اختلالات دیگر توانبخشی سکته مغزی - کمک به بهبودی از عوارض
درمان سکته مغزی به نوع و محل لخته، انسداد یا خونریزی‌ای که باعث آن شده است بستگی دارد. سکته مغزی اتفاقی اورژانسی است و پزشک به محض اینکه علت آن را مشخص کند، مناسب‌ترین گزینه درمانی را (که یکی از آنها داروهای ضدانعقاد است) در عرض چند دقیقه پس از سکته پیشنهاد می‌دهد تا آسیبی که ممکن است به سلول‌های مغز شما وارد شود را به حداقل برساند.
پس از دریافت درمان مناسب در طول حملات سکته مغزی، دوره طلایی برای توانبخشی پس از سکته مغزی در عرض 3-6 ماه است. این دوره زمانی بسیار حیاتی و مهم است؛ زیرا بیشتر بهبودی عصبی در این زمان اتفاق میفتد. به همین دلیل است که دوره طلایی نقش به‌سزایی در بهبودی بیمار دارد. با کمک توانبخشی، بیمار مهارت‌هایی را که در صورت آسیب دیدن بخشی از مغز از دست می‌رود، دوباره یاد می‌گیرد. توانبخشی باید در اسرع وقت آغاز شود تا حداکثر بهبودی مغز حاصل شود. درمان توانبخشی معمولاً پس از تثبیت وضعیت کلی بیمار پس از سکته مغزی در بیمارستان و مراقبت‌های حاد آغاز می‌شود. بهبودی مغز با بهبودی سریع‌تر به کیفیت توانبخشی ارائه شده به بیمار بستگی دارد. بنابراین ارائه توانبخشی به موقع و مناسب برای بیمار سکته مغزی مهم است.
اگر درمان توانبخشی مناسب در دوره طلایی انجام شود، احتمال سکته‌های مکرر، زخم بستر، آسپیراسیون، اسپاستیسیتی و عفونت کمتر می‌شود. همچنین در صورت شروع توانبخشی در این دوره طلایی، اکثر اثرات عصبی را می‌توان کاهش داد. با مراقبت صحیح در دوره بهبودی، علائم قابل توجهی با نتایج عملکردی بهبود یافته در فعالیت‌ها مشاهده می‌شود که ممکن است احتمال بیماری‌هایی مانند افسردگی را نیز به حداقل برساند.
هدف ما از توانبخشی پس از سکته مغزی این است که بیماران سکته مغزی را تا حد ممکن بهبود بخشیم و آنها را وادار کنیم تا مهارت‌های روزمره خود را دوباره بیاموزند و همچنین زندگی عادی داشته باشند.
پس از سکته مغزی چه مشکلاتی ایجاد می‌شود؟
مشکلات بعد از سکته مغزی به قسمتی از مغز که تحت تأثیر قرار گرفته است و میزان آسیب ناشی از سکته بستگی دارند. آنها ممکن است شامل مشکلات زیر باشند:
- حرکت و حواس. ممکن است در راه رفتن، گرفتن اشیا یا انجام کارهای دیگر مشکل داشته باشید. علائم دیگر ممکن است شامل درد مفاصل یا سفتی عضلات یا اسپاسم باشد. ممکن است نتوانید احساس کنید که چیزی به قسمت آسیب‌دیده بدن برخورد می‌کند. ممکن است خیلی احساس خستگی کنید.
- گفتار و زبان. توانایی شما در صحبت کردن، خواندن یا نوشتن ممکن است تحت تأثیر قرار گیرد. همچنین، ممکن است نتوانید بفهمید دیگران چه می‌گویند.
- حافظه و تفکر. ممکن است نتوانید به وضوح فکر کنید. ممکن است در تمرکز یا به خاطر سپردن مشکل داشته باشید.
- ادراک. ممکن است انجام کارهایی مانند قضاوت در مورد فاصله، اندازه، موقعیت و سرعت حرکت سخت باشد.
- احساسات. احساس ترس، اضطراب، عصبانیت، غمگینی یا ناامیدی معمول است. غم و اندوه نیز رایج است.
توانبخشی سکته مغزی
توانبخشی ممکن است 24 تا 48 ساعت پس از سکته مغزی یا زمانی که پزشک شما را از نظر پزشکی پایدار تشخیص دهد، شروع شود. توانبخشی شامل تمرینات حرکتی عملکردی مانند راه رفتن و انجام فعالیت‌های روزمره زندگی یا رفع مشکل بلع است.
توانبخشی سکته مغزی شامل روش‌های درمانی زیر است:
فیزیوتراپی
فیزیوتراپی پس از سکته مغزی بر بازیابی دامنه حرکات، قدرت بدنی، تعادل، هماهنگی و توانایی‌های حرکتی که تحت تأثیر سکته مغزی قرار گرفته‌اند، تمرکز می‌کند. فیزیوتراپ از نزدیک با شما در مورد اهداف عملکردی تعیین شده همکاری خواهد کرد و در جهت بازیابی هر چه بیشتر عملکردهای از دست رفته کار خواهد کرد. فیزیوتراپی پس از سکته مغزی معمولاً شامل موارد زیر است:
- دامنه حرکتی و تمرینات تقویتی
- آموزش تعادل ایستا و پویا
- آموزش مجدد راه رفتن با وسایل کمکی مناسب راه رفتن یا تجهیزات تخصصی مانند راه رفتن روی تردمیل با کمک جاذبه و رباتیک
فیزیوتراپ ازروش‌های درمانی زیر در طول توانبخشی سکته مغزی استفاده می‌کند:
- درمان حرکتی ناشی از محدودیت (CIMT). به‌عنوان مثال، اگر سکته مغزی یکی از بازوهای بیمار را تحت تأثیر قرار داده باشد، فیزیوتراپ ممکن است دست سالم بیمار را در دستکش قرار دهد تا او را تشویق کند تا مهارت‌های خود را با اندام ضعیف‌تر خود تمرین کند.
- کار با تردمیل. اگر سکته مغزی باعث ایجاد مشکلاتی در پاهای بیمار شود، کار با تردمیل می‌تواند به او کمک کند. ممکن است لازم باشد بیمار از تکنیکی استفاده کند که هنگام راه رفتن روی دستگاه از او پشتیبانی کند.
- آموزش واقعیت مجازی. ممکن است فیزیوتراپ انجام بازی‌های رایانه‌ای را پیشنهاد دهد که به او کمک می‌کنند حرکات دست یا پا را تمرین کند. فیزیوتراپ حتی ممکن است از ربات‌ها برای کمک به بهبود مهارت‌های راه رفتن استفاده کند.
کاردرمانی
کاردرمانی با کمک روش‌های زیر به بیماران کمک می‌کند:
- تجهیز بیمار یا مراقبان به مهارت‌هایی برای انتقال ایمن و تمرینات خانگی برای اطمینان از انتقال آرام از بیمارستان به خانه استفاده
- کمک به حضور مجدد بیمار در جامعه. کاردرمانگر برای تسلط بر کارهای روزمره مانند حمام کردن، لباس پوشیدن یا تهیه غذا با بیمار همکاری خواهد کرد. کاردرمانگر همچنین در مورد اصلاحات خانه، مانند نرده‌ها و سطح شیب دار برای ویلچر توصیه‌هایی می‌کند تا وضعیت عملکردی جدیدی برای بیمار فراهم شود.
گفتاردرمانی
گفتاردرمانی با روش‌های زیر به بیماران سکته مغزی کمک می‌کند:
- یک گفتاردرمانگر برای بهبود عملکردهای خوردن، آشامیدن و بلع با بیمار همکاری خواهد کرد. در بیشتر موارد بیمار در مراحل اولیه پس از سکته دچار ناتوانی در بلع می‌شود و اگر این مشکل درمان نشود، می‌تواند منجر به تغذیه ضعیف و هیدراتاسیون، خفگی و ذات‌الریه آسپیراسیون شود که می‌تواند تهدیدکننده زندگی باشد. یک گفتاردرمانگر می‌تواند برای اطمینان از ایمن و لذت‌بخش بودن وعده‌های غذایی بیمار، او را ارزیابی کرده و از او پشتیبانی کند.
- اگر سکته مغزی در ناحیه‌ای از مغز که گفتار یا ارتباط را کنترل می‌کند اتفاق بیفتد، ممکن است به آفازی، که یک اختلال ارتباطی اکتسابی است، منجر شود. این مسئله ممکن است بر توانایی بیمار برای درک آنچه دیگران می‌گویند، بیان نیازها و افکار خود، خواندن، نوشتن یا حتی درک حرکات ساده تأثیر بگذارد. سلامت اجتماعی-عاطفی و کیفیت زندگی بیمار ممکن است به شدت تحت تأثیر قرار گیرد. گفتاردرمانگر نقشی حیاتی در حمایت از بیمار و خانواده او برای بهبود ارتباطات عملکردی ایفا می‌کند. گفتاردرمانی را می‌توان ازطریق درمان فشرده، توانبخشی از راه دور یا برنامه‌های خانگی انجام داد. بسته به شدت اختلال ارتباطی، گفتاردرمانگر ممکن است در مورد وسایل کمکی ارتباطی نیز راهنمایی‌هایی ارائه کند.
روانشناسی
روانشناسان و مشاوران به بیمار کمک می‌کنند با مشکلات عاطفی ازجمله افسردگی، نگرانی و اضطراب کنار بیایند.
اهمیت توانبخشی سکته مغزی
بیمارانی که دچار سکته مغزی شده‌اند، همیشه با هدف درازمدت تحت درمان قرار می‌گیرند تا بتوانند کنترل بیشتری بر بدن خود به دست آورند و به بالاترین سطح استقلال در زندگی خود بازگردند. توانبخشی سکته مغزی بخشی ضروری از سیم‌کشی مجدد مسیرهای عصبی و اتصالات در مغز بیمار برای رسیدن به این هدف است. در هر مورد سکته هنوز یک عنصر غیرقابل پیش بینی وجود دارد، اما اغلب با توانبخشی مناسب، بیماران می‌توانند بهبودی قابل توجهی داشته باشند.
عوامل مؤثر بر موفقیت برنامه توانبخشی
شدت عوارض سکته مغزی و توانایی هر فرد برای بهبودی بسیار متفاوت هستند. بنابراین برنامه‌های متمرکز توانبخشی سکته مغزی برای کمک به بهبودی بهتر افراد مفید هستند.
به‌طور کلی، موفقیت برنامه توانبخشی سکته مغزی به موارد زیر بستگی دارد:
- عوامل فیزیکی، مانند شدت سکته مغزی از نظر تأثیرات شناختی و فیزیکی
- عوامل عاطفی، مانند انگیزه و خلق و خو، و توانایی پایبندی به فعالیت‌های توانبخشی خارج از جلسات درمانی
- عوامل اجتماعی، مانند حمایت دوستان و خانواده
- عوامل درمانی، ازجمله اینکه چقدر زود توانبخشی شروع می‌شود و مهارت تیم توانبخشی
فرایند توانبخشی برای سکته مغزی معمولاً حدود 3 تا 6 ماه بسته به شدت سکته مغزی طول می‌کشد. برخی از بیماران برای مدت طولانی یا مادام‌العمر به مراقبت نیاز خواهند داشت. اگرچه بسیاری از بیماران نیاز به تغییرات قابل توجهی در زندگی خود دارند، توانبخشی باید ادامه داشته باشد.
چه مکان هایی توانبخشی سکته مغزی را ارائه می دهند؟
نوع مرکزی که در آن ریکاوری می کنید به نوع مشكلات شما و پوشش بیمه شما بستگی پیدا می کند. پزشک و مددکار اجتماعی بالینی شما می توانند در انتخاب مرکز و تمرینات مناسب به شما کمک کنند.
مراکز توانبخشی
بعضی از بیمارستان ها و کلینیک ها واحد توانبخشی دارند. سایر واحد ها در مراکز جداگانه ای هستند که بخشی از یک بیمارستان یا کلینیک نیستند. اگر در یک بخش بستری تحت درمان باشید ، باید چندین هفته در آن مرکز بمانید. اگر هم تحت مراقبت های سرپایی قرار بگیرید ، باید هر روز برای مدت زمان مشخصی برای دریافت خدمات تواتبخشی سکته مغزی مراجعه کنید. کلینیک توانبخشی رسش با برخورداری از کادر مجرب و دلسوز می تواند خدمات توانبخشی تخصصی سکته مغزی را به بیماران عزیز ارائه کند.
خانه های سالمندان
برخی از خانه های سالمندان برنامه های ویژه توان بخشی سکته مغزی را ارائه می دهند. همچنین برخی از آنها خدمات درمانی فیزیرتراپی ، کار درمانی و ... را ارائه می دهند که می تواند به بهبودی شما کمک کند. این برنامه های درمانی معمولاً به شدت برنامه های ارائه شده در واحدهای توانبخشی بیمارستان نیستند.
حتما بخوانید: کار درمانی بیماران سکته مغزی
خانه شما
شاید بتوانید افراد متخصص را برای کمک به بهبودیتان به خانه خود بیاورید. گرچه این روش ممکن است راحت تر از انجام توانبخشی در خارج از خانه باشد ، اما محدودیت هایی هم دارد. احتمالاً نتوانید تمریناتی را که به تجهیزات ویژه ای نیاز دارند انجام دهید و ممکن است شرکت بیمه شما این نوع مراقبت را پوشش ندهد.
جمع‌بندی
توانبخشی سکته مغزی یکی از روش‌های درمان و بازیابی توانایی‌های بیمار پس از سکته مغزی است. این روش‌های درمانی با کمک گفتاردرمانی، کاردرمانی، فیزیوتراپی و مشاوره با روانشناسان به افزایش استقلال بیمار کمک می‌کنند و باعث می‌شوند بیمار حداقل توانایی لازم برای انجام فعالیت‌های روزمره زندگی را به دست آورد. در صورتی که شما یا عزیزانتان با عوارض بعد از سکته مغزی دست و پنجه نرم می کنید میتوانید از خدمات تخصصی کاردرمانی ما بهره مند شوید.
منابع
