اختلالات گفتار و زبان گفتار درمانی کودکان کم‌شنوا
زمانی که کودک شروع به صحبت کردن می‌کند، والدین احساس شادی و غرور می‌کنند. به حرف آمدن کودک نقطه عطف رشد او محسوب می‌شود. اما اگر فرزند شما طبق جدول زمانی موردانتظار شروع به حرف زدن نکند، احتمالاً مشکلی وجود دارد. یکی از دلایل صحبت نکردن کودک نقص شنوایی او می‌باشد. روش‌های درمانی زیادی برای رفع این مشکل وجود دارند که یکی از این روش‌ها گفتاردرمانی است. در این مطلب به بررسی گفتار درمانی کودکان کم‌شنوا می‌پردازیم.
حتما بخوانید: اختلال کم شنوایی و گفتاری
اختلال شنوایی چیست؟
اختلال شنوایی یا کم‌شنوایی زمانی است که در شنوایی کودک مشکلی وجود داشته باشد. شدت این اختلال می‌تواند از کم‌شنوایی خفیف تا شدید متغیر باشد. کم‌شنوایی باعث ایجاد مشکلات زیادی در زندگی فرد مبتلا به این اختلال می‌شود که در ادامه به این مشکلات اشاره کرده‌ایم:
- مهارت‌های اجتماعی، دوست‌یابی را دشوار می‌کند
- خواندن و رشد مهارت‌های دیگر که می‌تواند بر عملکرد مدرسه تأثیر بگذارد را مختل می‌کند
- باعث تأخیر در رشد گفتار و زبان می‌شود
- باعث ایجاد تصویر ضعیفی از خود و سلامت روانی می‌شود
اگر کودک شما دارای اختلال شنوایی خفیف باشد، موضوع اصلی صحبت دیگران را درک می‌کند اما متوجه جزئیات نمی‌شود. همچنین ممکن است در تمرکز در یک محیط پر سروصدا مشکل بیشتری داشته باشد. اما اگر فرزند شما ناشنوا باشد، اصلاً قادر به شنیدن چیزی نیست. کم‌شنوایی طیف گسترده‌ای از اختلالات شنوایی، از اختلال خفیف تا ناشنوایی کامل را شامل می‌شود.
تأثیر اختلال شنوایی بر رشد مهارت‌های گفتاری
توانایی شنیدن صحبت‌های دیگران بخش بزرگی از فرایند یادگیری صحبت کردن است. اختلال کم‌شنوایی بر رشد مهارت‌های گفتاری و زبانی کودک تأثیر می‌گذارد. این اختلال مشکلات زیادی برای برقراری ارتباط ایجاد می‌کند و باعث عدم رشد مناطقی از مغز که مربوط به برقراری ارتباط هستند، می‌شود. کودکان مبتلا به اختلال شنوایی با چندین مهارت گفتاری و زبانی دست‌وپنجه نرم می‌کنند. این مهارت‌ها شامل موارد زیر می‌باشند:
- درک مکالمات
- دنبال کردن دستورالعمل‌ها
- یادگیری واژگان و مهارت‌های گرامری
- گفتگوی واضح و منسجم
اهداف گفتاردرمانی کودکان کم‌شنوا
اگر کودک شما به خاطر کم‌شنوایی دچار تأخیر در گفتار باشد، گفتاردرمانگر می‌تواند به او کمک کند تا واضح صحبت کند و مهارت‌های شنیداری خود را توسعه دهد. اهداف گفتار درمانی کودکان کم‌شنوا شامل موارد زیر می‌باشند:
- تشخیص زودهنگام کم‌شنوایی یا ناشنوایی
- آموزش استفاده از کمک‌شنوایی
- کمک به کودک برای افزایش اعتمادبه‌نفس و استقلال
- مشارکت والدین و سایر مراقبان در درمان
روش‌های گفتار درمانی کودکان کم‌شنوا
گفتاردرمانگر به روش‌های مختلفی کودک شما را درمان می‌کند. او به کودک کم‌شنوا کمک می‌کند مهارت‌های شنیداری و گفتاری خود را بهبود دهد، به هنگام انتخاب دستگاه‌های تقویت‌کننده به او مشاوره می‌دهد و مهارت‌های اشاره را به او می‌آموزد. در ادامه به توضیح روش‌های گفتار درمانی می‌پردازیم:
تصمیم‌گیری درمورد دستگاه تقویت‌کننده صدا
فناوری دستگاه‌هایی که به تقویت شنوایی کمک می‌کنند، دائماً در حال پیشرفت است. متخصص ادیولوژی (شنوایی‌شناس) به شما کمک می‌کند بهترین نوع دستگاه تقویت‌کننده صدا را تهیه کنید. به‌عنوان مثال، شنوایی‌شناس تفاوت‌های بین سمعک و کاشت حلزون را برای شما توضیح می‌دهد و بهترین گزینه پیش روی شما را معرفی می‌کند. شنوایی‌شناس دستگاه مناسب را برای شما پیدا می‌کند اما نحوه استفاده یا نگهداری از آن را به شما نشان نمی‌دهد. اینجاست که گفتاردرمانگر وارد عمل می‌شود. او به کودک شما روش تنظیم دستگاه را می‌آموزد. پس از سازگاری کودک با دستگاه، گفتاردرمانگر توسعه مهارت‌های زبانی و روش نگهداری از دستگاه را به او آموزش می‌دهد.
تصمیم‌گیری درمورد مهارت‌های گفتاری در مقابل زبان اشاره
مسئله استفاده از گفتار یا زبان اشاره، مسئله‌ای بسیار شخصی و فردی است که هر خانواده باید آن را در نظر بگیرد. برخی صرفاً رویکرد گفتاری یا شنیداری-کلامی را انتخاب می‌کنند، برخی دیگر ممکن است فقط زبان اشاره را انتخاب کنند.
هنگام استفاده از رویکرد شنیداری-کلامی، کودکان نحوه استفاده از نشانه‌های بصری مانند زبان اشاره را یاد نمی‌گیرند. در این رویکرد، مهارت‌های گوش دادن به‌شدت مورد تأکید هستند؛ زیرا کودکان با گوش دادن به اطرافیان خود صحبت کردن را یاد می‌گیرند. این رویکرد ممکن است برای کودکانی که کم‌شنوایی شدید دارند، کارساز نباشد.
خانواده‌هایی که فقط از زبان اشاره استفاده می‌کنند به کودک یاد می‌دهند که منحصراً با استفاده از زبان اشاره ارتباط برقرار کنند. این رویکرد در خانواده‌هایی که والدین یا مراقبانِ ناشنوا دارند، رایج‌تر است و بیشتر در جامعه ناشنوایان استفاده می‌شود.
اگر والدین توانایی صحبت کردن با زبان اشاره را نداشته باشند، می‌توانند به کمک گفتاردرمانگر به یادگیری زبان اشاره بپردازند.
سایر روش‌های گفتار درمانی
روش‌های دیگری نیز برای گفتاردرمانی کودکان مبتلا به اختلالات شنوایی وجود دارند که در ادامه به بررسی تعدادی از این روش‌ها می‌پردازیم:
- رویکردهای ترکیبی: رویکردهای ترکیبی معمولاً شامل جنبه‌هایی از نشانه‌های گفتاری و بصری مانند زبان اشاره هستند. این نوع رویکردها همچنین می‌توانند شامل انواع دیگری از ارتباط تقویتی و جایگزین (AAC) (اصطلاحی برای اشاره به روش‌های ارتباطی تکمیل یا جایگزین‌کننده گفتار یا نوشتار می‌باشد) مانند تصاویر یا زبان نوشتاری باشند.
- ارتباط همزمان: ارتباط همزمان ممکن است گزینه مفیدی برای فرزند شما باشد. ارتباط همزمان زمانی است که زبان گفتاری و زبان اشاره با هم استفاده می‌شوند. این روش می‌تواند بسیار مفید باشد؛ زیرا نشانه‌های شنیداری و بصری را برای کودک شما فراهم می‌کند.
- ارتباط کامل: این روش شبیه به ارتباط همزمان است، با این تفاوت که فقط در گفتار و علامت خلاصه نمی‌شود. ارتباط کامل (ارتباط تام) از ابزارهایی مانند رسانه، تصاویر و سایر فناوری‌ها استفاده می‌کند. ایده پشت این روش این است که از «هر وسیله لازم» برای برقراری ارتباط استفاده شود. مزیت ارتباط کامل این است که تضمین می‌کند پیام‌ها واضح و قابل‌دسترس باشند.
- گفتار درمانی شنیداری-شفاهی: گفتاردرمانی شنیداری-شفاهی از روش‌هایی مانند لب‌خوانی برای افزایش مهارت‌های گوش دادن و ارتباط برقرار کردن استفاده می‌کند.
- روش درمانی شنیداری و گفتاری: این روش به کودک کمک می‌کند صداها را پردازش کند و مهارت‌های شنیداری خود را توسعه دهد.
حتما بخوانید: گفتار درمانی در شکاف کام
خدمات کلینیک توانبخشی رسش
پیشرفت‌های چشمگیر تکنولوژی درزمینه اختلالات مختلف ازجمله شنوایی باعث شده‌اند افراد کم‌شنوا نیز بتوانند مانند سایر افراد صحبت کنند، زبان گفتاری را به‌طور صحیح بیاموزند و زندگی طبیعی‌ای داشته باشند. گفتار درمانی کودکان کم‌شنوا یکی از مؤثرترین راهکارهای توانبخشی است. گفتاردرمانگران کلینیک توانبخشی رسش به کودکان کم‌شنوا کمک می‌کنند کلمات و صداها را تشخیص دهند و از آنها برای صحبت کردن صحیح استفاده کنند. بنابراین در صورتی که کودک شما مبتلا به اختلال کم‌شنوایی است به ما مراجعه کنید و از خدمات مجموعه ما بهره‌مند شوید.
منابع:
