اختلالات گفتار و زبان گفتار درمانی حرف ز - آموزش تلفظ صحیح و تمرینات کاربردی
یکی از حروفی که تلفظ آن برای کودکان چالش‌برانگیز است، حرف «ق» است. کودکان باید بتوانند تلفظ این حرف را از سه سالگی تا حداکثر پنج سالگی به درستی بیاموزند. بنابراین اگر فرزند شما در سن پنج سالگی قادر به تلفظ صحیح این حرف نیست یا به‌جای تلفظ حرف «ق» از تلفظ حرف «گ» استفاده می‌کند، به گفتار درمانی نیاز دارد. در این مطلب قصد داریم درمورد نحوه تلفظ حرف «ق» بحث کنیم. با ما همراه باشید.
تلفظ صحیح حرف ق
تلفظ حرف «ق» توسط قسمت‌های خلفی (پشتی) زبان و دهان انجام می‌شود. در حین تلفظ این حرف، در عقب‌ترین قسمت زبان انسداد هوا ایجاد می‌شود و هوای خارج‌شده باعث تلفظ حرف «ق» می‌شود.
کودکانی که قادر به تلفظ صحیح حرف «ق» نیستند در تلفظ حروفی مانند «گ» و «ک» نیز مشکل دارند. بنابراین اگر کودکی تلفظ این دو حرف را یاد بگیرد، راحت‌تر می‌تواند حرف «ق» را نیز تلفظ کند.
چه زمانی باید به گفتار درمانگر مراجعه کنم؟
اگر نگران تأخیر گفتار در کودک هستید، باید به گفتاردرمانگر مراجعه کنید. بااین‌حال، برخی از عوامل باعث می‌شوند نیاز به مراجعه به گفتار درمانگر ضروری شود. به‌عنوان مثال:
- اگر کودک به‌جای تلفظ حرف «ق»، حرف «گ» یا «ک» را تلفظ کند باید به گفتار درمانگر مراجعه کنید.
- اگر کودک در تلفظ حرف «ق» در جایگاه‌های مختلف ازجمله مشکل داشته باشد امری نگران‌کننده است.
روش‌های گفتار درمانی حرف «ق»
روش‌های گفتار درمانی حرف «ق» شامل موارد زیر هستند:
گفتار درمانی حرف «ق» با تصحیح هجاها
همان‌طور که گفتیم کودکانی که نمی‌توانند حرف «گ» و «ک» را به درستی تلفظ کنند، قادر به تلفظ صحیح حرف «ق» نیز نمی‌باشند. بنابراین گفتار درمانگر در ابتدا به بررسی تلفظ این دو حرف می‌پردازد و در صورتی که کودک در تلفظ این حروف مشکلی نداشته باشد به سراغ آموزش تلفظ حرف «ق» می‌رود. گفتاردرمانگر برای تلفظ صحیح حرف «ق» از هجاهایی مانند «قا» و «قَ» استفاده می‌کند. پس از آموزش این هجاها، تمرین‌های دشوارتر و پیچیده‌تر انجام می‌شوند. همچنین در ادامه از تلفظ حرف «ق» در کلمات، عبارات و جملات استفاده می‌شود تا کودک قادر به تلفظ صحیح این حرف در موقعیت‌های مختلف و کنار صامت‌ها و مصوت‌های دیگر باشد.
گفتار درمانی حرف «ق» با کمک نگهدارنده
روش دیگر برای تلفظ حرف «ق»، استفاده از نگهدارنده زبان برای کنترل آن و تلفظ صحیح است. گفتار درمانگر برای تلفظ صحیح حرف «ق» از چوب بستنی استفاده می‌کند و زبان کودک را نگه می‌دارد و از او می‌خواهد حرف «ق» را تلفظ کند.
روش دیگر غرغره کردن آب است. در این حالت کودک در حین غرغره کردن آب حرف «ق» را تلفظ می‌کند و محل دقیق حرف را در پشت دهان متوجه می‌شود.
