اختلالات یادگیری اختلال یادگیری غیر کلامی - شناسایی علائم و درمان به موقع
اختلال یادگیری غیر کلامی، اختلالی عصبی‌رشدی است که بر توانایی فرد در یادگیری اطلاعات غیرکلامی تأثیر می‌گذارد. کودکان مبتلا به این اختلال معمولاً مهارت‌های زبانی پیشرفته، توانایی خواندن و توانایی‌های حفظی خوبی دارند، اما در استدلال فضایی، مهارت‌های حرکتی و مهارت‌های اجتماعی مشکل دارند. آنها همچنین در کارکردهای اجرایی و محاسبات ریاضی دچار مشکل هستند.
این افراد به صورت خطی و با تمرکز بر جزئیات، اطلاعات را حفظ می‌کنند، اما در درک مفاهیم کلی و «تصویر کلی» دچار مشکل می‌شوند.
اختلال یادگیری غیر کلامی، اختلالی نسبتاً نادر است و تنها 1.7٪ از موارد ناتوانی‌های یادگیری را شامل می‌شود. این اختلال معمولاً به راحتی تشخیص داده نمی‌شود و 85 درصد از مبتلایان به آن در دوران دبیرستان، زمانی که پیچیدگی‌های یادگیری تحصیلی بیشتر می‌شوند، شناسایی می‌شوند.
علائم اختلال یادگیری غیر کلامی
علائم این اختلال از فردی به فرد دیگر متفاوت هستند و فرد می‌تواند ترکیبی از این علائم را تجربه کند. علائم معمولاً شامل نقاط قوت و چالش‌های خاصی هستند که ممکن است مشکلات اساسی را پنهان کنند.
نقاط قوت این اختلال عبارت‌اند از:
- حافظه عالی برای اطلاعات شنیداری
- مهارت خواندن خوب
- استدلال کلامی و بیان عالی
- دامنه گسترده واژگان
مشکلات شایع این اختلال شامل موارد زیر هستند:
- آگاهی فضایی ضعیف، مانند برخورد با اشیاء
- مهارت‌های حرکتی و هماهنگی ضعیف، مانند پرتاب توپ و دویدن
- مشکلات در مهارت‌های حرکتی ظریف، مانند دست‌خط
- عملکرد اجرایی ضعیف، از جمله:
- برنامه‌ریزی
- نظم
- حل مسئله
- انجام چند وظیفه به طور همزمان
- توجه و تمرکز
- یادآوری اطلاعات بصری
- دشواری در درک نشانه‌های اجتماعی و تفسیر الگوهای اجتماعی
- مشکلات در درک و سازگاری با موقعیت‌های جدید
- ناتوانی در درک طنز، کیانه و اصطلاحات
- مشکلات در مهارت‌های ریاضی پیشرفته
- مشکلات در درک مفاهیم بصری مانند:
- نمودارها
- نقشه‌ها
- جداول و نمودارها
- مقاله‌نویسی
اختلال یادگیری غیر کلامی چه مهرت هایی را تحت تاثیر قرار می دهد؟
کودکان مبتلا به ناتوانی‌های یادگیری غیر کلامی ممکن است در برخی زمینه‌های خاص با دشواری‌هایی روبه‌رو شوند:
آگاهی بصری و فضایی
کودکان مبتلا به اختلال یادگیری غیر کلامی ممکن است در پردازش تصاویر بصری مشکل داشته باشند. مثلاً، اگر از آنها خواسته شود شکلی مانند مربع یا مثلث را کپی کنند، ممکن است شکل‌هایی کاملاً متفاوت و نامتناسب ترسیم کنند. این مشکل به دلیل ناتوانی در درک دقیق شکل‌ها و روابط بین عناصر بصری است. علاوه بر این، ممکن است در درک موقعیت‌های فضایی و ارزیابی محیط اطراف خود دچار مشکل شوند که می‌تواند منجر به دست و پا چلفتی بودن یا ناتوانی در حرکت صحیح شود.
