غربالگری و تشخیص فلج مغزی

علائم و نشانه‌های فلج مغزی به‌مرور زمان آشکار می‌شوند، بنابراین ممکن است بیماری تا چند ماه پس از تولد نیز تشخیص داده نشود. اگر پزشک خانواده یا متخصص اطفال مشکوک به فلج مغزی باشد، علائم و نشانه‌های فرزند شما را ارزیابی، رشد و نموش را کنترل و سابقه پزشکی‌اش را بررسی می‌کند. همچنین پزشک برای تشخیص بیماری، معاینه فیزیکی انجام می‌دهد. پزشک، شما را به متخصص آموزش‌دیده درزمینه درمان کودکان مبتلا به بیماری‌های مغز و سیستم عصبی (متخصص مغز و اعصاب کودکان، متخصص طب توانبخشی و طب فیزیک کودکان یا متخصص رشد کودک) ارجاع می‌دهد. او یک سری آزمایش برای تشخیص و یا رد سایر علل احتمالی درخواست می‌کند.

اسکن مغز

تصویربرداری رزونانس مغناطیسی (MRI) و توموگرافی کامپیوتری (CT) رایج‌ترین آزمایش‌هایی هستند که برای تشخیص آسیب و فلج مغزِی استفاده می‌شوند. این آزمایش‌ها معمولاً زمانی انجام می‌شوند که ارزیابی‌های دیگر، مانند ارزیابی‌های رشدی، به‌صورت کامل انجام شده باشند.

• ام‌آرآی: ام‌آرآیاز انرژی امواج رادیویی و میدان مغناطیسی برای گرفتن تصاویر از مغز نوزاد استفاده می‌کند. این تصاویر به تشخیص ناهنجاری یا ضایعات مغزی در مغز نوزاد کمک می‌کنند. این تست بدون درد بوده اما پر سر و صدا است و انجام آن ممکن است یک ساعت طول بکشد. به احتمال زیاد کودک شما قبل از انجام فرایند، داروی بی‌حسی و خواب‌آور یا بیهوشی عمومی سبک دریافت خواهد کرد.
• سی‌تی‌اسکن:در طول سی‌تی‌اسکن از مغز نوزاد با اشعه ایکس عکسبرداری می‌شود تا پزشک بتواند ساختار آن را برای بررسی ناهنجاری‌ها مورد ارزیابی قرار دهد.

• اولتراسوند جمجمه:این نوع سونوگرافی را می‌توان در دوران نوزادی انجام داد. در سونوگرافی جمجمه از امواج صوتی با فرکانس بالا برای تولید تصاویری از مغز استفاده می‌شود. سونوگرافی تصویری دقیق تولید نمی‌کند، اما به‌دلیل ارزانی و سریع بودن ممکن است مورد استفاده قرار گیرد و می‌تواند ارزیابی مقدماتی با ارزشی از مغز ارائه دهد.

الکتروانسفالوگرام (EEG)

اگر کودک شما مشکوک به تشنج باشد، EEG می‌تواند وضعیت او را بهتر ارزیابی کند. تشنج می‌تواند در کودک مبتلا به صرع ایجاد شود. در آزمایش EEG ، الکترودهایی به پوست سر کودک متصل می‌شوند. EEG فعالیت الکتریکی مغز کودک شما را ثبت می‌کند. معمولاً درصورت ابتلا به صرع، تغییراتی در الگوهای طبیعی امواج مغزی مشاهده می‌شوند.

تست‌های آزمایشگاهی

ممکن است از آزمایشات خون، ادرار یا پوست برای بررسی مشکلات ژنتیکی یا متابولیکی استفاده شود.

آزمایشات تکمیلی وارزیابی رشدی

درصورت تشخیص فلج مغزی در کودک، به احتمال زیاد به متخصصانی ارجاع داده می‌شوید که کودک را ازنظر سایر مشکلاتی که غالباً با این اختلال مرتبط هستند، بررسی کنند.

تیمی از متخصصان که در رشد کودک، عصب‌شناسی و توانبخشی کودکان تخصص دارند، ارزیابی رشدی را انجام می‌دهند. پزشکان برای ارزیابی و تشخیص تأخیرهای رشدی، آزمایشاتی را روی نوزاد انجام می‌دهند. آن‌ها معمولاً رفلکس‌ها را آزمایش کرده و مهارت‌های عضلانی، حرکتی و وضعیت بدن نوزاد را بررسی می‌کنند.

این آزمایشات می‌توانند مشکلات مربوط به حوزه‌های زیر را شناسایی کنند:

• بینایی
• شنوایی
• گفتار
• عقل
• رشد
• حرکت

تشخیص فلج مغزی بر اساس شدت

فلج مغزی بر اساس شدت اختلال حرکتی به پنج سطح تقسیم شده که از خفیف‌ترین تا شدیدترین نوع را شامل می‌شود. یکی از سیستم‌های رایج برای طبقه‌بندی شدت این اختلال، سیستم طبقه‌بندی عملکرد درشت حرکتی (GMFCS) است که به‌طور خاص مهارت‌های حرکتی کل بدن، مانند نشستن، ایستادن و راه رفتن را ارزیابی کرده و عملکرد حرکتی کودک را پیش‌بینی می‌کند.

