اتیسم آینده کودکان اوتیسم چگونه است؟ راهنمای کاربردی رسش برای پدرومادر کودکان اتیسم
بعد از تشخیص اختلال اوتیسم، پرسش بسیار رایج میان پدرومادرها این است که آیا کودکان اوتیسم خوب میشوند یا آینده کودکان اوتیسم چگونه است؟ آیا آن‌ها می‌توانند زندگی مستقلی داشته باشند؟ آیا می‌توانند به دانشگاه بروند؟ می‌توانند شغلی داشته باشند؟ می‌توانند ازدواج کنند؟ در این مقاله بلاگ رسش، راهنمای درجه‌یکی را در اختیار شما می‌گذاریم که با استفاده از آن، می‌توانید زندگی کودکان اوتیسم در آینده را بهتر شکل بدهید.
آینده کودکان اوتیسم چگونه است؟
آینده بچه‌ها، در هر وضعیتی که باشند، نگرانی همه پدرومادرهاست. این نگرانی برای پدرومادر بچه‌هایی که دچار اختلال طیف اوتیسم (Autism Spectrum Disorder) هستند، بیشتر است. آن‌ها می‌خواهند بدانند آیا کودکان اوتیسم خوب میشوند یا آیا می‌شود در آینده زندگی معمولی داشته باشند!
چند عامل داریم که با بررسی آن‌ها، می‌توانیم سرنخی از آینده کودکان اوتیسم به دست بیاوریم. البته همه این‌ها پیش‌بینی هستند، و هیچ تضمینی برای آینده وجود ندارد.
یکی از این عوامل که به پیش‌بینی زندگی کودکان اوتیسم در آینده کمک می‌کند، توانایی آن‌ها برای به‌کارگیری مهارت‌های لازم در زندگی مستقل است.
کودکانی که در طیف اوتیسم قرار دارند، بهتر و واضح‌تر از سایر کودکان باید این مهارت‌ها را آموزش ببینند و یاد بگیرند. این نکته بسیار مهم است و متأسفانه گاهی اوقات نادیده گرفته می‌شود.
کودکان اوتیسمی که سطح عملکرد بالاتری نسبت به سایر مبتلایان اتیسم دارند، خیلی در معرض این مسئله قرار می‌گیرند. چون پدرومادر یا متخصصان، روی مهارت‌های تحصیلی یا سایر مهارت‌های این بچه‌ها تمرکز می‌کنند، و مهارت‌های زندگی مستقل را نادیده می‌گیرند.
حالا سؤال اینجاست که چگونه می‌توانیم مهارت‌های زندگی را به کودکان اتیسم یاد بدهیم، و به شکل‌گیری هر چه بهتر آینده‌شان کمک کنیم؟
حتما بخوانید: علائم اتیسم در کودکان
چگونه آینده کودکان اوتیسم را بسازیم؟
تحقیقات نشان می‌دهند که نقص در مهارت‌های عملکردی انطباقی، اغلب بدون توجه به سطح عملکرد شناختی وجود دارند. یعنی سطح عملکرد شناختی کودک اوتیسم هر قدر هم که بالا باشد، باز هم به آموزش و یادگیری مهارت عملکردی انطباقی نیاز دارد.
با توجه به اهمیت یادگیری مهارت‌های زندگی روزمره، باید روش‌های اثبات‌شده‌ای برای افزایش استقلال در زندگی کودکان اوتیسم داشته باشیم. اگر می‌خواهید این روش‌ها را یاد بگیرید، و بدانید آیا کودکان اوتیسم خوب میشوند یا نه، این مقاله رسش را تا پایان مطالعه کنید.
1. برای آینده کودکان اوتیسم برنامه‌ریزی کنید
برنامه‌ریزی برای آینده کودکان اوتیسم مانند هر جنبه دیگر از زندگی، اولین قدم است. فهرستی از مهارت‌های لازم برای زندگی مستقل تهیه کنید که احساس می‌کنید برای کودک اوتیسم موردنظر دشوارتر از سایر کودکان هستند.
نباید این فهرست خود شما را تحت‌تأثیر منفی قرار بدهد! یعنی از نوشتن و مرور آن، دچار سرخوردگی نشوید. این فهرست قرار است مانند راهنما برایتان عمل کند. توصیه می‌شود هر بار، فقط روی یک یا دو مهارت تمرکز کنید.
2. از آموزش‌های بصری استفاده کنید
یکی از بزرگ‌ترین موانع در کسب مهارت‌ها، درک زبان است. اگر کودکی آن چیزهایی را که به او گفته می‌شود درک نکند، نمی‌تواند آن‌طور که باید، از آموزش پدرومادر یا مربی بهره‌مند شود.
بنابراین در چنین مواقعی باید ارتباط کلامی را با استفاده از قابلیت‌های بصری تکمیل کنیم. یعنی چه؟ برای مثال، وقتی می‌خواهید به کودک اوتیسم، مسواک زدن را آموزش بدهید، می‌توانید این مهارت را به چند مرحله مختلف تقسیم کنید. برای نمونه:
- برداشتن مسواک،
- خیس کردن مسواک،
- گذاشتن خمیردندان،
- مسواک زدن دندان‌های بالایی،
- مسواک زدن دندان‌های پایینی،
- بیرون ریختن کف از دهان،
- شست‌وشوی دهان،
- شست‌وشوی مسواک
- و در نهایت گذاشتن مسواک در جامسواکی.
همین‌طور که این مهارت را برای کودک اوتیسم توضیح می‌دهید، آن را اجرا هم بکنید. در پایان هر مرحله، به آن اشاره کنید تا کودک بهتر متوجه بشود.
چنین فرایندی، درک بهتری از مراحل به کودک اتیسم می‌دهد. او کم‌کم از همین آموزش‌های بصری مرحله‌به‌مرحله، برای انجام مستقل این کار استفاده می‌کند.
3. رفتارهای کودک اوتیسم را کم‌کم شکل بدهید
نکته خیلی مهم اینکه از کودک اتیسم انتظار نداشته باشید هر مهارت جدیدی را بلافاصله یاد بگیرد، یا همراه شما شروع به اجرایش کند. تغییر رفتار پایدار و توسعه مهارت‌ها، مسلما یک شبه اتفاق نمی‌افتد!
رفتارهای کودک را کم‌کم شکل بدهید. اهداف را باید بالاتر از جای فعلی او تعیین کنید. بعد هم با تحقیق، و ممارست، آن‌ها را محقق کنید.
وقتی کودک بیش از 80درصد مسیر رسیدن به هدف را طی کرد، می‌توان اهداف را به‌تدریج بالاتر برد. اما اگر اهداف را از همان قدم اول، خیلی دست بالا تعیین کنیم، به احتمال زیاد دچار ناامیدی می‌شویم.
اگر هم هدف را خیلی خیلی دست پایین بگیریم، بدون هیچ تلاشی به آن می‌رسیم، و در نهایت شاهد پیشرفتی نخواهیم بود!
4. به سایر کاستی‌های مهارتی و حساسیت‌های حسی هم توجه کنید
در آموزش مهارت‌های زندگی کودکان اوتیسم اغلب با کاستی‌های مهارتی یا حساسیت‌های حسی به‌عنوان مانعی در برابر توانایی کودک برای یادگیری و استفاده از آن مهارت روبه‌رو می‌شویم.
در چنین واقعی، باید درمان‌های لازم دیگر را هم در نظر بگیرید. برای مثال، بعضی کودکان اوتیسم به‌خاطر نقص حرکتی که روی توانایی آن‌ها در بستن زیپ یا دکمه اختلال ایجاد می‌کند، توانایی لباس پوشیدن را ندارند.
کودک اوتیسم دیگری به دلیل حساسیت‌های حسی در وجودش، از دوش گرفتن یا مسواک زدن خودداری می‌کند. این کودکان با استفاده از خدمات کاردرمانی (Occupational Therapy) می‌توانند پیشرفت قابل‌توجهی را تجربه کنند.
5. از تقویت مثبت استفاده کنید
تقویت مثبت (Positive Reinforcement) نتیجه یا پاداشی است که باعث تکرار رفتار موردنظر می‌شود. در واقع این روشی انگیزشی است که باید آن را یافته و در برنامه خود برای شکل‌دهی به آینده کودکان اوتیسم جای بدهیم.
تقویت می‌تواند شکل‌های مختلفی داشته باشد؛ از تعریف و تمجید کلامی گرفته، تا دادن امتیازهایی که کودک دوستشان دارد.
پس به‌جای نگرانی درباره اینکه آیا کودکان اوتیسم خوب میشوند یا نه، این شیوه را پیش بگیرید، و هر بار کودک اوتیسم رفتاری را طبق انتظار شما انجام می‌دهد، با تقویت مثبت، او را تشویق کنید، تا آن را تکرار کند.
نکته مهم اینکه تقویت مثبت زمانی بیشترین تأثیر را دارد، که در زمان درست انجام شده، و در ضمن به‌طور مداوم مورد استفاده قرار بگیرد.
مطالعه بیشتر: بازی درمانی برای کودکان اوتیسم
6. مهارت‌ها را تعمیم بدهید
همه این مهارت‌هایی که گفتیم، باید در محیط‌های مختلف تمرین شوند تا مهارت‌های زندگی کودکان اوتیسم تعمیم یابند و آن‌ها بتواند همیشه و در هر شرایطی از آن‌ها استفاده کنند.
بهتر است ابتدا در محیط راحتی تمرین کنید. وقتی کودک آن مهارت را آموخت، تمرین را به محیط‌های جدید و کمتر آشنا ببرید تا توانایی کودک کم‌کم افزایش پیدا کند.
جمع‌بندی
در این مقاله بلاگ رسش، درباره آینده کودکان اوتیسم گفتیم. اما مهم‌تر از آن، شش قدم بسیار مهم را با شما در میان گذاشتیم که بتوانید زندگی کودکان اوتیسم در آینده را سروشکل بدهید.
سطح عملکرد شناختی کودک اوتیسم هر قدر هم که بالا باشد، باز هم به آموزش و یادگیری مهارت عملکردی انطباقی نیاز دارد. پس حتی اگر کودک موردنظر اوتیسم خفیف دارد، باز هم آموزش مهارت‌های زندگی را نادیده نگیرید.
مرکز مشاوره رسش با مجوز رسمی از سازمان بهزیستی کشور، مثل همیشه آماده است تا همه دانش و تجربه خود در زمینه اوتیسم و سایر حوزه‌های مشاوره‌ای و درمانی را در اختیار شما عزیزان بگذارد. اگر فرزندتان اتیسم دارد، حتما با متخصصان رسش مشورت کنید.
منابع:
