اتیسم آیا اوتیسم ارثی است | ۶ حقیقت درباره علت اتیسم که باید بدانید!
اوتیسم اولین بار سال 1943 شناسایی شد. پس به نسبت بسیاری از اختلالات، به‌تازگی کشف شده است. به همین خاطر تصورات اشتباه زیادی درباره‌اش وجود دارند. خیلی‌ها درباره علت اتیسم می‌پرسند، آن‌ها می‌خواهند بدانند آیا اوتیسم ارثی است یا اکتسابی؟ در این مقاله رسش، سعی می‌کنیم پاسخ کاملی به این پرسش بدهیم، و شش حقیقت مهم درباره اختلال طیف اتیسم را با شما در میان بگذاریم.
حتما مطالعه کنید: احتمال ابتلای فرزند دوم به اوتیسم چقدر است؟
آیا اوتیسم ارثی است یا اکتسابی؟
مادری می‌گفت از اول احساس می‌کرد دخترش تفاوت‌هایی دارد! سارا کوچولو شش‌ماهه بوده که از غر زدن دست کشیده و در حدود ده‌ماهگی به‌طور کلی ساکت شده است.
هجده ماه داشته که گوشه‌گیری در او نمود پیدا کرده، و دیگر به شنیدن نامش هم واکنشی نشان نمی‌داده است. سارا در برابر بغل گرفتن، بوسیدن یا لمس کردن هم مقاومت می‌کرده است.
این مادر می‌گوید احساس می‌کردم هر روز فرزندم را بیشتر از روز قبل از دست می‌دهم. وقتی سارا به بیست‌ماهگی رسید، هیچ کلمه‌ای به زبان نمی‌آورد و حتی صدایی شبیه کلمات هم از او شنیده نمی‌شد.
مادربزرگ که روان‌شناس هم بود، مشکوک شد که سارا ناشنواست. اما آن‌ها بعد از مدتی فهمیدند دختر کوچولو اوتیستیک است. مادر تعریف می‌کند که این تشخیص، هم ناراحتم کرد، و هم راحت شدم! چون بالاخره فهمیدم مسئله چیست.
چیزهای ناشناخته زیادی درباره اوتیسم وجود دارند. اما محققان عقیده دارند جزوی ژنتیکی در این میان نقش دارد. یعنی اگر فردی به اوتیسم مبتلاست، به احتمال زیاد فرزندش هم اوتیستیک خواهد بود.
البته سطح و شدت اوتیسم فرق دارد. خیلی از کودکان مبتلا به این اختلال عصبی، در صحبت کردن، تعامل با دیگران، به اشتراک گذاشتن احساسات و یادگیری مشکل دارند.
نکته امیدبخش این است که به‌لطف تلاش‌های خستگی‌ناپذیر بسیاری از پدرومادرها و فعالان این حوزه در سرتاسر دنیا، آگاهی عمومی از اوتیسم نسبت به سال 1943 که شناسایی شد، خیلی افزایش یافته است.
سازمان‌های بهداشتی بین‌المللی، میلیون‌ها دلار برای مطالعه روی این اختلال هزینه می‌کنند. محققان و دانشمندان در دانشگاه‌های زیادی مشغول یافتن علل و درمان آن هستند.
در این مقاله بلاگ مرکز مشاوره رسش، شش حقیقت درباره اوتیسم را با شما در میان می‌گذاریم که همه پدرومادرهای کودکان اتیسم باید بدانند.
1. آیا اوتیسم ارثی است
دانشمندان هنوز نمی‌دانند دقیقا چه چیز یا چیزهایی باعث اوتیسم می‌شوند، اما می‌دانند که جزوی ژنتیکی در این میان نقش دارد، و این اختلال در دل خانواده رخ می‌دهد.
شواهد حاکی از آن هستند که جهش ژن‌های خاصی باعث افزایش ریسک ابتلا به اوتیسم می‌شوند. اما چنین رابطه‌ای بسیار پیچیده‌تر از آن چیزی است که فکرش را می‌کنید!
تحقیقی که مؤسسه ملی سلامت (National Institutes of Health) ایالات متحده منتشر کرده، می‌گوید بیشتر افراد مبتلا به اوتیسم، جهش‌ها و ترکیبی از جهش‌های مختلف دارند. اما همه مبتلایان به این وضعیت، دچار تغییرات ژنی نشده‌اند.
