اختلالات مغزی فلج بل - راهنمای کامل علائم و درمان آن
فلج بلز یا فلج بل نوعی اختلال عصبی است که موجب فلج شدن یا ضعف در یک طرف صورت میشود. درواقع یکی از اعصابی که عضلات صورت را کنترل میکند، آسیب می‌بیند یا به‌درستی کار نمی‌کند. این ضعف باعث میشود نیمی از صورت افتاده به نظر برسد، لبخندها یک‌طرفه باشند و چشمِ سمت آسیب‌دیده به‌سختی باز شود. در بیشتر موارد، این اختلال موقتی است و طی چند هفته بهبود مییابد.
این بیماری حاد که علت دقیق آن ناشناخته است، در هر سنی رخ میدهد. کارشناسان بر این باورند که این عارضه یا ناشی از تورم و التهاب عصبی است که ماهیچه‌های یک طرف صورت را کنترل میکند، یا واکنش بدن به عفونت‌های ویروسی است.
حتما مطالعه کنید: تفاوت فلج بلز با سکته مغزی
علائم معمولاً در عرض چند هفته رو به بهبودی میروند و طی شش ماه به‌طور کامل بهبود می‌یابند. تعداد کمی از افراد برخی از علائم فلج بل را تا آخر عمر دارند و این بیماری به‌ندرت بیش از یک بار رخ میدهد.
علائم
علائم و نشانه‌های فلج بل به‌طور ناگهانی ظاهر می‌شوند و شامل موارد زیر هستند:
- شروع شکل خفیفی از بیماری در ابتدا و فلج شدن کامل(یک طرف صورت) طی چند ساعت تا چند روز
- افتادگی صورت و مشکل در حالات چهره، مانند بستن چشم یا لبخند زدن
- احساس درد در اطراف یا داخل فک، پشت گوش در سمت آسیب‌دیده
- افزایش حساسیت به صدا از سمت آسیب‌دیده
- سردرد
- از دست دادن حس چشایی
- تغییر در میزان اشک و بزاق
- ابرو و دهان افتاده
- آبریزش از یک طرف دهان
- مشکل در بستن پلک و درنهایت خشکی چشم
- درد صورت
- مشکلات مزاجی
- تحمل کم برای شنیدن صداهای بلند
دلایل بروز فلج بلز
اگرچه دلیل دقیق بروز فلج بل مشخص نیست، اما اغلب به وجود عفونت ویروسی مربوط میشود. ویروس‌هایی که منجر به فلج بل می‌شوند، عبارتند از:
- تب‌خال تناسلی (هرپس سیمپلکس)
- آبله‌مرغان و زونا (هرپس زوستر)
- بیماری‌های تنفسی (آدنوویروس)
- سرخک آلمانی (سرخجه)
- اوریون (ویروس اوریون)
- آنفولانزا
- بیماری دست، پا و دهان (ویروس کوک ساکی)
عصب کنترل‌کننده ماهیچه‌های صورت از یک مسیر باریک در استخوان عبور میکند و به صورت میرسد. در فلج بلز، این عصب ملتهب و متورم میشود (به دلیل وجود عفونت ویروسی) و علاوه بر عضلات صورت بر اشک، بزاق، حس چشایی و استخوان کوچکی در وسط گوش تأثیر می‌گذارد.
فلج بل چگونه تشخیص داده میشود؟
ابتدا پزشک برای بررسی میزان ضعف در عضلات صورت، معاینه فیزیکی انجام میدهد. سپس سؤالاتی در مورد علائم شما، زمان رخ دادن آنها یا زمانی که برای اولین بار متوجه آنها شدید، می‌پرسد.
با اینکه آزمایش خاصی برای تشخیص این بیماری وجود ندارد، پزشک می‌تواند از انواع آزمایش‌ها برای تشخیص فلج بل استفاده کند.
همچنین از طریق این آزمایش‌ها می‌توان به علل احتمالی دیگرِ ضعف صورت که نیاز به درمان دارند نیز پی برد؛
- آزمایش خون برای بررسی وجود عفونت باکتریایی یا ویروسی
- آزمایش دیابت
- ام آر آی یا سی‌تی‌اسکن برای بررسی اعصاب صورت، بررسی احتمال سکته یا تومور مغزی
- تست الکترومایوگراف؛ پزشک الکترودهای سیمی بسیار نازکی را برای بررسی میزان آسیب به اعصاب کنترل‌کننده‌ی عضلات صورت، وارد عضله میکند
سؤالاتی که باید از پزشک پرسید؟
اگر جز افراد مبتلا هستید می‌توانید این سؤالات را از پزشک بپرسید:
- چرا به فلج بل مبتلا شده ام؟
- بهترین درمان برای فلج بل چیست؟
- آیا درمان آن، عوارض جانبی دارد؟
- چه زمانی این علائم از بین میروند؟
- آیا دوباره به فلج بل مبتلا می‌شوم؟
- آیا درمان‌هایی مانند فیزیوتراپی یا ماساژ درمانی می‌توانند بهبودی را سریع تر کنند؟
- آیا باید منتظرعوارض بیماری باشم؟
چه کسانی بیشتر به فلج بل مبتلا می‌شوند؟
با اینکه این بیماری افراد مختلف با هر جنسیت و سنی را درگیر می کند، اما بیشترین میزان ابتلا بین افراد 15 تا 45 ساله دیده میشود. فلج بل در این افراد بیشتر رخ میدهد:
- خانم های باردار، مخصوصاً در سه‌ماهه سوم یا هفته اول پس از زایمان
- بیماران مبتلا به عفونت دستگاه تنفسی مانند آنفولانزا یا سرماخوردگی
- افراد دارای دیابت
- بیماران با فشارخون بالا
- افراد چاق
شدت گرفتن مکرر فلج بل نادر است و تنها در صورتی عود میکند که سابقه حملات مکرر در خانواده وجود داشته باشد. این بدان معنی است که بر روی ژن ها تاثیر می گذارد.
محرک‌های احتمالی فلج بل شامل موارد زیر هستند:
- نقص ایمنی ناشی از استرس، بی‌خوابی، ضربه فیزیکی، بیماری خفیف یا سندرم‌های خود ایمنی
- عفونت یک عصب صورت و التهاب ناشی از آن
- آسیب به غلاف میلین (پوشش چربی عایق کننده رشته‌های عصبی )
فلج بل چه تأثیری بر بارداری دارد؟
احتمال ابتلا به فلج بل در خانم‌های باردار سه برابر بیشتر از دیگر زنان است. این وضعیت معمولاً در سه‌ماهه سوم رخ میدهد. اگر فشارخون بالا یا دیابت بارداری دارید، احتمال دارد در دوران بارداری به فلج بل مبتلا شوید.
اگر علائم شما شدید باشد، پزشک معالج روند درمان را شروع میکند. برخی درمانها، مانند مصرف کورتیکواستروئیدهای خوراکی، خطر زایمان زودرس را قبل از هفته سی و هفتم بارداری افزایش میدهند. متخصصین درمانی می‌توانند فواید و عوارض انواع درمانها را با شما در میان بگذارند.
فلج بل چگونه درمان میشود؟
در بیشتر موارد، علائم فلج بل بدون درمان بهبود یافته و از بین میروند. بااین‌حال، چند هفته یا چند ماه طول میکشد تا عضلات صورت قدرت طبیعی خود را به دست بیاورند.
درمانهای زیر به بهبودی این بیماری کمک میکنند:
دارودرمانی
داروهایی که پزشکان برای فلج بل تجویز میکنند:
- داروهای کورتیکواستروئیدی برای کاهش التهاب
- داروهای ضدویروسی یا ضد باکتریایی (درصورتی‌که عامل فلج، ویروس یا باکتری باشند)
- داروهای مسکن بدون نسخه، مانند ایبوپروفن یا استامینوفن، که به تسکین دردهای خفیف کمک میکنند.
- قطرههای چشمی برای جلوگیری از خشکی چشم
درمانهای خانگی
- پچ چشم (برای چشم خشک)
- استفاده از حوله گرم و مرطوب بر روی صورت برای تسکین درد
- ماساژ صورت
- تمرینات فیزیوتراپی به‌منظور تحریک عضلات صورت
در صورت بینتیجه بودن این درمانها، گزینه‌های درمانی دیگری نیز در دسترس هستند، ازجمله:
نورولیز: نورولیز عمل جراحی است که به بیماران فلج بل کمک میکند تا لبخندی طبیعی داشته باشند.
بوتاکس: بیماران فلج بل می‌توانند برای بازیابی موقت تقارن و بهبود ظاهر صورت، بوتاکس تزریق کنند.
روش سوپرشارژ: نوعی جراحی است که به افزایش قدرت عصب صورت و تقویت ماهیچه‌های ضعیف کمک میکند.
عوارض
در موارد خفیف فلج بلز، عوارض این بیماری به طورمعمول در عرض یک ماه ناپدید می‌شوند. اما روند بهبود یافتن در موارد شدیدتر (فلج صورت) متفاوت است. عوارض آن شامل موارد زیر هستند:
- آسیب غیرقابل‌بازگشت به عصب صورت
- رشد مجدد نامنظم رشته‌های عصبی(سینکینزیس) که منجر به انقباض غیرارادیِ برخی از ماهیچه‌ها هنگام حرکت دادن عضلات دیگر میشود. به‌عنوان‌مثال، هنگامی‌که لبخند می‌زنید، چشم در سمت آسیب‌دیده بسته میشود.
- کوری جزئی یا کامل چشمی که بسته نمی‌شود؛ به دلیل خشکی بیش‌ازحد و خراشیدگی پوشش شفاف محافظ چشم (قرنیه)
مدیریت فلج بل
به‌غیراز مصرف دارو، از چه راهکارهایی می‌توانید برای مقابله با فلج بل استفاده کنید؟
در طول روز از اشک مصنوعی یا قطره چشم استفاده کنید؛ اگر پلک شما به‌طور کامل بسته نمی‌شود یا نمی‌توانید پلک بزنید، به نوعی خشکی چشم مبتلا هستید که اگر درمان نشود ، به قرنیه آسیب میرساند. چشم‌پزشک می‌تواند توصیه‌های دقیق‌تری در مورد تعداد دفعات استفاده از قطره‌ها در روز به شما بدهد. اگر بیش از چهار بار در روز نیاز به استفاده از قطرههای چشمی روان کننده دارید، حتماً از قطرههای چشمی بدون مواد نگه‌دارنده استفاده کنید که چشم را تحریک نکنند.
شب‌ها از پماد روان کننده قوی استفاده کنید؛ این پماد از کم شدن رطوبت چشم در هنگام خواب جلوگیری میکند، اما چون موجب تاری دید میشود، درست قبل از خواب از آن استفاده کنید.
در طول شب چشم آسیب‌دیده را ببندید؛ برای جلوگیری از خشک شدن چشم در طی شب، هنگام خواب از چسب جراحی برای بستن پلک استفاده کنید. هنگام بیدار شدن از خواب، نوارچسب را به‌آرامی بردارید تا به پلک یا پوست اطراف چشم آسیب نرسانید.
استفاده از پچ چشم را جدی بگیرید؛ به گفته متخصصان، برای کاهش از دست دادن رطوبت و جلوگیری از خشکی چشم، پچ یا آبرسان روی چشم قرار دهید.
از نی استفاده کنید. در صورت افتادگی دهان، نوشیدن با لیوان سخت است. برای جلوگیری از ریختن آب یا سایر نوشیدنی‌ها از نی استفاده کنید.
با کسی صحبت کنید. اگر نسبت به ظاهر خود احساس ناراحتی می‌کنید، با دوستی قابل‌اعتماد یا یک مشاور و درمانگر صحبت کنید.
از درمانهای جایگزین استفاده کنید؛ درمانهای مکمل، علائم فلج بل را درمان نمی‌کنند، اما به داشتن احساسی بهتر کمک میکنند. به‌عنوان‌مثال، از تکنیک‌های آرامش‌بخش یا ترفند‌های کاهش استرس استفاده کنید.
تا حد امکان استراحت کنید؛ مقابله با فلج صورت و تغییرات ناشی از آن، استرس‌زا هستند. پس سعی کنید تا جایی که می‌توانید رویِ استراحت، خواب کافی و خوردن غذاهای مغذی و مفید تمرکز کنید.
مطالعه بیشتر:زندگی با بیمار فلج مغزی رو چطور مدیریت کنیم ؟
چشم‌انداز بلندمدت افراد مبتلا به فلج بل چیست؟
آینده افراد مبتلا به فلج بل معمولاً خوب و امیدوارکننده است و زمان بهبودی بسته به‌شدت آسیب عصبی متفاوت است.
اگر به فلج بل مبتلا باشید، شاید از شکل ظاهری خود خجالت بکشید. خوشبختانه با گذشت زمان این علائم به‌تدریج بهبود می‌یابند. اگر آسیب عصبی خفیف باشد، ظرف 2 تا 3 هفته پس از شروع اولیه علائم، شاهد بهبودی هستید. اما اگر آسیب عصبی شدیدتر باشد، احتمالاً 3 تا 6 ماه طول میکشد تا بهبودی حاصل شود. در موارد نادر، علائم دوباره برمی‌گردند یا دائمی می‌شوند. اگرعلائم فلج بل را دارید فوراً به پزشک مراجعه کنید. درمان سریع می‌تواند به‌سرعت بخشیدن زمان بهبودی و جلوگیری از هرگونه عارضه کمک کند. اگر درمانهای کورتیکواستروئیدی را ظرف 48 ساعت پس از مشاهده علائم شروع کنید، روند درمان سرعت مییابد. همچنین پزشک می تواند بیماری های جدی دیگری که باعث فلج صورت می شوند را رد کند.
منابع:
