علائم ام اس - 20 علامت و نشانه اولیه MS

افراد مبتلا به ام‌ اس (مولتیپل اسکلروزیس) معمولاً اولین علائم خود را بین 20 تا 40سالگی نشان می‌دهند. این علائم معمولاً بهبود می‌یابند، اما دوباره عود می‌کنند. درواقع برخی از علائم این بیماری موقتی بوده و برخی دیگر دائمی هستند.

علائم ام ‌اس در افراد مبتلا کاملاً شبیه به هم نیستند. گاهی بیماران می‌توانند تنها علامتی خاص داشته و طی ماه‌ها یا سال‌های بعد علامت دیگری نداشته باشند. ازطرفی این عارضه می‌تواند فقط یک‌بار اتفاق بیفتد و هرگز دوباره عود نکند. در برخی موارد، علائم فرد بیمار در عرض چند هفته یا چند ماه رو به وخامت می‌روند. وجود هر نشانه‌ای از بیماری ام‌اس در خود را به‌دقت پیگیری کنید. این کار برای کنترل بیماری و میزان مؤثر بودن درمان، به پزشک کمک می‌کند. 

بیماری ام اس چیست؟

ام اس،‌ اختلالی خودایمنی است که بر مغز و نخاع (سیستم عصبی مرکز) تأثیر می‌گذارد.

در اثر ام اس،‌ سیستم ایمنی بدن به اشتباه به سلول‌های میلین که به‌صورت پوششی محافظ مغز و اعصاب نخاع را پوشانده‌اند، حمله می‌کند. آسیب به پوشش میلین باعث می‌شود سیگنال‌ها و پیام‌هایی که اعصاب به سراسر بدن می‌فرستند مانند عملکرد بینایی، حواس و تحرک دچار اختلال شوند.

آسیب به میلین می‌تواند در مغز، نخاع و اعصابی که به چشم‌ها متصل هستند ایجاد شود. هیچ درمانی برای ام اس وجود ندارد اما روش‌های درمانی موجود به کاهش آسیب‌های وارده و مدیریت علائم بیماری کمک می‌کنند.

علائم سندرم جداشده بالینی پیش از MS

در بسیاری از افراد، بین مشاهده اولین علائم و ابتلای کامل آن‌ها به ام اس فاصله وجود دارد. پزشکان به این مرحله سندرم جداشده بالینی (CIS) می‌گویند و معمولاً 24 ساعت طول می‌کشد. در این حالت، سیستم ایمنی بدن به میلین (غلاف محافظ سلول‌های عصبی در مغز و ستون فقرات) خود حمله می‌کند. پزشکان این حالت را دمیلیناسیون می‌نامند. دمیلیناسیون باعث ایجاد اسکار یا ضایعاتی می‌شود که انتقال سیگنال‌ها بین مغز و بدن را دشوارتر می‌کنند. به‌طورکلی این سندروم به دو نوع مختلف تقسیم می‌شود:

• نوع تک‌کانونی: در این نوع، بیمار تنها یک علامت دارد.
• نوع چندکانونی: در این حالت، فرد مبتلا بیش از یک علامت دارد.

ازسوی‌دیگر، این سندروم با علائم زیادی همراه است. شایع‌ترین علائم آن عبارت‌اند از:

نوریت بینایی

نوریت بینایی به عصب متصل‌کننده چشم به مغز آسیب می‌رساند و معمولاً فقط یکی از چشم‌ها را درگیر می‌کند. در موارد نادر، هر دو چشم آسیب می‌بینند و دچار تاری دید، کدر دیدن رنگ‌ها و درد چشم مخصوصاً هنگام حرکت دادن آن می‌شوند.

بی‌حسی و احساس گزگز

این حالت معمولاً پاهای افراد را تحت تأثیر قرار می‌دهد و زمانی که سر یا گردن خود را حرکت می‌دهند، مانند شوک الکتریکی عمل می‌کند. گاهی این احساس می‌تواند به سمت ستون فقرات، بازوها یا پاهای بیماران نیز پیشروی کند. بی‌حسی (اغلب در صورت) و مورمور شدن نیز از دیگر نشانه‌های این حالت هستند. همه کسانی که این سندروم را تجربه می‌کنند، به ام اس مبتلا نمی‌شوند. در صورتی که مغز فرد به‌دلیل از دست دادن میلین، آسیب دیده باشد، احتمال بیشتری برای ابتلای او به ام اس وجود دارد. اما اگر علائم دیگری از این سندروم یا سایر علائم ام اس را داشتید، به پزشک مراجعه کنید. پزشک با انجام ام‌آرآی از مغز شما عکس می‌گیرد تا وجود این بیماری را بررسی کند.

علائم اولیه ام اس

علائم اولیه ام اس به‌دلیل آسیب مداوم به غلاف میلین به وجود می‌آیند. بااینکه این علائم خوشایند نیستند، پزشک متخصص می‌تواند بیشتر آن‌ها را با دارو، توانبخشی و سایر روش‌ها درمان کند تا افراد مبتلا علائم‌شان را تحت کنترل خود داشته باشند. شایع‌ترین علائم اولیه ام اس عبارت‌اند از: 

مشکلات مثانه و روده

ادرار بیشتر، دستشویی رفتن و مشکل در تخلیه کامل مثانه، از نشانه‌های این عارضه هستند. اختلال در عملکرد روده نیز در بیمار به چشم می‌خورد.

عدم هماهنگی و تعادل

ناتوانی در راه رفتن از نشانه‌های بارز ام اس است. مشکل در راه رفتن، سختی در حفظ تعادل و تغییر در راه رفتن از دیگر علائم این بیماری هستند.

گیجی

در این حالت افراد احتمالاً احساس سبکی در سر خود دارند. برای مثال، احساس می‌کنند اتاق در حال چرخش است.

افسردگی و تغییرات عاطفی

پذیرش مبتلا بودن به ام اس برای بیماران دشوار است. دشواری این موضوع با فهمیدن عوارض جسمی و ناشناخته بودن این بیماری بیشتر خواهد شد. درواقع ترس از ناشناخته‌ها می‌تواند باعث ایجاد اضطراب شود. به‌علاوه، ام اس به رشته‌های عصبی مغز آسیب می‌رساند و این امر می‌تواند بر احساسات بیمار تأثیر بگذارد. ازطرفی داروهایی مانند کورتیکواستروئیدها که برای درمان ام اس استفاده می‌شوند نیز می‌توانند چنین حالتی را در بیماران ایجاد کنند.

مشکلات بینایی

اولین علامت ام اس در یک‌چهارم از موارد،‌ مشکلات بینایی است. بیمار ممکن است مشکلات زیر را تجربه کند:

• از دست دادن موقت بینایی در چشم آسیب‌دیده که معمولاً روزها تا هفته‌ها طول می‌کشد
• کوررنگی
• درد چشم که معمولاً هنگام حرکت دادن چشم بدتر می‌شود
• فلاش نور هنگام حرکت چشم
• دیپلوپیا (دوبینی)
• نوریت اپتیک (التهاب عصب بینایی)
• نیستاگموس (حرکات غیرارادی چشم که باعث می‌شوند بیمار تصور کند اجسام ثابت در حال پریدن هستند)

خستگی

گاهی ام اس با احساس خستگی زیاد همراه است. این حالت اغلب در بعدازظهرها ظاهر شده و باعث ضعف عضلات، کندی تفکر یا خواب‌آلودگی می‌شود و ارتباطی با میزان کاری که فرد انجام می‌دهد، ندارد. برخی از افراد مبتلا به ام اس حتی پس از داشتن خوابی خوب و کافی نیز احساس خستگی می‌کنند.

اختلالات گرما

گاهی‌اوقات بیمار مبتلا به ام اس در حین گرم کردن در ورزش احساس گرما می‌کند. اما این احساس در او با احساس خستگی و ضعف در کنترل برخی از قسمت‌های بدن مانند پاها همراه است. با استراحت و خنک کردن ممکن است این علائم از بین بروند.

اسپاسم‌های عضلانی

اسپاسم‌های عضلانی معمولاً بر عضلات پا تأثیر می‌گذارند. آن‌ها تقریباً در نیمی از افراد مبتلا به ام اس به‌عنوان علامت اولیه مشاهده می‌شوند. این اسپاسم‌ها همچنین در افراد مبتلا به ام اس پیشرونده تأثیر بیشتری دارند. گاهی آن‌ها به‌صورت سفتی خفیف یا گرفتگی‌های شدید و دردناک ظاهر می‌شوند.

مشکلات جنسی

مشکلات جنسی ناشی از ام اس، به‌صورت خشکی واژن در زنان و مشکلات نعوظ در مردان به وجود می‌آیند. برخی از مردان و زنان بیمار میل جنسی کمتری داشته یا در رسیدن به ارگاسم مشکل دارند.

اختلال در تکلم

ام اس می‌تواند باعث مکث طولانی بین کلمات، گفتار نامفهوم یا صدای گرفته در افراد مبتلا شود. به‌علاوه، با پیشرفت بیماری مشکلات بلع نیز بروز می‌کنند.

اختلال در تفکر

گاهی‌اوقات تمرکز کردن برای بیمار سخت می‌شود. شاید این نشانه به‌معنای کند شدن سرعت تفکر، توجه و تمرکز ضعیف یا حافظه مبهم باشد. برخی از افراد در انجام کارهای روزانه خود نیز مشکل دارند، اما این حالت در بیماران خیلی‌ کم اتفاق میفتد. به‌عبارتی، ام اس معمولاً هوش یا توانایی افراد را برای خواندن و درک مکالمه تغییر نمی‌دهد.

لرزش

لرزش در حدود نیمی از افراد مبتلا به ام اس به چشم می‌خورد. گاهی این لرزش‌ها جزئی بوده اما در برخی موارد، شدید هستند و انجام فعالیت‌های روزمره را برای آن‌ها سخت می‌کنند.

احساسات غیرمعمول

علاوه‌بر احساس سوزن‌سوزن شدن ممکن است خارش شدید، سوزش، دردهای عمقی یا سطحی نیز در بیمار ظاهر شوند. به‌علاوه، در اطراف دنده‌ها یا بالای شکم احساس سفتی نیز مشاهده می‌شود. پزشکان این علائم ناراحت‌کننده را دیس‌استزی می‌نامند.

 حتما مطالعه کنید : علائم ام اس خفیف چیست 

علائم ثانویه ام اس

برخی از علائم دیگر ام اس به‌دلیل میلین آسیب‌دیده بروز نمی‌کنند. درواقع آن‌ها توسط علائم اولیه این بیماری به وجود می‌آیند. به‌طور مثال، عدم توانایی در تخلیه مثانه می‌تواند منجر به عفونت مثانه شود.
مشکل در راه رفتن و خستگی مفرط از علائم اولیه ام اس هستند. این علائم می‌توانند بر قدرت عضلانی و تراکم استخوان بیمار تأثیر بگذارند و تنفس او را کم‌عمق کنند. پزشکان معمولاً علائم ثانویه ام اس را درمان می‌کنند، اما هدف آن‌ها این است که با درمان علائم اولیه از بروز آن‌ها جلوگیری کنند.

سایر علائم ام اس

بیمار مبتلا به ام اس با مشکلات اجتماعی، روانی و شغلی مواجه است. برای مثال، اگر ام اس راه رفتن یا رانندگی را برای شما سخت کند، ممکن است نتوانید کار خود را به‌خوبی انجام دهید.

حتما مطالعه کنید : تفاوت ام اس و ای ال اس (مقایسه ALS با ام اس و پارکینسون)

بیرون رفتن و صحبت کردن با دیگران درمورد بیماری مزمن خود سخت است. بنابراین شاید بیمار نتواند مانند گذشته در جمع دوستان شرکت کند. افسردگی از نشانه‌های دیگر این عارضه است که بر مغز و زندگی بیمار تأثیر به‌سزایی می‌گذارد. ازآنجایی‌که ام اس بیماری بسیار متفاوتی است، نباید خود را با سایر افراد مبتلا به آن مقایسه کنید. درواقع علائم هر فرد با فرد دیگر فرق دارند. بیشتر بیماران مبتلا به ام اس قادر به مدیریت علائم‌شان هستند و می‌توانند به زندگی کامل و فعال خود ادامه دهند.

علائم ام اس  که کمتر دیده می‌شوند

تمام بیماران مبتلا به ام اس دارای علائم یکسانی نیستند. بلکه علائم در افراد مختلف به ‌شکل‌های متفاوتی بروز می‌کنند و گاهی در طول عود یا حملات ظاهر می‌شوند. در ادامه به توضیح علائمی می‌پردازیم که در افراد مبتلا به ام اس کمتر دیده می‌شوند:

کاهش حس چشایی و ام اس

تحقیقات نشان می‌دهند تقریباً یک‌چهارم افراد مبتلا به ام اس با کاهش حس چشایی مواجه می‌شوند.

مشکلات تنفسی و ام اس

مشکلات تنفسی به‌خاطر ضعیف شدن بیش‌ازحد عضلات قفسه سینه در افراد مبتلا به ام اس رخ می‌دهند.

از دست دادن شنوایی و ام اس

حدود 6 درصد از افراد مبتلا به ام اس از اختلال شنوایی رنج می‌برند. در موارد بسیار نادر، کاهش شنوایی به‌عنوان اولین علامت بیماری گزارش شده است.

اختلال دوقطبی و ام اس

نوسانات خلقی متناوب بین شیدایی و افسردگی که به‌عنوان اختلال دوقطبی شناخته می‌شوند، در افراد مبتلا به ام اس بیشتر از جوامع دیگر اتفاق میفتند.

خشکی دهان و ام اس

خشکی دهان در ام اس معمولاً به عوارض جانبی داروها مربوط می‌شود.

مقایسه علائم ام اس در زنان و مردان

به‌طور کلی، ام اس در زنان بسیار شایع‌تر از مردان است. دلایل این امر هنوز به‌صورت دقیق مشخص نیستند، اما تحقیقات نشان می‌دهند به فاکتورهای ژنتیکی و عوامل محیطی مربوط می‌شوند.

در جدول زیر علائم رایج ام اس در مردان و زنان ذکر شده‌اند:

 علائم ام اس در کودکان

علائم ام اس در کودکان می‌توانند مشابه علائم بزرگسالان بوده و ممکن است از فردی به فرد دیگر متفاوت باشند. این علائم می‌توانند جسمی، حسی یا حرکتی باشند و بر بینایی، احساسات، تفکر یا راه رفتن تأثیر بگذارند. برخی از رایج‌ترین علائم شامل موارد زیر هستند:

• بی‌حسی، سوزن سوزن شدن یا احساس درد
• سرگیجه و مشکل در حفظ تعادل
• خستگی و ضعف
• لرزش و اسپاسم عضلانی
• مشکلات تمرکز، حافظه یا افسردگی
• مشکلات بینایی مانند تاری دید یا دوبینی
• مشکلات راه رفتن
• حساسیت به گرما
• مشکلات کنترل مثانه یا روده
• مشکلات گفتاری
• تغییرات عاطفی ازجمله اضطراب و افسردگی

کودکان معمولاً تعداد کمی از این علائم را تجربه می‌کنند و شدت آن‌ها ممکن است از روزی به روز دیگر متفاوت باشد.

عوارض ام ‌اس

گاهی افراد مبتلا به ام اس دچار عوارض زیر می‌شوند:

• سفتی یا اسپاسم عضلانی
• ضعف یا فلج شدید (اغلب در پاها)
• مشکلات مثانه، روده یا عملکرد جنسی
• اختلالات شناختی (فراموشی یا مشکل در تکلم)
• مشکلات اخلاقی (افسردگی، اضطراب یا نوسانات خلقی)
• تشنج (در موارد نادر)

تشخیص ام اس

ابزار تشخیصی خاصی برای تشخیص دقیق این بیماری وجود ندارد. اما پزشک می‌تواند از معاینه فیزیکی، معاینه عصبی و انجام آزمایشات مختلف برای تشخیص بیماری ام اس استفاده کند.

در طول معاینه، پزشک اطلاعات زیادی درمورد علائم و سابقه پزشکی بیمار کسب می‌کند.

آزمایش‌های تشخیصی به پزشک شما کمک می‌کنند تا بیماری‌هایی با علائم مشابه ام ‌اس را رد کند. این آزمایش‌ها ممکن است شامل موارد زیر باشند:

• آزمایش خون و ادرار
• تصویربرداری تشدید مغناطیسی (MRI)
• توموگرافی انسجام نوری (OCT)
• نمونه‌برداری از مایع نخاعی (Lumbar puncture)
• آزمون پتانسیل برانگیخته (Evoked Potential - EP)

مدیریت علائم بیماری

درمان مولتیپل اسکلروزیس بر به حداقل رساندن آسیب‌های بیشتر، مدیریت علائم و پیشگیری از عوارض متمرکز است. برنامه درمانی ممکن است شامل موارد زیر باشد:

• داروها
• فیزیوتراپی، کاردرمانی یا گفتاردرمانی
• مشاوره سلامت روان

سایر روش‌های مدیریت علائم بسته به اینکه بیماری چگونه بر بیمار تأثیر می‌گذارد، متفاوت هستند. مدیریت ممکن است شامل موارد زیر باشد:

• استفاده از عینک یا مصرف دارو برای علائم بینایی
• تحریک عمقی مغز (Deep brain stimulation) برای اسپاسم‌های عضلانی (لرزش)
• استفاده از وسایل کمکی حرکتی مانند عصا، واکر یا ویلچر
• مصرف داروهای ضد تشنج یا ضد اسپاسم (مانند گاباپنتین یا نورتریپتیلین) برای درد
• مصرف داروهایی مانند دونپزیل برای علائم شناختی
• استفاده از درمان‌های جایگزین مانند طب سوزنی و یوگا

اگر بدن بیمار در طول حمله ام اس به داروهای تجویزی واکنش نشان ندهد، پزشک تبادل پلاسما (پلاسمافرز) را توصیه می‌کند. این روش در به حداقل رساندن آسیب ناشی از حمله در حال وقوع مؤثرتر است و کمتر بر پیشگیری از حملات اضافی در درازمدت تأثیر می‌گذارد.

خدمات کلینیک توانبخشی رسش برای بیماران مبتلا به ام اس

همانطور که گفتیم علائم ام اس در هر فرد بسیار متفاوت هستند و بیماران هرگز علائم مشابه یکدیگر ندارند. خستگی، اسپاسم عضلانی و افسردگی از علائم اولیه ام اس هستند. در برخی موارد، بیماری ام اس با عوارضی ازجمله ضعف یا فلج شدید، تشنج و اختلالات شناختی همراه است. درصورت درمان علائم اولیه ام اس، علائم ثانویه آن بروز نمی‌کنند. یکی از خدمات کلینیک توانبخشی رسش کمک به بیماران مبتلا به ام اس است. اگر خودتان یا یکی از عزیزان‌تان دارای علائم ام اس هستید، می‌توانید جهت دریافت مشاوره رایگان و یا دریافت خدمات تخصصی با شماره های کلینیک تماس حاصل فرمایید.

جهت دریافت مشاوره رایگان برای درمان اختلالات مختلف و رزرو وقت می توانید با شماره های 09362020364، 02166013282 و یا شماره واتساپ 09364904632 تماس حاصل فرمایید‌. کلینیک رسش همیشه درکنار شما و پاسخگوی شماست.

منابع

my.clevelandclinic.org

chop.edu

webmd.com

mssociety.org.uk

nationalmssociety.org

nhs.uk