درک بالاتر
درک بالاتر مهارتی است که به ما کمک میکند با درک ایده اصلی، جزئیات آن را متوجه شویم. درک مفاهیم پیچیده و «تصویر بزرگ» برای کودکان مبتلا به این اختلال می‌تواند دشوار باشد. آنها ممکن است نتوانند نکات کلیدی متن‌ها را درک کنند یا در نوشتن یا بیان داستان‌ها به طور مؤثر عمل کنند. همچنین، در یادداشت‌برداری با مشکل مواجه می‌شوند؛ زیرا قادر به تشخیص اطلاعات مهم از غیرمهم نیستند و ممکن است مطالب اشتباهی را بنویسند یا اصلاً چیزی ننویسند.
مفاهیم ریاضی
کودکان مبتلا به ناتوانی یادگیری غیر کلامی در یادگیری حفظیات مهارت دارند و ممکن است در مراحل اولیه ریاضیات موفق عمل کنند. با این حال، مشکلات زمانی بروز می‌کنند که مفاهیم پیچیده‌تر یا الگوها وارد مسأله می‌شوند.
حتی اگر مسئله‌ای که قبلاً حل کرده است را به او بدهید، ممکن است در صورت استفاده از روشی متفاوت یا اصلاح جزئی مسئله، در حل آن با مشکل مواجه شود.
وظایف اجرایی
وظایف اجرایی مجموعه‌ای از مهارت‌های سطح بالاتر هستند که به ما کمک می‌کنند افکار خود را سازماندهی کرده، کارهای خود را برنامه‌ریزی کنیم و دریابیم که چگونه با مشکلات یا موانع کنار بیاییم.
کودکان مبتلا به این اختلال ممکن است در برنامه‌ریزی، سازماندهی و حل مسئله مشکل داشته باشند. برای مثال، آنها ممکن است در درک مراحل انجام یک کار، سازماندهی فعالیت‌های روزانه خود یا اتخاذ رویکرد گام به گام برای حل یک مشکل ناتوان باشند.
مهارت‌های اجتماعی
کودکان مبتلا به ناتوانی یادگیری غیر کلامی ممکن است در درک نشانه‌های غیرکلامی مانند حالات چهره، زبان بدن و علائم اجتماعی دچار مشکل شوند.
برخلاف سایر کودکان که به طور خودکار شروع به درک نشانه‌های اجتماعی می‌کنند، کودکان مبتلا به این اختلال ممکن است در درک موقعیت‌های اجتماعی با مشکل مواجه شوند. در نتیجه، ممکن است از آنچه در تعامل اتفاق میفتد آگاه نباشند و نتوانند رفتاری متناسب با موقعیت نشان دهند.
بنابراین، کودکان مبتلا به این اختلال ممکن است در ارتباطات حضوری با مشکلاتی مواجه شوند، در حالی که ارتباط از طریق متن یا چت برایشان راحت‌تر است؛ زیرا در این صورت نشانه‌های غیرکلامی وجود ندارد.
اختلال یادگیری غیر کلامی چقدر شایع است؟
از آنجایی که این ناتوانی اغلب به اشتباه تشخیص داده شده یا اصلاً تشخیص داده نمی‌شود، شیوع آن نامشخص است. به نظر می‌رسد که این بیماری پسران و دختران را به طور مساوی تحت تأثیر قرار می‌دهد و در خانواده ها نیز دیده می‌شود که نشان‌دهنده یک مؤلفه ژنتیکی است.
علل ابتلا به اختلال یادگیری غیر کلامی
علت دقیق این اختلال هنوز به طور کامل مشخص نشده است، اما برخی کارشناسان بر این باورند که آسیب یا بیماری اولیه‌ای که بر نیمکره راست مغز تأثیر می‌گذارد، ممکن است منجر به این اختلال شود.
نیمکره راست مغز نقش مهمی در پردازش فضایی و تفسیر اطلاعات بصری ایفا میکند. همچنین توانایی جمع‌آوری و ادغام همزمان اطلاعات از منابع حسی مختلف را دارد.
یک مطالعه در سال 2016 نشان داد که افراد مبتلا به اختلال یادگیری غیر کلامی دارای عدم تقارن در نیمکره‌های مغز هستند.
عوامل خطر دیگر که ممکن است فرد را در معرض ابتلا به این ناتوانی قرار دهند شامل موارد زیر هستند:
- مصرف الکل یا سیگار کشیدن مادر
- بیماری‌های دوران بارداری
- زایمان طولانی
- پیچش بند ناف
- زایمان زودرس
- وزن کم نوزاد هنگام تولد
- عفونت‌های جدی در دوران بارداری یا تولد
اختلال یادگیری غیر کلامی چگونه بر نوجوانان تأثیر می‌گذارد؟
نوجوانان مبتلا به اختلال یادگیری غیر کلامی ممکن است متوجه شوند که قادر به برقراری ارتباط با همسالان، معلمان یا دیگران نیستند. آنها به طور نامتناسبی مستعد اضطراب هستند که منجر به عملکرد تحصیلی ضعیف می‌شود؛ حتی اگر هوش بالایی داشته باشند.
اختلال یادگیری غیر کلامی در بزرگسالان
در بزرگسالی، افراد مبتلا به این اختلال ممکن است برای تعیین اولویت‌ها، حفظ روابط بلندمدت یا دستیابی به موفقیت حرفه‌ای تلاش کنند. علائم ممکن است در بزرگسالان در موارد زیر ظاهر شوند:
- مشکل در خواندن نقشه‌ها یا نمودارها
- تمایل به صحبت بیشازحد، که می‌تواند منجر به اشتراک‌گذاری بیشازحد اطلاعات شخصی شود
- ناراحتی زمانی که برنامه‌ها یا تکالیف تغییر می‌کنند
- مشکل در برنامه‌ریزی و رعایت زمان سررسید کاها
- مشکل در سازماندهی ایده‌ها هنگام نوشتن
- تلاش برای درک اینکه چه زمانی دیگران شوخی می‌کنند
- اضطراب در موقعیت‌های اجتماعی، اجتناب از تجربیات جدید و تمایل به ماندن در خانه
تشخیص اختلال یادگیری غیر کلامی
این اختلال به طور رسمی به عنوان یک تشخیص در راهنمای تشخیصی و آماری اختلالات روانی، ویرایش پنجم (DSM-V-TR) ، که معمولاً توسط متخصصان بهداشت روان برای تشخیص اختلالاتی مانند ناتوانی‌های یادگیری و ADHD استفاده می‌شود، وجود ندارد.
با این حال، متخصصان در محیط‌های آموزشی و روان‌شناسان اعصاب از نمایه NVLD برای شناسایی این اختلال استفاده می‌کنند و در تلاشند تا این اختلال به عنوان یک تشخیص رسمی در نسخه‌های آینده DSM گنجانده شود.
تشخیص اختلال یادگیری غیر کلامی معمولاً توسط یک متخصص مانند روانشناس عصبی انجام می‌شود که تاریخچه پزشکی و رشدی کامل کودک را بررسی کرده و مهارت‌های مختلف او را ارزیابی میکند. این ارزیابی ممکن است شامل تست‌های آکادمیک و شناختی باشد تا این اختلال از سایر اختلالات مشابه متمایز شود.
درمان اختلال یادگیری غیر کلامی
در حال حاضر، درمان قطعی یا استانداردی برای این بیماری وجود ندارد. همچنین هیچ درمان دارویی نیز برای آن وجود ندارد. داروهایی که برای درمان اختلال کمبود توجه بیش فعالی (ADHD) استفاده می‌شوند، تأثیر کمی بر اختلال یادگیری غیر کلامی دارند.
با این حال، درمان‌ها و مداخلات مختلف می‌توانند به مدیریت علائم و بهبود کیفیت زندگی فرد مبتلا کمک کنند. برخی از این روش‌ها عبارت‌اند از:
فعالیت‌های بدنی
افراد مبتلا به این اختلال معمولاً در ورزش عملکرد ضعیفی دارند. شواهد نشان می‌دهند فعالیت‌هایی مانند شنا، دو و میدانی و هنرهای رزمی به بهبود برنامه‌ریزی حرکتی، قدرت و هماهنگی افراد مبتلا به اختلال یادگیری غیر کلامی کمک می‌کنند.
معلمان نیز می‌توانند برای دانش‌آموزان مبتلا به این اختلال تسهیلات یا اصلاحاتی فراهم کنند تا فعالیت بدنی برای آنها لذت‌بخش‌تر شود.
درمان‌های مختلف
- فیزیوتراپی. برای بهبود مهارت‌های حرکتی درشت، قدرت، تعادل و هماهنگی مفید است.
- کاردرمانی. برای بهبود مهارت‌های حرکتی ظریف و حل مشکلات مربوط به یکپارچگی حسی و اضافه بار حسی کاربرد دارد.
- آموزش مهارت‌های اجتماعی. این آموزش‌ها به فرد کمک میکند تا پاسخ‌های مناسبی در موقعیت‌های اجتماعی ارائه دهد، مانند احوالپرسی یا پیوستن به مکالمات.
- آموزش عملکرد اجرایی. برای توسعه مهارت‌هایی مانند حل مسئله، توجه، نظم، برنامه‌ریزی و دیگر مهارت‌های اجرایی.
- درمان شناختی. به مقابله با اضطراب، عزت نفس و مشکلات مربوط به اعتماد به نفس که معمولاً در افراد مبتلا به اختلال یادگیری غیر کلامی مشاهده می‌شوند، کمک میکند.
کمک به دانش‌آموز در کلاس درس
معلمان می‌توانند برای کمک به کودکان مبتلا به این اختلال، تغییراتی در محیط یادگیری ایجاد کنند، از جمله:
- دادن زمان اضافی برای یادگیری مفاهیم جدید
- ارائه هشدارهای کافی قبل از انتقال به فعالیتی جدید
- ایجاد یک روال قابل پیش‌بینی و ارسال برنامه روزانه
- ارائه دستورالعمل‌های شفاهی و ساده
- استفاده از کمک‌های بصری مانند نقشه‌های مفهومی یا طرح‌های گرافیکی
- قرار دادن کودک در صندلی با حواس‌پرتی کمتر
- استفاده از کاغذ گراف برای مسائل ریاضی
- تایپ تکالیف به جای نوشتن دستی
- بررسی روش‌های مختلف برای یادگیری یک موضوع جدید
- کمک به کودک هنگام آموزش مهارت‌های حرکتی مانند دست‌خط
- خواندن مسائل ریاضی با صدای بلند
جمع‌بندی
ناتوانی یادگیری غیر کلامی، اختلالی عصبی‌رشدی است که بر توانایی فرد در پردازش اطلاعات بصری و فضایی، مهارت‌های حرکتی، و درک اجتماعی تأثیر می‌گذارد. البته این اختلال معمولاً بر مهارت‌های کلامی و زبانی تأثیرگذار نیست. کودکان مبتلا به این اختلال ممکن است در دوران ابتدایی به خوبی پیشرفت کنند، اما با پیچیده‌تر شدن مفاهیم تحصیلی در دوران راهنمایی، مشکلاتشان در استدلال، مهارت‌های اجتماعی و انجام تکالیف بیشتر نمایان می‌شوند. اگرچه درمان قطعی برای این بیماری وجود ندارد، اما مداخلات مناسب مانند کاردرمانی، آموزش مهارت‌های اجتماعی و تمرکز بر تقویت مهارت‌های اجرایی می‌توانند به این کودکان کمک کنند تا با چالش‌های خود بهتر کنار بیایند و به پتانسیل کامل خود برسند. شناسایی زودهنگام و حمایت‌های آموزشی و درمانی می‌توانند نقش مؤثری در بهبود کیفیت زندگی و موفقیت‌های تحصیلی این کودکان داشته باشند.
منابع