این سیستم شامل پنج سطح مختلف است:

• سطح I (خفیف‌ترین): کودک کاملاً مستقل بوده و قادر است اکثر فعالیت‌های بدنی را به‌طور معمول انجام دهد. ممکن است مشکلات جزئی در تعادل یا هماهنگی مشاهده شود، اما توانایی انجام فعالیت‌ها به‌طور مستقل وجود دارد.
• سطح II: کودک در سطوح ناهموار دچار مشکل در تعادل می‌شود و نیاز به استفاده از نرده هنگام بالا رفتن از پله‌ها دارد. او می‌تواند در بیشتر موارد به‌طور مستقل راه برود، اما توانایی کمتری در دویدن و پریدن دارد.
• سطح III: کودک برای انجام فعالیت‌ها نیاز به وسایلی مانند عصا، واکر یا ویلچر دستی دارد. او ممکن است با استفاده از نرده از پله‌ها بالا برود، اما توانایی او برای راه رفتن به‌طور مستقل محدود است.
• سطحIV: توانایی راه رفتن کودک به شدت تحت تأثیر قرار گرفته است و به احتمال زیاد از ویلچر برای رفت و آمد استفاده می‌کند.
• سطح V (شدیدترین): کودک محدودیت‌های قابل توجهی در کنترل داوطلبانه دارد. او نمی‌تواند به‌طور مستقل راه برود، بنشیند یا بایستد و نیاز به حمایت زیادی برای حرکت دارد.

سطح اولیه اختلال حرکتی کودک که ازطریق GMFCS تعیین می‌شود، می‌تواند شاخص پیش‌آگهی برای مهارت‌های حرکتی آینده کودک باشد. به‌عنوان مثال، کودکانی که در سطح II قرار دارند، معمولاً بیشترین پتانسیل را برای بهبود مهارت‌های حرکتی تا سن 4.5سالگی دارند. همچنین، طبقه‌بندی مجدد سطح شدت در طول زمان و با بزرگ‌تر شدن کودک ضروری است؛ زیرا توانایی‌های حرکتی می‌توانند در طول زمان تغییر کنند.

این طبقه‌بندی کمک می‌کند تا درمان‌های مناسب‌تر و رویکردهای حمایتی برای هر سطح شدت در نظر گرفته شوند.

سن تقریبی پتانسیل حرکتی بر اساس GMFCS به دست آمده است

پتانسیل برای بهبود مهارت‌های حرکتی در فلج مغزی

سطح اختلال حرکتی کودک مبتلا به فلج مغزی (که ازطریق سیستم طبقه‌بندی عملکرد درشت حرکتی (GMFCS) تعیین می‌شود) ممکن است با گذشت زمان و با رشد کودک تغییر کند. در برخی موارد، شدت اختلال کاهش می‌یابد و کودک در سطح آسیب کمتری طبقه‌بندی می‌شود. در مراحل اولیه زندگی، کودک بیشتر پتانسیل رشد مهارتی خود را به دست می‌آورد، اما شدت بیماری می‌تواند این پتانسیل را محدود کند. به‌عنوان مثال، کودکی با مشکلات حرکتی سطح IV ممکن است تا سن 3سالگی توانایی نشستن بدون حمایت را پیدا کند، اما رشد حرکتی او معمولاً در این سن محدود می‌شود. درحالی‌که کودکی با مشکلات حرکتی سطح II ممکن است در 18ماهگی بنشیند و درنهایت قبل از رسیدن به پتانسیل عملکرد حرکتی خود، شروع به راه رفتن کند.

مشکلات در تشخیص فلج مغزی

تشخیص فلج مغزی در کودکان دشوار است؛ زیرا اختلالات رشدی مانند فلج مغزی ممکن است علائم واضحی در سنین پایین نشان ندهند. همچنین، مشکلات رشدی بسیاری از کودکان مبتلا به آسیب مغزی ممکن است به‌طور کامل بهبود یابند. در این زمینه، عواملی که باعث دشوار بودن تشخیص فلج مغزی می‌شود، شامل موارد زیر هستند:

• ظهور دیرهنگام علائم واضح: ممکن است سال‌ها طول بکشد تا علائم واضح فلج مغزی نمایان شوند.
• توانایی بهبود کودکان مبتلا به آسیب مغزی: بسیاری از کودکانی که آسیب مغزی دارند، قادر به بهبود یا جبران مشکلات حرکتی خود هستند.
• تنوع سطوح شدت: سطوح شدت فلج مغزی می‌توانند بسیار متفاوت باشند و این مسئله تشخیص را پیچیده می‌کند.
• شباهت علائم فلج مغزی با سایر اختلالات: علائم فلج مغزی مشابه با بسیاری از اختلالات رشدی دیگر هستند و این مسئله تشخیص صحیح را دشوار می‌کند.

در کودکان زیر 18 ماه، تشخیص فلج مغزی معمولاً با مشکلاتی همراه است؛ زیرا علائم به‌راحتی با اختلالات دیگر اشتباه گرفته می‌شوند. برای مثال، دیستونی پیچشی ایدیوپاتیک که بیشتر با خم شدن نامنظم بازو همراه است، ممکن است در نوزادان نارس مشاهده شده و علائمی مشابه با فلج مغزی ایجاد کند، اما این حالت معمولاً تا یک سالگی برطرف می‌شود.

به همین دلیل، پزشکان معمولاً تا زمانی که مطمئن نشوند که کودک مبتلا به فلج مغزی است، از تشخیص قطعی و ایجاد استرس بیشتر برای والدین خودداری می‌کنند. بررسی رشد مهارت‌های حرکتی کودک و توجه دقیق به تأخیرهای موجود می‌تواند اولین گام مهم در تشخیص صحیح باشد.

جمع‌بندی

 برای دریافت مشاوره رایگان برای فلج مغزی و رزرو وقت می توانید با شماره های 09362020364، 02166013282 و یا شماره واتساپ 09364904632 تماس حاصل فرمایید‌. کلینیک رسش همیشه پاسخگو و در کنار شما هستیم .

منابع

my.clevelandclinic.org

hopkinsmedicine.org

https://www.cerebralpalsyguide.com/cerebral-palsy/diagnosis/