اختلالات گفتار و زبان گفتار درمانی حرف گ - آموزش تلفظ صحیح و تمرینات کاربردی
تلفظ اشتباه حرف «گ» امری رایج در میان کودکان است و معمولاً کودکان به‌جای گفتن حرف «گ»، حرف «د» را تلفظ می‌کنند. کودکان تا سن چهار سالگی قادر به تلفظ صحیح حرف «گ» نیستند. ولی اگر نگران تأخیر گفتار در کودک خود هستید، بهتر است به گفتار درمانگر مراجعه کنید و از او کمک بخواهید.
چه زمانی باید به گفتار درمانگر مراجعه کنم؟
اگر نگران تأخیر گفتار در کودک هستید، باید به گفتاردرمانگر مراجعه کنید. بااین‌حال، برخی از عوامل باعث می‌شوند نیاز به مراجعه به گفتار درمانگر ضروری شود. به‌عنوان مثال:
- اگر کودک به‌جای تلفظ حرف «گ»، حرف «د» را تلفظ کند امری طبیعی است. اما اگر او از الگوی غیرعادی‌تری یعنی تلفظ حرف «ب» به‌جای حرف «گ» استفاده کند نگران‌کننده است.
- اگر کودک در تلفظ حرف «گ» در جایگاه‌های مختلف ازجمله اول کلمه، وسط کلمه و آخر کلمه مشکل داشته باشد امری نگران‌کننده است. اما اگر در کنار برخی از حروف تلفظ درستی از حرف «گ» ارائه کند (مثلاً تلفظ حرف «گ» در کلمه گلیم) نشان‌دهنده پیشرفت او در زمینه تلفظ این حرف است.
- اگر کودک فقط در تلفظ حرف «گ» مشکل داشته باشد و قادر به تلفظ حروف دیگر باشد یا درک صحبت‌های او دشوار نباشد، جای نگرانی نیست.
حرف «گ» چگونه تلفظ می‌شود؟
تلفظ حرف «گ» با استفاده از قسمت پشتی زبان (⅓ خلفی) انجام می‌شود. در هنگام تلفظ این حرف قسمت پشت زبان، قسمت پشت سقف دهان را لمس می‌کند.
جلوی آینه بایستید، دهان خود را باز کنید و حرف «گ» را تلفظ کنید. به حرکات زبان خود توجه کنید. دانستن اینکه چگونه صدا تولید می‌شود، گام مهمی برای آموزش آن به شخص دیگری است.
اگر کودک به‌جای حرف «گ»، حرف «د» را تلفظ کند، از نوک زبان استفاده می‌کند و صدا را خیلی جلوتر در دهانش قرار می‌دهد. در واقع او نوک زبان را پشت دندان‌ها قرار می‌دهد.
تفاوت بین تلفظ حرف «ک» و حرف «گ» در این است که در هنگام تلفظ حرف «گ» از تارهای صوتی استفاده شده اما در تلفظ حرف «ک» از تارهای صوتی استفاده نمی‌شود. بنابراین صدای «گ» بلندتر از صدای «ک» است.
آموزش تلفظ حرف «گ» به کودک
هنگام آموزش تلفظ حروف جدید، تا جایی که می‌توانید از روش‌های مختلف برای کمک به کودک استفاده کنید. دستورالعمل بدهید، روش تلفظ صحیح را به کودک نشان دهید، از روش اشاره و تصاویر نیز استفاده کنید.
اولین کاری که باید انجام دهید تلفظ صحیح حرف است. سپس از کودک بخواهید با دقت به شما نگاه کند و دهانتان را کاملاً باز کنید تا بتواند قسمت پشتی زبان شما را در حال حرکت ببیند.
اگر هنوز تلفظ حرف برای کودک سخت است، از او بخواهید در آینه نگاه کند تا ببیند دارد چه می‌کند. از او بخواهید دهانش را باز نگه دارد و در آینه نگاه کند و مطمئن شود دهانش بسته نمی‌شود. گفتن حرف «د» با دهان باز سخت است، بنابراین امیدواریم این کار کودک را تشویق کند تا از پشت زبان خود استفاده کند.
در نهایت، اگر کودک شما واقعاً در تلاش است تا نوک زبان خود را پایین نگه دارد، می‌توانید از او بخواهید از یک یا دو انگشت برای نگه داشتن زبان استفاده کند. در این مورد بسیار مراقب باشید کودک فقط از یک یا دو انگشت استفاده کند و مطمئن شوید بیش‌ازحد به داخل فشار وارد نکند؛ زیرا ما نمی‌خواهیم کودک دهان خود را ببندد یا دهانش آنقدر پر باشد که نتواند صحبت کند!
هنگامی که کودک قادر به تلفظ صحیح حرف «گ» به درستی و به‌طور مداوم بود، با او شروع به تمرین تلفظ حرف «گ» در قالب کلمات کنید. از تلفظ حرف «گ» در کلمات، عبارات و جملات مختلف در مکالمات روزمره، هنگام کتاب خواندن، آشپزی و ... استفاده کنید. این روش کودک را نیز تشویق به بیان درست این حرف می‌کند.
روش دیگر برای آموزش تلفظ حرف «گ»، تمرین تلفظ در حین غرغره کردن آب است. هنگامی که کودک آب را غرغره می‌کند، زبان او در همان موقعیتی قرار می‌گیرد که برای تلفظ صحیح حرف «گ» لازم است.
گفتار درمانی حرف «گ» با کمک نشانه‌های کلامی
هنگامی که کودک شما در حال یادگیری یک صدای خاص است، برای او مهم است که درک واضحی از چیستی صدا و نحوه تلفظ صدای آن حرف داشته باشد. این سؤالات کودک را با تلفظ واضح و آهسته حرف «گ» به‌صورت تکی با فرزند خود در میان بگذارید. کودکان شروع به تقلید از شما کرده و سعی می‌کنند خودشان صدا را تولید کنند. هنگامی که کودکان بر صداهای فردی تسلط یافتند، با افزودن مصوت به حرف «گ» مانند گا، گی، گو به سراغ هجاهای ساده بروید. اکنون کودک نوپای شما در راه رسیدن به ساخت کلمات است.
گفتار درمانی حرف «گ» با کمک نشانه‌های فیزیکی
برای برخی از کودکان، فهمیدن اینکه زبان آنها باید کجا برود و چگونه آن را برای تلفظ این جرف به آنجا برسانند، می‌تواند دشوار باشد. یکی از راه‌حل‌ها این است که کودک را به پشت بخوابانید و سپس سعی کنید صدا را ایجاد کنید. ازآنجایی‌که گرانش به طور طبیعی زبان را بیشتر به عقب می‌کشد زمانی که کودک در این موقعیت قرار می‌گیرد، برقراری تماس صحیح زبان و کام برای او آسان‌تر می‌شود. هنگامی که کودک توانست حرف «گ» را در حالت دراز‌کشیده تلفظ کند، از او بخواهید دوباره آن را در حالت ایستاده تمرین کند. ترفند دیگر برای تلفظ حرف «گ» غرغره کردن آب است. این کار ماهیچه‌های زبان را تقویت می‌کند و زبان کودک را در موقعیت مناسب برای تلفظ حرف «گ» قرار می‌دهد.
گفتار درمانی حرف «گ» با کمک نشانه‌های لمسی
ازآنجایی‌که حرف «گ» صدای صوتی است، تارهای صوتی شما هنگام گفتن آن می‌لرزند. از کودکتان بخواهید این لرزش را با گذاشتن دست روی گلوی شما در حین بیان صدا احساس کند. لرزش کمی در گلو احساس می‌شود، اما کودک می‌تواند این ارتعاشات را احساس کند. از کودک بخواهید این کار را با تلفظ حرف «گ» و گذاشتن دست روی گلوی خودش امتحان کند تا ببیند آیا حرف «گ» را به درستی تلفظ می‌کند یا خیر.
جمع‌بندی
تمرین تلفظ صحیح حروف مختلف با کودک راهی سرگرم‌کننده و آموزشی برای گذراندن وقت با کودک است. با تمرکز بر صداها، سپس هجاها، و در نهایت کلمات، جملات و حتی مکالمات، می‌توانید به تقویت توانایی فرزندتان در برقراری ارتباط مؤثر کمک کنید. این روش همچنین راهی عالی برای پیگیری پیشرفت و توانایی فرزندتان است تا بتوانید سرعت پیشرفت او را تشخیص دهید. اگر احساس کردید کودک شما دچار تأخیر در گفتار است، به کارشناسان ما در کلینیک توانبخشی رسش مراجعه کرده و در جلسات گفتار درمانی این مرکز شرکت کنید.
منابع