2. نقش عوامل محیطی در اتیسم چیست؟
شرایط پزشکی زیادی ناشی از عوامل محیطی هستند، و اوتیسم هم از این قائله مستثنا نیست! برای نمونه، بعضی مواد شیمیایی ممکن است ریسک ابتلا را افزایش بدهند. البته مؤسسه ملی سلامت ایالات متحده می‌گوید این افزایش ریسک، با عوامل دیگری ترکیب می‌شود.
اگر فردی به دلیل جهش‌های ژنتیکی، مستعد ابتلا به اختلال طیف اوتیسم باشد، عوامل محیطی می‌توانند احتمال ابتلا را افزایش بدهند.
برای مثال، اگر کسی که به‌خاطر جهش‌های ژنتیکی، مستعد ابتلا به اوتیسم است، در معرض عفونت یا تماس با مواد شیمیایی موجود در محیط قرار بگیرد، به این اختلال دچار خواهد شد.
البته این صددرصدی نیست. یعنی شاید کسی از نظر ژنتیکی حساس باشد، و در معرض مواد شیمیایی هم قرار بگیرد، اما به اختلال طیف اوتیسم دچار نشود.
3. آیا رابطه‌ای بین اوتیسم و واکسن وجود دارد؟
بحث‌وجدل زیادی درباره ارتباط احتمالی بین واکسن‌های مختلف و اوتیسم وجود دارد، اما به‌گفته مراکز کنترل و پیشگیری از بیماری (Centers for Disease Control and Prevention) در ایالات متحده، واکسن باعث ابتلا به اتیسم نمی‌شود.
بعضی والدین کودکانی که علائم اوتیسمشان برای اولین بار بعد از دریافت واکسن سرخک، اوریون، سرخجه (MMR) ظاهر شده، می‌گویند همین واکسن علت آن بوده، اما تحقیقات نتوانسته‌اند شواهد علمی در این زمینه پیدا کنند.
مدیر مؤسسه ایمنی واکسن دانشگاه جانز هاپکینز (Institute for Vaccine Safety at Johns Hopkins University) می‌گوید هرگونه ارتباط ظاهری بین واکسن‌ها و اوتیسم تصادفی است.
او می‌گوید تا 40درصد کودکان مبتلا به اوتیسم در سنین 12 تا 18ماهگی دچار رگرسیون می‌شوند. به این معنی که طبق انتظار رشد می‌کنند، اما در این بازه سنی، ناگهان مهارت‌های ارتباطی و اجتماعی خود را از دست می‌دهند.
واکسن MMR به‌طور معمول بین سنین 12 تا 15ماهگی تزریق می‌شود، اما مدیر این مؤسسه، هم‌زمانی شروع علائم اتیسم، با زمان دریافت واکسن را تصادفی می‌داند.
احتمال اثر مسمومیت با جیوه بر ابتلا به اوتیسم هم جای بحث دارد. از سال‌های دهه 1930 میلادی، ماده نگهدارنده‌ای به‌نام تیمروسال (Thimerosal) که حاوی مقادیر کمی جیوه است، در بعضی واکسن‌های دوران کودکی استفاده می‌شده است.
جیوه برای مغز نوزادان و کودکان مضر است. اما بیشتر کارشناسان واکسن می‌گویند مقادیر استفاده‌شده در این نگهدارنده خیلی کمتر از آن چیزی است که آسیب عصبی ایجاد کند.
البته تولیدکنندگان واکسن در کشورهای مختلف، از سال 1999 به‌طور داوطلبانه شروع به حذف تیمروسال کردند. از اواخر سال 2001 هم هیچ واکسنی که در اوایل دوران کودکی داده می‌شود، حاوی این ماده نگهدارنده نیست.
در حال حاضر تیمروسال فقط در واکسن آنفولانزا و بعضی واکسن‌هایی استفاده می‌شود که به نوجوانان و بزرگ‌سالان می‌دهند.
4. عفونت دوران بارداری چه اثری بر اتیسم دارد؟
به نظر می‌رسد قرارگیری در معرض عفونت رحم، خطر ابتلای کودک به اوتیسم را افزایش می‌دهد. برای نمونه، مطالعه‌ای در سال 2019، بیش از 1میلیون‌و791هزار کودک سوئدی را مورد تحلیل قرار داد.
این مطالعه می‌گوید اگر فرد بارداری به عفونت شدید دچار شود، احتمال ابتلای فرزندش به اختلال طیف اوتیسم تا 70درصد بیشتر است.
این افزایش هم در عفونت‌های شدید، مانند سپسیس (Sepsis)، ذات‌الریه (Pneumonia)، مننژیت (Meningitis) و آنفولانزا دیده شده، و هم در عفونت‌های جزئی، مانند عفونت‌های دستگاه ادراری.
یکی از نویسندگان این مطالعه عقیده دارد نتایج این تحقیق باید افراد باردار را تشویق به دریافت واکسن آنفولانزا کند که هم برای بارداری بی‌خطر است، و هم می‌تواند از عوارض جدی جلوگیری کند.
5. عوامل بیولوژیکی چه تأثیری روی ابتلا به اوتیسم می‌گذارند؟
علاوه بر عوامل ژنتیکی و محیطی، بعضی عوامل بیولوژیکی هم ممکن است ریسک ابتلا به اوتیسم را افزایش بدهند. این‌ها چند نمونه از این عوامل هستند:
- مشکلات در ارتباطات مغزی
- مشکلات رشدی یا رشد بیش از حد در بعضی نواحی مغز
- مشکلات متابولیسمی
- مشکلات سیستم ایمنی بدن
6. آیا اتیسم درمان دارد؟
واقعیت این است که هنوز هیچ درمانی برای اوتیسم شناخته نشده است. اما درمان‌های کنترلی می‌توانند به کودکان کمک کنند تا طیف گسترده‌ای از مهارت‌ها، از برقراری ارتباط چشمی گرفته تا در آغوش گرفتن و صحبت با دیگران را بیاموزند.
کودکان اوتیستیک رفتارها و توانایی‌های بسیار متفاوتی دارند. اینجاست که درمان کنترلی مؤثر، چالش‌های منحصربه‌فرد هر کودکی را در نظر گرفته و رشد سالم را از طریق بازی ممکن می‌سازد.
هرچه این درمان‌ها زودتر شروع شوند، بهتر است. بعضی کارشناسان توصیه می‌کنند کودکی که به اتیسم مشکوک است، باید 25 ساعت در هفته تحت‌درمان باشد.
مداخله مؤثر برای کنترل علائم اوتیسم شکل‌های مختلفی دارد. از رفتن به پیش‌دبستانی معمولی گرفته تا کار والدین با فرزند طی روز، و درمان‌های مستقیم از سوی معلمان و متخصصان آموزش‌دیده، همگی می‌توانند تأثیر بگذارند.
به‌لطف مداخله زودهنگام، بسیاری از کودکان اوتیسم پیشرفت قابل‌توجهی دارند. در بسیاری از موارد، شدت علائم تا حد قابل‌توجهی کاهش می‌یابد.
مطالعاتی حاکی از آن هستند که امروزه تقریبا 80درصد کودکان مبتلا به اوتیسم تا سن 9سالگی کمی صحبت می‌کنند. اما بیست سال پیش، فقط 5درصد این کودکان به چنین مرحله‌ای می‌رسیدند.
نکته جالب دیگر اینکه تحقیقات گذشته نشان داده بودند بیشتر کودکان اوتیستیک، توانایی‌های شناختی کمتر از حد متوسطی دارند. اما مطالعه تازه‌ای حاکی از آن است که درمان زودهنگام، نمره آی‌کیو کودکان اتیسم را تا حدود 20 امتیاز افزایش داده، و تقریبا به سطح طبیعی می‌رساند.
جمع‌بندی
تصورات اشتباه زیادی درباره اوتیسم وجود دارند. خیلی‌ها هم می‌خواهند بدانند آیا اوتیسم ارثی است یا اکتسابی؟ به همین خاطر، در این مقاله رسش، سعی کردیم پاسخ کامل و علمی به این پرسش بدهیم. توصیه می‌کنیم این مقاله را یک‌بار دیگر، با دقت مطالعه کنید.
در نهایت اینکه مداخله زودهنگام، می‌تواند تأثیر فوق‌العاده‌ای بر رشد ذهنی و جسمی این کودکان داشته باشد. پس اگر کودک اوتیسمی دارید که نمی‌دانید چگونه باید مهارت‌هایش را پرورش بدهید، حتما به کلینیک جامع توانبخشی رسش مراجعه کنید و کمک تخصصی بگیرید.
منابع:
