بیش فعالی چطور والدین کودکان بیش فعال، آنها را برای ورود به مدرسه آماده کنند
هنگام آماده شدن برای بازگشت به مدرسه، در نظر گرفتن نیازهای کودک مبتلا به بیش فعالی بسیار مهم است. این اختلال که با بی‌توجهی و تکانشگری همراه است، می‌تواند تمرکز و انجام وظایف را دشوار کند. بنابراین برنامه‌ریزی دقیق و کمک به کودک می‌تواند شروع سال تحصیلی را برای فرزندتان آسان‌تر کند. در این مطلب به توضیح روش‌های آماده‌سازی کودک بیش فعال برای ورود به مدرسه آشنا می‌شویم.
ویژگی‌های کودکان بیش فعال در کلاس
بیش فعالی اختلالی است که با بی‌توجهی، بیش فعالی و تکانشگری بروز پیدا می‌کند. این ویژگی‌ها در کلاس درس می‌توانند چالش‌هایی را برای دانش‌آموزان مبتلا به بیش فعالی ایجاد کنند که در ادامه به توضیح آنها می‌پردازیم:
بی توجهی در کلاس:
- ناتوانی در تمرکز طولانی‌مدت بر روی تکالیف یا صحبت‌های معلم
- ضعف در سازماندهی، مانند فراموش کردن کتاب‌ها یا تکالیف
- مشکل در دنبال کردن دستورالعمل‌های چندمرحله‌ای
بیش فعالی-تکانشگری در کلاس:
- بی‌قراری و حرکت مداوم
- صحبت کردن زیاد و قطع کردن صحبت دیگران
- پاسخ دادن بدون فکر یا انجام رفتارهای تکانشی
مشکلات رفتاری کودکان بیش فعال در مدرسه
دانش‌آموزان مبتلا به بیش فعالی ممکن است با چالش‌های رفتاری متعددی مواجه شوند که می‌تواند تأثیر زیادی بر تعاملات اجتماعی، عملکرد تحصیلی و رفاه عاطفی آنها داشته باشد. این مشکلات می‌توانند شامل موارد زیر باشند:
چالش‌های نظم:
- ناتوانی در نظم دادن به تکالیف و وسایل شخصی
- مشکلات در نشستن طولانی‌مدت یا حفظ توجه
- میزهای نامرتب و انجام ندادن تکالیف
چالش‌های اجتماعی:
- مشکل در برقراری و حفظ دوستی‌ها
- طرد شدن از سوی همسالان به دلیل رفتارهای ناهنجار، که می‌تواند به انزوای اجتماعی و قلدری منجر شود
چالش‌های تحصیلی:
- مشکلات در انجام تکالیف مدرسه و نمرات پایین‌تر
- رفتارهای مخرب که ممکن است باعث ناامیدی معلمان شوند و در نهایت منجر به اقدامات انضباطی شود
چالش‌های عاطفی:
- کاهش عزت نفس، اضطراب و سرخوردگی
- عدم درمان و مدیریت بیش فعالی می‌تواند منجر به مشکلات تحصیلی طولانی‌مدت و حتی اختلالات روانی همزمان مانند افسردگی و اضطراب شود.
والدین چگونه می‌توانند به آماده‌سازی کودک برای مدرسه کمک کنند؟
والدین می‌توانند با کمک روش‌های زیر به کودک بیش فعال خود کمک کنند راحت‌تر برای شروع سال تحصیلی آماده شود:
ارتباط با معلم
والدینی که در روند تحصیلی کودک مبتلا به بیش فعالی مشارکت دارند، می‌توانند تأثیر مثبتی بر آموزش او بگذارند. در ابتدای سال تحصیلی، زمانی را برای گفت‌وگو با معلم فرزندتان تعیین کرده و درباره نگرانی‌های خود صحبت کنید. این جلسه بهتر است خارج از ساعات شلوغ مدرسه برگزار شود.
از معلم بپرسید که آیا امکان استراحت و تحرک در طول کلاس وجود دارد تا کودک بتواند انرژی خود را تخلیه کند. همچنین، نشستن در جلوی کلاس می‌تواند حواس‌پرتی کودک را کاهش دهد.