گفتار درمانی با استفاده از آینه
گفتاردرمانگر ابتدا حرف «ق» را برای کودک تلفظ می‌کند و از او می‌خواهد به دقت به روش تلفظ صحیح و حرکات دهان او توجه کند. کودک پس از تمرین تلفظ این حرف، به تمرین حرکات دهان روبروی آینه می‌پردازد تا متوجه اشتباهات تلفظی خود، حرکات نادرست لب، دهان، زبان و ... شود.
گفتار درمانی حرف «ق» با کمک بازی‌های مختلف
روش دیگری که به گفتار درمانی حرف «ق» کمک می‌کند استفاده از بازی‌های مختلف مانند کارت‌بازی، خاله‌بازی، خمیربازی، ساخت کاردستی و ... است. به‌عنوان مثال کودک می‌تواند در حین خاله‌بازی از اسباب‌بازی‌هایی مانند قوری، قابلمه، قاشق و ... استفاده کند و والدین یا گفتار درمانگر با تکرار این کلمات در جملات و موقعیت‌های مختلف به آموزش تلفظ آن بپردازند. کودک در حین بازی بهتر آموزش‌ها را فرا می‌گیرد؛ زیرا در عین حال که سرگرم می‌شود، احساس نمی‌کند برای آموختن نکات تحت فشار است. همچنین دامنه لغات و واژگان او در طول بازی‌های جذاب گسترش می‌یابند.
مدت زمان لازم برای گفتار درمانی حرف «ق»
یکی از سؤالاتی که ذهن والدین را درگیر می‌کند این است که کودکان برای تلفظ صحیح حرف «ق» به چقدر زمان نیاز دارند و جلسات گفتار درمانی کودک چقدر به طول می‌انجامند؟
درواقع مدت زمان لازم برای یادگیری تلفظ حرف «ق» و تعداد جلسات گفتاردرمانی به فاکتورهای مختلفی مانند توانایی‌های کودک، ابتلای کودک به بیماری‌های گفتاری ازجمله اختلالات بیانی، توانایی کودک در تلفظ حرف «گ» و «ک»، تلاش والدین، تخصص گفتار درمانگر و ... بستگی دارد. در برخی موارد کودک به مدت طولانی به روشی اشتباه حرف «ق» را تلفظ کرده است (مانند تلفظ حرف «گ» به‌جای حرف «ق» در کلمه قوری) یا آن را در کلمه جا انداخته است (مانند تلفظ اشق به‌جای قاشق)، در این صورت کودک به زمان بیشتری برای یادگیری تلفظ صحیح حرف «ق» نیاز دارد. به‌علاوه توجه و حوصله والدین نیز امری بسیار مهم در حین یادگیری کودک هستند. همچنین والدین باید به تشویق موفقیت‌های کوچک کودک بپردازند. کودکی که قادر به تلفظ صحیح حرف «ق» نیست، از کلمات دارای این حرف نیز در مکالمات روزانه خود استفاده نمی‌کند. این مسئله باعث می‌شود کودک اعتمادبه‌نفس خود را از دست داده و ترجیح بدهد در طول مکالمات از کلمات خاصی استفاده کند یا کمتر حرف بزند. بنابراین یکی از نکات مهم در حین آموزش تلفظ صحیح حرف «ق»، تشویق کودک و دادن اعتمادبه‌نفس و عزت نفس به او است.
جمع‌بندی
در این مطلب درمورد گفتار درمانی حرف «ق» صحبت کردیم. ازآنجایی‌که تلفظ این حرف کمی چالش‌برانگیز است، بهتر است از گفتار درمانگر حرفه‌ای و متخصص در این زمینه کمک بگیرید. گفتاردرمانگر از روش‌های تصحیح هجاها، استفاده از آینه، بازی و ساخت کاردستی و ... برای آموزش حرف «ق» به کودک شما استفاده می‌کند. خدمات کلینیک توانبخشی رسش شامل تشکیل جلسات گفتار درمانی، کاردرمانی، فیزیوتراپی و ... است. گفتار درمانگران این مرکز با حوصله، صبر و دلسوزانه به آموزش تلفظ حروف مختلف به کودک شما می‌پردازند. بنابراین درصورت تمایل برای شرکت در جلسات گفتار درمانی به مرکز ما مراجعه کنید و از خدمات کادر درمانی ما بهره‌مند شوید.
