اختلالات حرکتی گفتار درمانی پارکینسون - درمان مشکلات گفتاری و بلع
یکی از اولین و شایع‌ترین علائم پارکینسون، لرزش همراه با سفتی و مشکلات تعادلی است. علاوه بر این پارکینسون باعث مشکلات گفتاری، بلع و شناختی می‌شود و این مشکلات با پیشرفت بیماری تأثیر قابل توجهی بر زندگی روزمره می‌گذارند که برای درمان آن به توانبخشی و گفتار درمانی نیاز است.
تأثیر بیماری پارکینسون بر گفتار
بیماری پارکینسون تأثیر قابل توجهی بر توانایی‌های گفتاری و بلع می‌گذارد.
تحقیقات نشان می‌دهند حداقل 89 درصد از بیماران مبتلا به پارکینسون به مشکلات گفتاری یا بلع نیز مبتلا می‌شوند. مشکلات گفتاری مرتبط با پارکینسون باعث اختلال در این موارد می شوند:
- بیان. تولید صداها به طور غیردقیق و در نتیجه ایجاد صدایی نامفهوم
- صدا. کاهش بلندی صدا، یکنواختی و میزان خشن بودن آن، کاهش کیفیت آواز تنفسی
- سرعت. افزایش، کاهش یا تغییر سرعت صحبت کردن
تأثیر بیماری پارکینسون بر بلع
مشکلات بلع (دیسفاژی) مشکلاتی رایج در افراد مبتلا به بیماری پارکینسون هستند. آنها می‌توانند در هر مرحله از بیماری رخ دهند، در طول دوره بیماری تغییر کنند و اغلب با پیشرفت علائم بدتر می‌شوند. علائم مشکلات بلع شامل آبریزش، خفگی، سرفه، مشکل در مصرف قرص‌ها، صرف زمان زیادی برای خوردن غذا، کاهش وزن و کم‌آبی بدن هستند. جدی‌ترین عارضه مشکل بلع (و دلیل اینکه باید فوراً به پزشک خود مراجعه کنید) آسپیراسیون است. آسپیراسیون زمانی است که غذا یا مایعات به اشتباه وارد وارد نای (مسیر هوایی) یا ریه‌های شما شوند.
بسیاری از ماهیچه‌هایی که برای گفتار استفاده می‌شوند در فرایند غذا خوردن نیز نقش دارند. بیش از 80 درصد از بیماران مبتلا به پارکینسون در طول دوره بیماری خود دچار مشکلاتی در تغذیه یا بلع می‌شوند. این اختلال به‌عنوان دیسفاژی شناخته می‌شود که می‌تواند:
- باعث کاهش کیفیت زندگی شود.
- مصرف دارو را پیچیده کند.
- منجر به سوءتغذیه یا پنومونی آسپیراسیون (علت اصلی مرگ در پارکینسون) شود.
تأثیر بیماری پارکینسون بر اختلال شناختی خفیف
برخی از افراد مبتلا به پارکینسون ممکن است اختلال شناختی خفیفی را تجربه کنند. این اختلال ممکن است منجر به مشکل در تمرکز شود و تقسیم توجه در طول یک مکالمه گروهی را دشوارتر کند. همچنین ممکن است منجر به مشکلات حافظه و مشکل در یافتن کلمات مناسب شود.
مشکلات گفتاری و صدا در افراد مبتلا به پارکینسون چقدر شایع است؟
مشکلات گفتاری (دیس‌ارتری) و مشکلات صدا در افراد مبتلا به بیماری پارکینسون بسیار شایع هستند. از حدود بیش از هفت میلیون فرد مبتلا به بیماری پارکینسون در سراسر جهان، بین 75 تا 90 درصد در طول دوره بیماری خود دچار مشکلات صوتی و گفتاری خواهند شد.
تأثیر بیماری پارکینسون بر اعصاب و ماهیچه‌های درگیر در گفتار
بیماری پارکینسون بر اعصاب و ماهیچه‌های درگیر در گفتار تأثیر می‌گذارد. این اختلال عضلات زیر را تحت تأثیر قرار می‌دهد:
- حنجره
- گلو
- ماهیچه‌های تنفسی
- سقف دهان، زبان و لب
- حرکت عضلات صورت
- مناطقی از مغز که شنوایی و پردازش صدا و گفتار را کنترل می‌کنند.
گفتاردرمانی چگونه به بیماران پارکینسون کمک می‌کند؟
گفتار درمانگر می‌تواند مشکلات مختلفی که برای افراد مبتلا به پارکینسون ایجاد می شود را ارزیابی و درمان کند. برخی از این اختلالات عبارتند از:
- کمبودهای ارتباطی
- دیسفاژی (تغذیه/ بلع)
- کنترل بزاق
- اختلالات شناختی در تمام مراحل بیماری
درمان در مراحل اولیه می‌تواند تفاوت بزرگی در بهبود یا حفظ عملکرد فعلی ایجاد کند. کار با گفتاردرمانگر می‌تواند به بیماران کمک کند تا در زندگی روزمره خود مستقل باشند و از فعالیت‌های منظم خود لذت ببرند. درمان در مراحل بعدی ممکن است بیشتر بر روی راه‌هایی برای جبران نقص‌های عملکردی با پیشرفت بیماری تمرکز کند. برخی از بیماران ممکن است از استفاده از تقویت‌کننده شخصی برای بلندتر کردن صدا سود ببرند. دیگران ممکن است به ابزارهایی که برای ارتباط تقویتی و جایگزین یا ای ای سی (AAC) شناخته می‌شوند (یعنی استفاده از روش‌های جایگزین برای تکمیل یا جایگزینی گفتار طبیعی مانند دستگاه تولیدکننده گفتار) نیاز داشته باشند.
توانبخشی برای گفتار و بلع
توانبخشی گفتار و بلع برای بیماران مبتلا به پارکینسون که در تمرینات با شدت بالا شرکت می‌کنند، مفید است. این روش درمانی در مورد عضلات درگیر در گفتار و بلع نیز صادق است.
گفتار درمانگر از یکی از روش‌های زیر برای توانبخشی بیماران استفاده می‌کند:
- تکنیک صدای لی سیلورمن (LSVT) بر مفهوم کالیبراسیون مجدد حسی و استفاده از صدای بلند تمرکز دارد. پارکینسون بر سیستم حسی تأثیر می‌گذارد، بنابراین تلاش بیشتری برای استفاده از صدای واضح و قوی لازم است. اگر بیماران از صدای «عادی» استفاده کنند، اغلب ممکن است احساس کنند که دارند فریاد می‌زنند. درمان در این برنامه در مجموع شامل 16 جلسه (چهار جلسه در هفته به مدت چهار هفته) می‌باشد. هر جلسه 60 دقیقه است.
- تکنیک حداکثر عملکرد درمانی مشابه روشLSVT است و تفاوت آن در فرکانس و مدت است. این روش درمانی دو بار در هفته و در یک دوره هشت هفته‌ای انجام می‌شود.
شناخت‌درمانی برای بیماری پارکینسون
آسیب‌شناس گفتار که در زمینه شناخت‌درمانی آموزش دیده است، می‌تواند به رفع اختلالات ارتباطی که ممکن است ناشی از پارکینسون باشند کمک کند. هدف درمان، شناسایی نقاط قوت و استراتژی‌هایی است که ممکن است عملکرد بیمار را بهبود بخشند. این نقاط قوت ممکن است شامل موارد زیر باشند:
- استراتژی‌های بازآموزی حافظه
- استراتژی‌های خودانگاری برای افزایش سرعت و دقت بازیابی کلمات
- استراتژی‌های سازمان‌دهی و نظم
چندین نقص ارتباطی مرتبط با پارکینسون وجود دارند. علاوه بر مشکلات صحبت کردن، افراد مبتلا به اختلال پارکینسون می‌توانند کمبودهایی در درک مطلب نیز داشته باشند. این کمبودها شامل موارد زیر هستند:
- درک نحوی (گرامر/ ترتیب کلمات)
- تشخیص احساسات
- درک عملی (تشخیص صحبت‌های گوینده)
در طول جلسه گفتار درمانی بیماران پارکینسون چه اتفاقی میفتد؟
گفتار درمانگر در طول جلسه گفتار درمانی از روش‌های زیر استفاده می‌کنند:
- پارکینسون از فردی به فرد دیگر بسیار متفاوت است. بنابراین گفتار درمانگر برنامه درمانی براساس علائم و اهداف خاص شما را پیشنهاد می‌کند.
- در طول گفتاردرمانی، گفتار درمانگر تمریناتی را برای گفتار واضح‌تر، تقویت عضلات و استراتژی‌های ارتباطی ارائه می‌دهد. گاهی‌اوقات ابزارهایی مانند دستگاه تقویت‌کننده یا بازخورد برای کمک به صدای بلندتر توصیه می‌شوند.
- بلع‌درمانی بر تقویت عضلات مورد استفاده برای تنفس، سرفه و بلع تمرکز دارد. گاهی‌اوقات استفاده از تمرین قدرتی عضلات بازدمی (EMST) به تقویت عضلات کمک می‌کند. گفتار درمانگر ممکن است تغییرات رژیم غذایی و تکنیک‌های خوردن/ آشامیدن را برای کمک به ایمنی بلع توصیه کند.
- حفظ مهارت‌های ارتباطی برای بیماران پارکینسون بسیار مهم است. گفتار درمانگر تکنیک‌های صرفه‌جویی در انرژی، ازجمله استفاده از مهارت‌های ارتباط غیرکلامی را به بیمار آموزش می‌دهد.
مطالعات نشان می‌دهند که گفتار و بلع زمانی سریع‌تر بهبود می‌یابند که درمان با تمرین مداوم روزانه ترکیب شوند.
چه وسایل ارتباطی جایگزینی می‌توانند به مشکلات صوتی و گفتاری کمک کنند؟
وسایل و روش‌های زیر به درک بهتر گفتار کمک می‌کنند:
- تقویت‌کننده. این دستگاه می‌تواند یک آمپلی فایر شخصی قابل حمل یا یک تقویت‌کننده تلفن باشد که می‌تواند برای افزایش بلندی صدا در افراد با زبان نرم استفاده شود. تقویت‌کننده همچنین خستگی صدا را کاهش می‌دهد.
- تلفن های خاص. این تلفن مجهز به صفحه کلید است تا گفتار را با کمک آن تایپ کرد و توسط اپراتور رله برای شنونده خواند. این دستگاه می‌تواند کل پیام یا فقط کلماتی را که قابل درک نیستند تایپ کند.
- دستگاه‌های ساده و با تکنولوژی پایین. کتاب‌ها و تابلوهای مبتنی بر کاغذ، تابلوهای الفبا (که در آن به حرف اول هر کلمه مهم اشاره کرده یا کلمات را املا می‌کنید) و دستگاه‌های تایپ نمونه‌هایی از روش‌های کمکی با فناوری پایین هستند.
- تقویت‌کننده‌های گفتار الکترونیکی با فناوری بالا، دستگاه‌های ارتباطی. رایانه‌هایی با سینت سایزرهای صوتی و دستگاه‌های تولید گفتار در دسترس هستند. با یک آسیب‌شناس گفتار- زبان در مورد دستگاه‌های با فناوری پیشرفته موجود که مناسب نیازهای شما هستند صحبت کنید.
توصیه‌هایی برای بیماران مبتلا به پارکینسون و مشکلات گفتاری
برخی از نکات برای بهبود ارتباطات در بیماران پارکینسون و درگیر مشکلات گفتاری عبارت‌اند از:
- فضایی آرام و کم‌صدا انتخاب کنید. تلویزیون، رادیو و سایر وسایلی را که نویز ایجاد می‌کنند، خاموش کنید.
- آهسته صحبت کنید.
- اطمینان حاصل کنید که شنونده شما می‌تواند چهره شما را ببیند. در حین صحبت به شنونده نگاه کنید. یک اتاق با نور خوب، مکالمه چهره به چهره را بهبود می‌بخشد و توانایی درک شدن را افزایش می‌دهد.
- از عبارات کوتاه استفاده کنید. در هر نفس یک یا دو کلمه یا هجا بگویید.
- قبل از مکالمات برنامه‌ریزی شده یا تماس‌های تلفنی، دوره‌های استراحت صوتی را برنامه‌ریزی کنید. در نظر بگیرید که خستگی به‌طور قابل توجهی بر توانایی صحبت کردن شما تأثیر می‌گذارد. تکنیک‌هایی که صبح‌ها مؤثر هستند ممکن است بعدازظهر جواب ندهند.
- گلوی خود را هیدراته نگه دارید و مقدار زیادی آب بنوشید. از نوشیدنی‌های حاوی کافئین یا الکل خودداری کنید. اگر هوای خانه خشک است از مرطوب‌کننده استفاده کنید.
- برای بهبود جریان هوا از ریه‌ها به تارهای صوتی، حالت عمودی بنشینید، چانه را صاف نگه دارید و گردن را کمی بلند کنید.
- اگر آرام صحبت می‌کنید و صدایتان به خوبی شنیده نمی‌شود، از تقویت‌کننده استفاده کنید.
اگر برخی از افراد در درک صحبت‌های شما مشکل دارند، از راهبردهای زیر می‌توانید استفاده کنید:
- اگر می‌توانید بدون مشکل بنویسید، همیشه یک کاغذ و خودکار به‌عنوان پشتیبان همراه داشته باشید تا بتوانید آنچه را که میخواهید بگویید بنویسید.
- اگر نوشتن دشوار است، از یک تخته الفبا برای اشاره به حرف اول کلماتی که گفته می‌شود استفاده کنید.
- اگر دیگران کلمات شما را متوجه نشدند، با صدای بلند بگویید یا روی تخته الفبا بنویسید.
- قبل از صحبت موضوع را مشخص کنید.
- از گفتار تلگرافی استفاده کنید. از کلمات غیرضروری برای بیان مفهوم موضوع صرف نظر کنید.
- با استفاده از مترادف‌ها، کلمات دشوار را با صدای بلند بنویسید یا هجی کنید.
- از حرکاتی مانند نشان دادن کف دست برای گفتن «ایست» استفاده کنید.
اگر میخواهید بیشتر در مورد ابن بیماری بدانید صفحه بیماری پارکنسون را مطالعه نمایید.
توصیه‌هایی برای مراقبین و خانواده‌ها
شناخت‌درمانی ممکن است به اصلاح شیوه ارتباط مراقبین با بیمار کمک کند. توصیه‌هایی برای مراقبان، خانواده و پزشکان برای گفتار درمانی بیماران پارکینسون عبارت‌اند از:
- از جملات پیچیده بپرهیزید. از عبارات پیچیده استفاده نکنید. جملات باید در صورت امکان کوتاه باشند و درصورت نیاز در حین بیان جملات طولانی باید مکث کنید.
- موضوعات را به وضوح مشخص کنید. مکالمات باید به گونه‌ای طراحی شوند که قبل از انتقال به یک موضوع جدید و نامرتبط، یک موضوع واحد را به صورت تفکیک‌شده مورد بحث قرار دهند.
- از تکیه بر عبارات احساسی خودداری کنید. برای نمایش احساسات به حالات چهره تکیه نکنید. افراد مبتلا به پارکینسون ممکن است در تشخیص عبارات احساسی مانند لبخند یا اخم مشکل داشته باشند.
- از به کار بردن عباراتی با معنای غیر تحت‌اللفظی خودداری کنید. از عبارات با معنای غیر تحت‌اللفظی اجتناب کنید؛ زیرا باعث گیج شدن بیمار می‌شوند.
- حواس‌پرتی و سر و صدای پس‌زمینه را به حداقل برسانید. گوینده باید طوری صحبت کند که شنونده روبروی او قرار بگیرد و متوجه صحبت‌های او شود.
جمع‌بندی
مشکلات صوتی و گفتاری مشکلات رایج در افراد مبتلا به بیماری پارکینسون هستند و با بدتر شدن اختلال پارکینسون، بدتر می‌شوند. این مشکلات بر توانایی بیمار برای برقراری ارتباط در محیط کار و با خانواده و دوستان و کیفیت زندگی تأثیر می‌گذارند. آسیب‌شناس گفتار-زبان می‌تواند یک برنامه درمانی مؤثر برای کمک به بهبود توانایی بیمار در برقراری ارتباط ایجاد کند.
منابع
