اختلالات گفتار و زبان تقویت و اصلاح تلفظ حرف خ با جلسات گفتاردرمانی حرفه‌ای
کودکان معمولاً در تلفظ برخی از حروف مشکل دارند و به‌خوبی نمی‌توانند آن را در کلمات بیان کنند. یکی از این حروف، حرف «خ» است که تلفظ آن برای کودک چالش‌برانگیز است. البته گفتاردرمانگران راهکارهایی برای آموزش تلفظ حرف «خ» پیشنهاد می‌دهند که به بهبود مشکلات گفتاری کودک کمک می‌کنند. در این مطلب قصد داریم درمورد گفتاردرمانی حرف «خ» صحبت کنیم. با ما همراه باشید.
نحوه تلفظ حرف خ
حرف «خ» صدایی حلقی و سایشی است که در انتهای دهان و در ناحیه حلق تولید می‌شود. برای ایجاد این صدا، ریشه زبان (قسمت عقبی زبان) به سمت عقب و پایین حرکت می‌کند، به دیواره پشتی حلق نزدیک می‌شود و گذرگاهی بسیار باریک را شکل می‌دهد. در این حالت، جریان هوا از ریه‌ها به بیرون رانده شده و با عبور از این تنگنا در حلق، به‌دلیل اصطکاک با دیواره حلق و ریشه زبان، صدای سایشی «خ» ایجاد می‌شود.
روش‌های گفتاردرمانی حرف خ
ازآنجایی‌که وضعیت زبان در هنگام تولید حرف «خ» به‌آسانی قابل مشاهده نیست، متخصصان گفتاردرمانی اغلب از روش‌های نوآورانه برای آموزش این صدا بهره می‌برند.
قرقره کردن آب
یکی از تکنیک‌های رایج، استفاده از قرقره کردن آب است. در این روش، ابتدا مقدار کمی آب به کودک داده شده و از او خواسته می‌شود تا آن را در گلو قرقره کند. سپس، به‌تدریج میزان آب کاهش می‌یابد تا کودک بتواند در حین عمل قرقره کردن، صدای «خ» را نیز تولید نماید. با تمرین و تکرار مستمر، هدف نهایی این است که کودک بتواند صدای «خ» را بدون نیاز به آب و به‌صورت ارادی تولید کند. پس از تسلط بر این واج، می‌توان آموزش را به سطح هجاها ارتقا داد و ترکیباتی مانند «خا»، «خو»، «خی» و غیره را با کودک تمرین کرد.
بازی و سرگرمی
علاوه‌براین، گفتاردرمانگران ماهر با استفاده از بازی‌ها و فعالیت‌های سرگرم‌کننده، جلسات آموزشی را برای کودکان جذاب‌تر و مؤثرتر می‌سازند. برای مثال، می‌توان از میوه‌هایی مانند خیار و خربزه برای ساخت شکلک‌های خنده‌دار استفاده کرد و در حین بازی، تلفظ حرف «خ» را تمرین نمود. همچنین، استفاده از خاک سفالگری برای بازی و ساخت مجسمه‌های خلاقانه می‌تواند فرصت مناسبی برای تکرار کلمات حاوی حرف «خ» ایجاد کند.
ادغام گفتاردرمانی با بازی و فعالیت‌های روزمره می‌تواند فرایند یادگیری را برای کودکان تسهیل نماید. به‌عنوان نمونه، می‌توان به کودک آموخت که نام خورشت مورد علاقه‌اش را از والدین خود بخواهد یا حتی در حین آشپزی خورشت به آنها کمک کند. در این تعاملات روزانه، می‌توان به‌طور مکرر از کلمه «خورشت» استفاده کرد تا کودک به شنیدن و تلاش برای ادای این کلمه عادت کند. این رویکردهای خلاقانه و تعاملی، ضمن ایجاد انگیزه در کودک، به او کمک می‌کنند تا تلفظ صحیح حرف «خ» را در بستری لذت‌بخش و طبیعی فرا بگیرد.
زمان لازم برای گفتاردرمانی حرف خ
تعیین بازه زمانی دقیق برای اصلاح تلفظ حرف «خ» امری دشوار است؛ زیرا روند یادگیری و پیشرفت در هر کودک، بسته به ویژگی‌های فردی، میزان آمادگی، شدت مشکل گفتاری و استعدادهای ذاتی او، متفاوت خواهد بود. متخصصان گفتاردرمانی با در نظر گرفتن این عوامل، برنامه‌های درمانی و تعداد جلسات مورد نیاز را طراحی می‌کنند. بااین‌حال، این برنامه‌ها ماهیتی انعطاف‌پذیر دارند و به‌طور مداوم بر اساس پیشرفت کودک و واکنش او به درمان، مورد بازبینی و تعدیل قرار می‌گیرند. بنابراین، نمی‌توان جدول زمانی ثابتی برای دستیابی به تلفظ صحیح حرف «خ» برای همه کودکان تعیین کرد.
درنهایت، تأکید می‌شود که مشکلات گفتاری، ازجمله اشکال در تلفظ حرف «خ»، باید جدی گرفته شده و در اسرع وقت برای درمان آن اقدام شود. سن پایین‌تر کودک در زمان شروع درمان، معمولاً با پاسخ‌دهی سریع‌تر و نتایج مؤثرتری همراه است. همچنین، متخصصان گفتاردرمانی با بهره‌گیری از تکنیک‌های متنوع و متناسب با شرایط هر کودک، بهترین رویکرد درمانی را اتخاذ خواهند کرد. لذا، توصیه اکید بر این است که به‌جای پرداختن به خوددرمانی، برای تشخیص دقیق و دریافت برنامه گفتاردرمانی تخصصی، به آسیب‌شناسان گفتار و زبان یا متخصصین گفتاردرمانی مراجعه و با آنان مشورت نمایید.
جمع‌بندی
تلفظ صحیح حرف «خ» یکی از ارکان اساسی در گفتاردرمانی به شمار می‌رود و دستیابی به آن می‌تواند به‌طور چشمگیری توانایی‌های ارتباطی کودکان را ارتقا بخشد. کودکان با بهره‌گیری از راهبردهای متمرکز، آموزش صحیح قرارگیری زبان و تکنیک‌های حسی-حرکتی، قادر خواهند بود تا بر اشتباهات رایج در تلفظ این صامت غلبه کنند و وضوح گفتار خود را به‌میزان قابل توجهی بهبود بخشند.
اگر فرزند شما در ادای حرف «خ» با مشکل مواجه است، می‌توانید از خدمات تخصصی گفتاردرمانی ارائه‌شده در کلینیک توانبخشی رسش بهره‌مند شوید. متخصصان مجرب این مرکز با ارزیابی دقیق وضعیت گفتاری کودک، برنامه‌های درمانی فردی و متناسب با نیازهای او طراحی خواهند کرد. همچنین، کارشناسان کلینیک رسش می‌توانند راهنمایی‌های لازم را در اختیار والدین قرار دهند تا آنها نیز بتوانند با استفاده از تمرینات هدفمند و ابزارهای مناسب، به‌طور مؤثر در منزل با فرزند خود کار کنند.
پشتکار والدین، انجام تمرینات گفتاری به‌صورت منظم و استفاده از ابزارهای کمک آموزشی کارآمد، نقش به‌سزایی در تسریع روند تسلط کودک بر تلفظ صحیح حرف «خ» ایفا می‌کند. با تداوم تلاش و بهره‌گیری از روش‌های تخصصی، فرزند شما قادر خواهد بود تا به ارتباطی واضح، روان و با اعتمادبه‌نفس دست یابد و از تعاملات اجتماعی خود لذت ببرد.
