اختلالات گفتار و زبان کدام قسمت از مغز مسئول کنترل گفتار است ؟
مغز چیست؟
مغز عضوی پیچیده است که هر کاری را که انجام می‌دهید، مانند حواس، احساسات، افکار، خاطرات، حرکات و رفتار را تنظیم میکند. حتی فرایندهای بدنی را که نیازی به فکر کردن در مورد آنها ندارید، مثل تنفس، دمای بدن و ضربان قلب را نیز کنترل میکند. هر چیزی که شما را بهطور منحصربه‌فردی به فردی خاص تبدیل میکند، از مغز شما نشئت میگیرد.
مغز از بخشهای مختلفی تشکیل شده است که هر کدام وظیفه خاص خود را دارند. اما همه آنها بسیار نزدیک به یکدیگر کار می‌کنند. این سیستم با ارسال و دریافت اطلاعات بین سلول‌های عصبی (نورون‌ها) که مغز شما را می‌سازند، عمل میکند. سپس این اطلاعات را به زبانی ترجمه میکند که بدن شما بتواند بفهمد تا شما به‌درستی عمل کنید.
مغز به نخاع متصل میشود. مغز و نخاع با هم سیستم عصبی مرکزی (CNS) را تشکیل می‌دهند.
وظایف مغز چیست؟
مغز مسئول عملکردهای زیر است:
- رفتارهای خودکار مانند تنفس، ضربان قلب، خواب و کنترل دما
- پاسخ جنگ یا گریز (واکنش به استرس)
- کارکرد صحیح ارگان‌ها
- خاطرات و احساسات
- حرکات (عملکرد حرکتی)، تعادل و هماهنگی
- پردازش حسی (بینایی، شنوایی، بویایی، لامسه و چشایی)
- گفتار و زبان
- افکار و تصمیمگیری
وظیفه مغز ارسال، دریافت و پردازش سیگنال‌هایی است که ازطریق سیستم عصبی مرکزی شما فرستاده می‌شوند. این سیگنال‌ها، پیام‌هایی هستند که اطلاعاتی را از پنج حس شما (بینایی، بویایی، شنوایی، لامسه و چشایی) حمل می‌کنند. مغز شما همچنین سیگنال‌های درون بدن مانند درد، دما یا سرعت ضربان قلب را شناسایی میکند. این اطلاعات را تفسیر یا ترجمه میکند تا بتوانید آنچه را که در اطراف شما می‌گذرد، درک کرده و با آن ارتباط برقرار کنید.
کدام قسمت از مخچه گفتار را کنترل میکند؟
مغز شما تقریباً درمورد کلیه عملکردهای بدن و تفسیر اطلاعات حسی از جهان پیرامون شما مسئول است.
مغز شما قسمت‌های زیادی دارد اما گفتار در درجه اول توسط بزرگترین قسمت مغز (مخچه) کنترل میشود.
مخچه را می‌توان به دو قسمت که نیمکره نامیده می‌شوند، تقسیم کرد که توسط دسته‌ای از فیبرهای عصبی به نام جسم پینه‌ای به هم متصل می‌شوند.
گفتار شما بهطور معمول در سمت چپ مخچه شما اداره میشود. گرچه در حدود یک سوم از افراد که چپ دست هستند، گفتار ممکن است توسط سمت راست کنترل شود.
چه قسمت‌هایی از مغز درگیر گفتار هستند؟
در دهه‌های اخیر، تحقیقات بسیار زیادی درمورد پردازش زبان در مغز رخ داده است. اکنون بهطور کلی پذیرفته شده است که کنترل گفتار، بخشی از شبکه پیچیده مغز است.
شکل‌گیری گفتار به فرایندهای مختلفی نیاز دارد که از قرار دادن افکار در کلمات گرفته تا تشکیل جمله‌ای قابل فهم و سپس ایجاد حرکت در دهان برای ایجاد صداهای صحیح متغیر می‌باشد.
مناطق مختلفی از مغز شناخته شده است که در گفتار نقش دارند:
مخ
هر نیمکره مخ را می‌توان به قسمت‌هایی موسوم به لوب تقسیم کرد که شامل لوب‌های پیشانی، جداری، گیجگاهی و پس سری هستند.
لوب‌های واقع در جلو و کنار مغز شما، لوب‌های پیشانی و لوب‌های گیجگاهی در شکل‌گیری و درک گفتار نقش دارند.
ناحیه بروکا
ناحیه بروکا در قسمت جلویی نیمکره چپ مغز شما واقع شده است. این قسمت نقش مهمی در تبدیل ایده‌ها و افکار شما به کلمات گفتاری واقعی دارد. ناحیه بروکا دقیقاً قبل از صحبت کردن بیشترین فعالیت را دارد.
ناحیه بروکا همچنین به انتقال اطلاعات به قسمت دیگری از مغز شما به نام کورتکس حرکتی کمک میکند که حرکات دهان شما را کنترل کند. نام آن از نام پزشک فرانسوی، پیر پل بروکا گرفته شده است که در سال 1861 این ناحیه مغز را کشف کرد.
حتما مطالعه کنید : 7 نکته برای کمک به درمان لیسپ
ناحیه ورنیکه
ناحیه ورنیکه عمدتاً در درک و پردازش گفتار و زبان نوشتار نقش دارد. ناحیه ورنیکه اولین بار توسط کارل ورنیکه در سال 1876 کشف شد. این ناحیه در لوب گیجگاهی، درست پشت گوش شما قرار دارد. لوب گیجگاهی منطقه‌ای است که صدا در آن پردازش میشود.
آرکوئیت فاسیلوس
آرکوئیت فاسیلوس (arcuate fasciculus) دسته‌ای از اعصاب است که ناحیه ورنیکه و بروکا را به هم متصل میکند. این قسمت به شما کمک میکند کلمات را شکل دهید، واضح صحبت کرده و مفاهیم را به شکل زبان درک کنید.
مخچه
مخچه در پشت مغز شما قرار دارد و در هماهنگی حرکات ارادی عضلانی مانند باز و بسته شدن دهان، حرکت دادن بازوها و پاها، صاف ایستادن و حفظ تعادل نقش دارد. همچنین پردازش زبان را کنترل میکند.
مروری که در مجله ژورنال آمریکایی Speech-Language Pathology منتشر شده است نشان می‌دهد که مخچه درواقع برای پردازش زبان از آنچه تصور می‌شد، مهم‌تر است.
کورتکس حرکتی
برای صحبت واضح، باید عضلات دهان، زبان و گلو را حرکت دهید. اینجاست که کورتکس حرکتی به کار می‌رود.
کورتکس حرکتی که در لوب پیشانی قرار دارد، اطلاعات را از ناحیه بروکا میگیرد و به عضلات صورت، دهان، زبان، لب‌ها و گلو می‌گوید که چگونه باید برای ایجاد گفتار حرکت کنند.
آسیب مغزی و گفتاری
چه اتفاقی میفتد اگر یک یا چند قسمت از موارد نام‌برده معیوب شوند ، آسیب ببینند یا غیرطبیعی باشند؟
اگر در گفتار یا درک گفتار مشکلی دارید، مبتلا به اختلالی به نام آفازی هستید. اگر برای کنار هم قرار دادن حرکات صحیح عضلانی لازم برای تولید گفتار مشکل دارید، مبتلا به آپراکسی هستید.
آفازی و آپراکسی اغلب در اثر سکته مغزی یا ضربه به مغز و آسیب به سمت چپ مغز ایجاد می‌شوند. سایر علل کمتر شایع، شامل تومورهای مغزی و عفونت‌ها هستند.
علائم آفازی یا آپراکسی به محل آسیب در مغز و شدت آسیب بستگی دارند. این علائم عبارت‌اند از:
آهسته صحبت کردن یا کلمات مبهم
اگر ناحیه بروکا آسیب دیده باشد، ممکن است تولید صداهای گفتاری برای فرد دشوار شود یا ممکن است خیلی آهسته صحبت کند و کلمات را به زبان بیاورد. گفتار اغلب به جملات کوتاه کمتر از چهار کلمه محدود میشود. به این حالت آفازی بروکا یا آفازی ناروان گفته میشود.
علت دیگر این است که سکته یا آسیب، به مناطقی از مغز که حرکات عضلات دهان یا زبان را کنترل می‌کنند، آسیب برساند.
صحبت با جملات طولانی و بی معنی
صدمه به ناحیه ورنیکه ممکن است باعث شود فرد کلمات بی‌معنی بسازد یا با جملاتی طولانی صحبت کند که معنایی ندارند. همچنین ممکن است فرد متوجه نشود که دیگران نمی‌توانند او را درک کنند. این حالت آفازی ورنیکه یا آفازی روان نامیده میشود.
