌هایی از مغز كه مسئول هماهنگی و برنامه‌ریزی حرکات عضلانی لازم برای گفتار هستند آسیب می‌رساند.
در اینجا شایع‌ترین دلایل ذکر شده‌اند:
- سکته
- آسیب ترومای سر
- تومور یا ترومای جراحی
- بیماری‌های عصبی دژنراتیو
بیماری ممکن است با مشکلات دیگر مانند دیسارتریا و آفازی همراه باشد.
حتما مطاالعه کنید : دیسفازی چیست و چه تفاوتی با آفازی دارد ؟
آپراکسی گفتار چگونه تشخیص داده می‌شود؟
متخصص آسیب‌شناسی گفتار و زبان (SLP) تشخیص و درمان آپراکسی گفتار در کودکان و بزرگسالان را بررسی می‌کند. ازآنجایی‌که علائم AOS ممکن است در افراد مختلف متفاوت باشند، تشخیص می‌تواند دشوار باشد.
متخصص SLP علاوه‌بر بررسی تاریخچه پزشکی بیمار، به‌دنبال گروه‌هایی از علائم می‌گردد که می‌توانند نشانه AOS باشند. او همچنین برای رد بیماری‌های دیگر مانند آفازی، ضعف عضلانی یا اختلالات شنوایی تلاش می‌کند.
تشخیص AOS در دوران کودکی
متخصص SLP می‌تواند از روش‌های مختلفی برای ارزیابی اینکه آیا فرزند شما دچار آپراکسی گفتار کودکی است استفاده کند. متخصص SLP فرزند شما ممکن است:
- از کودکتان بخواهد یک کلمه یا هجا را چندین بار تکرار کند
- از فرزندتان بخواهد لیستی از کلمات طولانی با ترتیب افزایشی را بخواند
- نحوه بیان صداهای مصوت یا صامت بررسی کند
- به گفتار فرزندتان گوش دهد تا ببیند او چگونه استرس‌گذاری روی بخش‌ها و کلمات مختلف را رعایت می‌کند یا از یک بخش یا کلمه به کلمه دیگر حرکت می‌کند
- میزان فهم گفتار فرزند شما توسط دیگران را بررسی می‌کند
- تست‌های شنوایی را برای رد کردن مشکلات شنوایی که می‌توانند به مشکل گفتاری فرزند شما منجر شوند، انجام می‌دهد
- لب، زبان و فک فرزندتان را برای هرگونه مشکل ساختاری یا ضعف عضلانی معاینه می‌کند
بعضی اوقات برای تشخیص بیماری آپراکسی گفتار در کودکی، متخصص SLP باید گفتار کودک شما را برای یک مدت زمانی ارزیابی کند و نه تنها در یک جلسه .
تشخیص AOS اکتسابی
بزرگسالانی که دچار سکته مغزی یا نوع دیگری از آسیب مغزی شده‌اند ممکن است برای AOS بررسی شوند. متخصص SLP برای تشخیص این نوع آپراکسی، مشابه روند تشخیصی آپراکسی گفتار در دوران کودکی عمل کرده و از انواع ارزیابی‌ها استفاده می‌کند.
متخصصSLP شما ممکن است:
- از شما بخواهد هرگونه مشکل زبانی یا ارتباطی را که داشته‌اید بیان کنید
- به نحوه تلفظ و استرس‌گذاری شما در بخش‌ها یا کلمات گوش دهد
- گفتاری را که خودتان صحبت می‌کنید با گفتاری که از شما می‌خواهد تقلید کنید، مقایسه کند
- میزان ارتباط برقرار کردن کلامی شما را ارزیابی کند
- قابل درک بودن گفته‌های شما را بررسی کند
- لب‌ها، زبان و یا فک شما را برای بررسی هرگونه ضعف عضلانی که می‌تواند در شرایط شما نقش داشته باشد بررسی کند
- به نوع صدای شما گوش دهد - برای مثال، خشن، نفس‌نفس یا ضعیف است؟
متخصص SLP علاوه‌بر ارزیابی مهارت‌های ارتباط کلامی شما، ممکن است از شما بخواهد کارهایی ازجمله خواندن، نوشتن و حرکات غیرگفتاری را به‌عنوان بخشی از فرایند تشخیص انجام دهید.
حتما مطالعه کنید : آشنایی کامل با دیس آرتریا (گفتار فلجی)
درمان آپراکسی گفتار چیست؟
کودک مبتلا به آپراکسی گفتار در کودکی نیاز به درمان دارد؛ زیرا این بیماری به خودی خود بهبود نمی‌یابد. بااین‌حال، برخی از موارد AOS اکتسابی ممکن است به خودی خود بهبود یابند، که به آن بهبودی خودبخود گفته می‌شود.
هم برای کودکان و هم برای بزرگسالان، درمان AOS شامل گفتار درمانی است. در گفتاردرمانی روش درمان خاص هر فرد تعریف شده و شدت وضعیت و مشکلات خاص آنها در گفتار در نظر گرفته می‌شود.
- درخواست تکرار چندین باره یک کلمه یا عبارت
- تمرین گفتن بخش‌ها یا کلمات خاص که به شما کمک کند یاد بگیرید از یک صدا به صدای دیگر حرکت کنید
- از شما می‌خواهد به چگونگی حرکت دهان درمانگر هنگام گفتن کلمات یا عبارات دقت کنید
- استفاده از نشانه‌های بصری، مانند تمرین گفتار در جلوی آینه، برای یادآوری چگونگی حرکت دهان برای گفتن کلمات یا عبارات خاص
جلسات گفتاردرمانی برای AOS معمولاً تک نفره هستند و به‌طور مرتب انجام می‌شوند. هرچه پیشرفت حاصل شود، ممکن است جلسات کمتر شوند. علاوه‌براین، تمرین در خانه با اعضای خانواده نیز توصیه می‌شود.
در موارد شدیدتر آپراکسی گفتار، ممکن است اشکال ارتباطی جایگزین به‌عنوان بخشی از درمان به شما آموزش داده شوند. این درمان می‌تواند شامل مواردی مانند حرکات دست یا زبان اشاره باشد که برای برقراری ارتباط با دیگران به شما کمک کند.
عوارض آپراکسی گفتار
کودکان مبتلا به آپراکسی گفتار ممکن است در یادگیری خواندن و املا مشکل داشته باشند.
افراد مبتلا به آپراکسی ممکن است با مشکلات زیر روبرو شوند:
- سایر مشکلات ارتباطی
- مشکلات سلامت روانی
- مشکلات دیگر مانند مشکلات پردازش حسی و اختلال هماهنگی رشد
زندگی با آپراکسی برای کودک ممکن است خسته‌کننده و دشوار باشد. مراجعه به مشاور یا روانشناس می‌تواند کمک‌کننده باشد.
چه زمانی به پزشک مراجعه کنید
AOS درکودکی
در شناسایی هر نوع اختلال گفتاری یا زبانی، شاید مقایسه نحوه صحبت و ارتباط کودک شما با نقاط عطف سن او در این مهارت‌ها مفید باشد. انجمن شنوایی- گفتار- زبان آمریکا (ASHA) گایدلاین‌های معتبری را بر مبنای سن ارائه می‌دهد.
ازآنجایی‌که شناسایی و درمان AOS در کودکی می‌تواند به کاهش خطر بروز مشکلات گفتار طولانی‌مدت کمک کند، اگر متوجه شدید کودک شما در صحبت کردن مشکل دارد حتماً به پزشک مراجعه کنید.
AOS اکتسابی
اگر بزرگسال هستید و متوجه شدید که در صحبت کردن مشکل دارید، حتماً به پزشک مراجعه کنید. توجه داشته باشید معاینه برای تشخیص علت بیماری و اطمینان از اینکه بیماری شما بدتر نمی‌شود، بسیار مهم است.
اگر فرزندم آپراکسی گفتار داشته باشد، چه انتظاری می‌توانم داشته باشم؟
با بزرگ شدن فرزند شما، ممکن است به برخی نقاط عطف رشد زبان، مانند گفتن اولین کلمات و استفاده از جملات کوتاه برای بیان خود، نرسد . تأخیرهای رشدی می‌تواند مانع از یادگیری فرزند شما در کلاس درس در سطح همسالانش شود.
حضور گفتاردرمانگر می تواند به فرزند شما کمک کند. آنها علائم منحصر به فرد فرزند شما را بررسی کرده و برنامه‌ای برای بهبود گفتار او در طول زمان تدوین می‌کنند.
آیا آپراکسی دوران کودکی از بین می‌رود؟
هیچ درمانی برای CAS وجود ندارد، اما درمان زودهنگام می‌تواند ناامیدی را که فرزند شما ممکن است هنگام تمایل به گفتن چیزی اما عدم توانایی در انتقال آن، نشان دهد را تسکین دهد.
عوامل زیادی در بهبودی دخیل هستند، اما با درمان مناسب، اکثر کودکان مبتلا به این اختلال در نهایت می‌توانند تا حدی به طور عادی صحبت کنند.
آیا کاری هست که بتوانم برای کمک به فرزندم انجام دهم؟
کمک به فرزندتان در حین رشد، بهترین راهی است که می‌توانید از او مراقبت کنید. احتمالاً لازم باشد فرزندتان در جلسات تک نفره گفتاردرمانی شرکت کند. گفتاردرمانگر ممکن است بین ویزیت‌ها، تکالیفی را برای تمرین به فرزندتان ارائه دهد. درست مانند تکالیف کلاس ریاضی، مهم است که به فرزندتان کمک کنید تکالیف گفتاری خود را با همان سرعت تکالیف آموزشی‌اش انجام دهد.
برای پیگیری میزان پیشرفت فرزندتان، با گفتاردرمانگر او در ارتباط باشید و در طول مسیر او را تشویق کنید.
چطور می‌توان از آپراکسی گفتار دوران کودکی پیشگیری کرد؟
هیچ راهی برای پیشگیری از آپراکسی گفتار دوران کودکی وجود ندارد. اما برخی از موارد ابتلا به انواع ژنتیکی مرتبط است. بنابراین، اگر قصد بارداری دارید، می‌توانید از پزشک خود در مورد مشاوره ژنتیک بپرسید تا خطر داشتن فرزندی با بیماری ژنتیکی را ارزیابی کنید.
صحبت نهایی
آپراکسی گفتار، نوعی اختلال گفتار است که در آن شما می‌دانید چه می‌خواهید بگویید، اما برای حرکت صحیح دهان خود با مشکل مواجه هستید و این حالت به‌دلیل ضعف عضلانی یا آتروفی نیست بلکه به این دلیل اتفاق میفتد که سیگنال مغز شما به دهانتان به نوعی مختل می‌شود.
دو نوع آپراکسی گفتار کودکی و اکتسابی وجود دارند. هر دو توسط آسیب‌شناس گفتار زبان قابل تشخیص و درمان هستند. اگر فهمیدید که شما یا فرزندتان در صحبت کردن مشکل دارید، حتماً برای یافتن علت وضعیت خود به پزشک مراجعه کنید.
برای دریافت مشاوره رایگان برای آپراکسی گفتار اکتسابی در کودکان و رزرو وقت می توانید با شماره های 09362020364، 02166013282 و یا شماره واتساپ 09364904632 تماس حاصل فرمایید. کلینیک رسش همیشه درکنار شما و پاسخگوی شما هستیم.
منابع