عدم امکان تکرار کلماتی که اخیراً شنیده شده‌اند
اگر آرکوئیت فاسیلوس، دسته اعصابی که ناحیه بروکا و ناحیه ورنیکه را به هم متصل می‌کنند، آسیب ببیند، ممکن است فرد نتواند صحبتی که تازه شنیده است را تکرار کند. به این حالت آفازی رسانشی گفته میشود.
حتما مطالعه کنید : اختلال زبان، نشانه ها، علائم و درمان
ناتوانی عمومی در صحبت و درک زبان
آسیب گسترده به مراکز زبان مغز می‌تواند منجر به آفازی گلوبال شود. بیان و درک زبان برای افراد مبتلا به آفازی گلوبال بسیار دشوار خواهد بود.
افراد مبتلا به بیماری‌های نورودژنراتیو، مانند بیماری آلزایمر، اغلب با گذشت زمان به‌آرامی از دست دادن گفتار را تجربه می‌کنند. به این حالت آفازی پیشرونده اولیه (PPA) گفته میشود.
PPA بیماری آلزایمر نیست اما می‌تواند نشانه‌ای از بیماری آلزایمر باشد. PPA همچنین می‌تواند اختلالی جدا و بدون علائم دیگر بیماری آلزایمر باشد. برخی از افراد مبتلا به PPA حافظه طبیعی دارند و می‌توانند فعالیت‌های سرگرم‌کننده را ادامه دهند و حتی گاهی‌اوقات کار کنند.
برخلاف آفازی که ناشی از سکته یا ضربه مغزی است، PPA ناشی از زوال آهسته یک یا چند قسمت از مغز است که در گفتار و زبان استفاده می‌شوند.
جمع‌بندی
گفتار متکی به فعال شدن مناطق مختلفی از مغز است که با هم همکاری می‌کنند.
ناحیه بروکا و ناحیه ورنیکه از اجزای اصلی مغز هستند که در گفتار نقش دارند، اما سایر قسمت‌های مغز نیز نقش مهمی در هماهنگی عضلات دهان برای ایجاد کلمات گفتاری دارند. برای بیشتر افراد، فعالیت مغزی مرتبط با گفتار در سمت چپ مغز اتفاق میفتد.
معیوب شدن یا آسیب به هر یک از این قسمت‌ها می‌تواند منجر به مشکلات گفتاری شود که تحت عنوان آفازی یا آپراکسی شناخته می‌شوند. گفتاردرمانی اغلب برای افرادی که دچار این مشکلات هستند، مفید است. اگرچه بازیابی توانایی‌های گفتاری کامل پس از آسیب مغزی همیشه امکان‌پذیر نیست، می‌توان پیشرفت‌هایی به دست آورد.
جهت دریافت مشاوره رایگان برای درمان اختلالات مختلف و رزرو وقت می توانید با شماره های 09362020364، 02166013282 و یا شماره واتساپ 09364904632 تماس حاصل فرمایید. کلینیک رسش همیشه درکنار شما و پاسخگوی شماست.
منابع
سوالات متداول
در مغز انسان تقریباً ۸۶ میلیارد سلول عصبی (نورون) و به همین میزان سلول‌های گلیال غیر عصبی وجود دارند. نورون‌ها، سیگنال‌های الکتریکی و شیمیایی را ارسال و دریافت می‌کنند. سلول‌های گلیال به حفظ مغز شما، تشکیل میلین (ماده‌ای چرب و محافظ که در ماده سفید یافت میشود) و تأمین تغذیه مغز شما کمک می‌کنند.
وزن مغز انسانی بالغ، بهطور متوسط، حدود ۱.۵ کیلوگرم است. هنگام تولد، وزن مغز حدود نیم کیلوگرم است و در طول دوران کودکی به حدود ۱ کیلوگرم میرسد. وزن مغز شما بر اساس جنسیت و اندازه بدن شما متفاوت است.
بیشتر رشد مغز شما بین تولد و سالهای نوجوانی اتفاق میفتد. اما مغز شما برای بالغ شدن به زمان نیاز دارد. این فرایند تا اواسط یا اواخر دهه ۲۰ زندگی شما ادامه خواهد یافت. یکی از آخرین بخشهای مغز شما که رشد میکند و بالغ میشود، قشر پیشپیشانی است. این بخش از مغز به شما کمک میکند تا تصمیمگیری کرده، وظایف را اولویتبندی کنید و احساسات خود را تنظیم نمایید.