کمک به مرتب کردن لوازم
خرید لوازم مدرسه کافی نیست؛ کودکان مبتلا به بیش فعال ممکن است برای مرتب کردن آنها نیاز به کمک داشته باشند. بنابراین:
- به کودکان کوچک‌تر در برچسب زدن و مرتب کردن کلاسورها و پوشه‌ها کمک کرده و روالی برای مرتب کردن کوله‌پشتی و میز کلاس ایجاد کنید.
- برای هر درس پوشه جداگانه در نظر بگیرید.
- کودکان بزرگتر را تشویق کنید از برنامه‌ریزی روزانه یا یادآورهای تلفن برای مدیریت تکالیف و قرارها استفاده کنند. تنظیم زنگ هشدار (البته بدون ایجاد مزاحمت در کلاس) می‌تواند به آنها در رعایت ضرب‌الاجل‌ها کمک کند.
ایجاد برنامه روزانه
یک برنامه منظم می‌تواند به کودک شما کمک کند تا بهتر تمرکز کند و اضطراب را کاهش دهد. برنامه را روی یک تخته یا کاغذ بزرگ بنویسید و در جایی که همیشه قابل مشاهده باشد (مانند یخچال یا دیوار) قرار دهید.
برنامه شامل موارد زیر باشد:
- زمان بیدار شدن و آماده شدن هر روز
- جلسات درمانی یا فعالیت‌های بعد از مدرسه
- زمان تکالیف یا تدریس خصوصی
- استراحت‌های منظم
- ساعت خواب ثابت
چند روز قبل از شروع مدرسه این روال را تمرین کنید.
ورزش و تمدد اعصاب
تمرکز در طول روز می‌تواند فرزند شما را خسته کند. ورزش منظم می‌تواند به مصرف انرژی و بهبود تمرکز کمک کند.
- ورزش‌های مناسب برای کودکان کوچک‌تر شامل بازی در پارک یا زمین بازی هستند.
- ورزش‌های مناسب برای کودکان بزرگتر شامل ورزش‌های تیمی یا پیاده‌روی خانوادگی هستند.
همچنین، تمرینات آرامش‌دهنده مانند مدیتیشن می‌تواند استرس را کاهش و تمرکز را افزایش دهد. با تمرین‌های ساده تنفس شروع کنید.
حفظ تقویت مثبت
بازخورد مثبت در خانه می‌تواند تأثیر زیادی بر عملکرد کودک شما داشته باشد. به جای تمرکز بر نمرات، تلاش‌های کودک برای تمرکز و انجام تکالیف را تحسین کنید.
همچنین، طبیعی است که کودک در طول سال تحصیلی تحت فشار قرار بگیرد. رعایت برنامه روزانه به کاهش استرس کمک می‌کند، اما از نشانه‌های خستگی و اضطراب برای تشخیص نیاز به استراحت، غافل نشوید.
حمایت از نیازهای عاطفی و ذهنی فرزندتان، پایه‌ای برای موفقیت او در مدرسه و زندگی خواهد بود.
نحوه برخورد با کودک بیش فعال در مدرسه
بر اساس گزارش موسسه ملی سلامت روان (NIMH)، مشکلات ناشی از بیش فعالی، مانند دشواری در تمرکز، معمولاً پس از ورود کودک به مدرسه آشکار می‌شوند. بنابراین، همکاری والدین و معلمان برای کمک به مدیریت علائم بیش فعالی در دانش‌آموزان ضروری است.
کودکان و نوجوانان مبتلا به اختلال نقص توجه و بیش فعالی نیازهای خاصی در محیط کلاس دارند. برخی از استراتژی‌های مفید برای معلمین جهت کمک به این دانش‌آموزان شامل موارد زیر هستند:
انتظارات شفاف و پایدار
قوانین کلاس باید ساده و واضح بوده و به طور منظم بازبینی شوند. نصب قوانین در کلاس و اطمینان از خوانا بودن آنها اهمیت دارد. از دانش‌آموز بخواهید که قوانین یا دستورالعمل‌ها را تکرار کند تا مطمئن شوید که به درستی درک شده‌اند. معلمان باید در نظر داشته باشند که کودک ممکن است کلمات را بشنود اما به اشتباه تفسیر کند.
مدیریت زمان و برنامه‌ریزی
دانش‌آموزان مبتلا به بیش فعالی اغلب در انجام فعالیت‌ها و انتقال از فعالیتی به فعالیت دیگر مشکل دارند. داشتن یک برنامه مشخص و مرور آن می‌تواند این انتقال را آسان‌تر کند. استفاده از نشانه‌های بصری یا صوتی برای نشان دادن زمان باقی مانده تا پایان فعالیت می‌تواند به دانش‌آموز در مدیریت زمان کمک کند.
محدود کردن عوامل حواس‌پرتی
دانش‌آموزان مبتلا به بیش فعالی اغلب به راحتی دچار حواس‌پرتی می‌شوند. قرار دادن آنها دور از منابع اختلال مانند درها، پنجره‌ها و مناطق شلوغ کلاس می‌تواند مفید باشد. همچنین، کاهش عوامل محیطی مانند سر و صدای زیاد و شلوغی‌های بصری می‌تواند تمرکز آنها را افزایش دهد. در برخی موارد، گوش دادن به صدای سفید یا موسیقی پس‌زمینه ملایم می‌تواند به تمرکز کمک کند، هرچند که این روش برای همه دانش‌آموزان مؤثر نیست.
ارائه بازخورد به صورت مکرر
بازخورد فوری و مکرر در مورد رفتار و عملکرد دانش‌آموزان می‌تواند به آنها کمک کند تا مسیر خود را اصلاح کنند. این بازخورد نه تنها در مورد رفتارهای نامطلوب بلکه برای تقویت رفتارهای مثبت نیز ضروری است.
پاداش دادن به رفتار خوب
تشویق و پاداش برای ایجاد انگیزه در دانش‌آموزان بسیار مؤثرتر از تنبیه است. تنوع در پاداش‌ها از خستگی جلوگیری می‌کند و انگیزه را افزایش می‌دهد. نکته مهم این است که از محروم کردن دانش‌آموزان از زنگ تفریح به عنوان تنبیه اجتناب شود؛ زیرا فعالیت بدنی به بهبود تمرکز آنها کمک می‌کند.
اولویت دادن به پاداش و بازخورد مثبت، محیط مدرسه را برای دانش‌آموزان مبتلا به بیش فعالی دلپذیرتر می‌کند و انگیزه لازم برای موفقیت آنها را فراهم می‌آورد.
استراحت در طول کلاس
کودکان مبتلا به بیش فعالی اغلب نیاز به تحرک دارند. اجازه دادن به آنها برای استراحت‌های کوتاه در طول روز می‌تواند به بهبود تمرکز کمک کند. این استراحت‌ها می‌توانند شامل جمع‌آوری وسایل، کمک به معلم در پاک کردن تخته یا حتی رفتن به آبخوری باشند. چنین فعالیت‌هایی انرژی اضافی را تخلیه می‌کند و به دانش‌آموز کمک می‌کند دوباره روی کار تمرکز کند.
استفاده از ابزارها و قوانین انعطاف‌پذیر
برای دانش‌آموزانی که بی‌قراری دارند، اجازه ایستادن در کنار میز یا استفاده از ابزارهای لمسی (مانند توپ‌های ضد استرس) می‌تواند مفید باشد. این ابزارها بدون ایجاد اختلال در کلاس، به دانش‌آموز اجازه می‌دهند که سطح مناسبی از تحریک را دریافت کنند. در برخی موارد، جویدن آدامس نیز به بهبود تمرکز کمک می‌کند، هرچند که این روش در تمام مدارس مجاز نیست.
تقسیم تکالیف
برای یادگیری بهتر دانش‌آموز، می‌توان حجم کار را به بخش‌های کوچک‌تر تقسیم کرد. این کار باعث می‌شود که کودک احساس کند به تدریج در حال پیشرفت است و تمرکز خود را از دست نمی‌دهد.
توجه به زمان‌بندی
کودکان مبتلا به بیش فعالی ممکن است در ساعات اولیه روز هوشیارتر باشند. برنامه‌ریزی برای آموزش مطالب دشوارتر در این ساعات می‌تواند باعث افزایش یادگیری شود. همچنین، دانش‌آموزان بعد از ناهار ممکن است انرژی کمتری داشته باشند، بنابراین تکالیف سبک‌تر در این زمان مناسب‌تر هستند.
با ایجاد تعادل میان استراحت، انعطاف‌پذیری و برنامه‌ریزی هوشمندانه، دانش‌آموزان مبتلا به بیش فعالی می‌توانند تجربه آموزشی موفق‌تری داشته باشند.
همکاری همسالان
اگرچه همیشه امکان حضور کمک‌معلم در کلاس وجود ندارد، اما می‌توان از همکلاسی‌های مهربان و مسئول برای کمک به دانش‌آموزان مبتلا به بیش فعالی استفاده کرد. این همکلاسی‌ها می‌توانند در یادآوری تکالیف، تمرکز روی کارها و بازگشت به وظایف پس از استراحت، نقش حمایتی داشته باشند.
همکاری با یک همکلاسی نه تنها به دانش‌آموز مبتلا به بیش فعالی کمک می‌کند، بلکه باعث تقویت حس همدلی و مسئولیت‌پذیری در همکلاسی دیگر می‌شود. این تعامل می‌تواند دوستی‌ها را عمیق‌تر کند و محیطی مثبت و حمایت‌کننده در کلاس ایجاد نماید.
تعامل مداوم با همسالان باعث می‌شود که کودکان مبتلا به اختلال نقص توجه و بیش فعالی، مهارت‌های اجتماعی خود را تقویت کنند. این همکاری‌ها فرصت‌هایی برای یادگیری نحوه برقراری ارتباط، حل مشکلات و مدیریت احساسات فراهم می‌کنند.
نتایج تحقیقات
مطالعات جدید نشان دادهاند کودکان مبتلا به بیش فعالی ممکن است در شروع مدرسه مشکلات بیشتری داشته باشند.
مطالعه‌ای در حوزه کودکان مشخص کرد بسیاری از کودکان پیش دبستانی دچاراختلال کمبود توجه بیش فعالی (ADHD)- یا علائم آن - نسبت به همسالان خود آمادگی کمتری برای ورود به مدرسه دارند.
کارشناسان می‌گویند، هر دلیلی نمی‌تواند کودک را از ورود به مهد کودک متوقف کند.
در این تحقیق 93 کودک 4 و 5 ساله را مورد مطالعه قرار گرفتند- بیشتر آنها در مقطع پیش دبستانی بوده یا آنرا گذرانده بودند، بعضی از آنها نیز در مهد کودک ثبت نام کرده بودند. از این تعداد، 45 نفر تشخیص ADHD داشته یا توسط والدین دارای علائم شناسایی داده شده بودند، 48 کودک نیز بیماری ADHD نداشتند.
محققان پنج حوزه عملکرد را بررسی کردند: سلامتی جسمی و پیشرفت حرکتی، توسعه اجتماعی و عاطفی؛ رویکردهای یادگیری؛ توسعه زبان و شناخت و دانش عمومی
اگر نمرات کودکان در یک حوزه بیش از انحراف معیار استاندارد و از میانگین نمره سن آنها کمتر باشد، کودکان دچار ضعف در آن حوزه بودند. اگر در دو یا بیشتر از پنج حوزه موجود دچار ضغف بودند، تشخیص این بود که برای مدرسه آماده نیستند.
حتما مطالعه کنید :درمان های اختلالADHD - نقص توجه و بیش فعالی
حوزه‌هایی که بعضی از کودکان مشکل داشتند
کودکانی که ADHD داشتند کمتر از همسالانشان علاقمند به شناخت و دانش عمومی بودند. آنها در چهار زمینه دیگر نیز بیشتر از کودکان بدون اختلال مشکل داشتند:
- 73 برابر بیشتر مشکلات یادگیری داشتند.
- احتمال اختلال رشد اجتماعی و عاطفی در آنها بیش از 7 برابر بود
- 6 برابر بیشتر مشکلات توسعه زبانی داشتند
- 3 برابر بیشتر احتمال مشکلات سلامت جسمی و حرکتی داشتند
خانواده‌های دارای کودکان پیش دبستانی مبتلا به ADHD باید به خدمات رفتار درمانی دسترسی داشته باشند که برای گروه سنی آنها بسیار توصیه می‌شود اما همیشه تحت پوشش بیمه نیست. اگر كودك مهارت‌های پیش از مدرسه كاملی داشته باشد (حتما نیازی به بلد بودن خواندن و نوشتن نیست) و با دوستان هم سن خود بازی كند ، بیشتر با پیش دبستانی یا مهدكودك ارتباط برقرار خواهد کرد. این واقعیت حتی اگر ADHD داشته باشند نیز صادق است.
حتما بخوانید:بیش فعالی در نوجوانان
کمک گرفتن
برتین می گوید ، والدینی که فرزند آنها هنوز به مدرسه نمی روند می توانند از کمک یک روانشناس ، متخصص کودکان و یا متخصص رشد کودکان استفاده کنند.
دکتر مارک لرنر می گوید: آماده سازی کودکان برای مدرسه معمولاً قبل از ورود به مهد کودک آغاز می شود ، زیرا برخی از کودکان دچار تاخیر در گفتار یا اختلالات طیف اوتیسم هستند.
خدمات ویژه برای کودکان می تواند از 3 سالگی شروع می شود.
آیا باید یک سال صبر کرد؟
بسیاری از کودکان مبتلا به ADHD ممکن است نگرانی بالایی را تجربه کنند ، بنابراین احساس راحتی در محوطه مدرسه یا همراه همسالانشان قبل از شروع مدرسه می تواند کمک کننده باشد.
روش دیگر آماده کردن کودکان، اطمینان از برنامه های منظم و عادت خوب خوابیدن است. والدین همچنین به منظور کمک به آماده سازی کودک می توانند برنامه زمانی مدرسه آینده کودک را یک ماه قبل از شروع مدرسه شروع کنند.
رشد مهارت اجتماعی - عاطفی برای یادگیری همه کودکانی که به مدرسه می روند بسیار مهم است. لرنر می گوید ، این می تواند برای کودکانی که علائم ADHD دارند، بسیار با ارزش باشد.
والدین باید مهارت های رشدی از جمله سلامت جسمی ، توسعه حرکتی، مدیریت رفتاری ، امکان تمرکز ، اشتراک گذاری ، برقراری ارتباط احساسی ، کنار آمدن با احساسات و مهارت های اولیه تحصیلی را که می تواند در موفقیت مدرسه کمک کننده باشند، تشویق کنند.
برخی والدین یک سال انتظار را برای ورود کودکان مبتلا به ADHD در نظر میگیرند.
آکادمی کودکان آمریکا (AAP) پیشنهاد می کند که این کار فقط در مورد مهد کودک یا دوره اول یا فقط در زمان گذار طبیعی مانند تغییر خانواده انجام داده شود.
عقب نگه داشتن کودک در کوتاه مدت کمکی نمی کند. در صورتی که اختلال قابل مدیریت باشد ، کودک ممکن است کمتر متعهد به تحصیلات شود.
وی گفت: "عقب نگه داشتن کودک همچنین می تواند خدمات آموزشی را مختل کرده و بر عزت نفس تأثیر بگذارد."
لرنر گفت: "والدین ... ممکن است اعتقاد داشته باشند که به کودکشان شانس بهتری برای موفقیت می دهند ... اما لزوماً چنین نیست." "برچسب زدن کودکان به عنوان" آماده نبودن "برای مهدکودک و تأخیر در شروع مدرسه می تواند مانع از حضور آنها در یک محیط مناسب تر یادگیری شود."
برخی شواهد نشان می دهد که کوچک ترین بودن در یک کلاس می تواند باعث مشکلات درسی شود ، اما به نظر می رسد که بیشتر موضوعات تا کلاس سوم یا چهارم ناپدید می شوند.
تحقیقات دیگر نشان می دهد کودکانی که بزرگتر از مقطع فعلیشان باشند ، بیشتر در معرض مشکلات رفتاری در دوران نوجوانی هستند ، احتمالاً به این دلیل که آنها به چالش کشیده نشده و کسل می شوند.
تشخیص آمادگی مدرسه با غربالگری
AAP گزارشی را منتشر کرد و خواستار غربالگری مهدکودک ها شد تا تستی برای کودکان واجد شرایط سنی برای ورود به مدرسه باشد.
مهارت آمادگی مدرسه در اکثر کودکان خردسال بهبود یافته است ، اما شکافهایی بر اساس فقر ، نژاد و ترومای زودرس وجود دارد.
AAP دریافت که 48 درصد از کودکان کم درآمد در مقایسه با 75 درصد از کودکان در همان سن از خانواده های متوسط یا پر درآمد در 5 سالگی برای شروع مدرسه آماده هستند .
کودکانی که دو یا چند واقعه مهم آسیب زا را تجربه کرده اند (سوء استفاده ، بی توجهی ، خشونت یا جدا شدن از والدین به دلیل مرگ ، حبس یا طلاق) 2.67 برابر بیشتر از همسالانی که تجارب نامطلوب نداشتند یک دوره را مجددا تکرار می کنند.
در واقع آماده بودن فقط مربوط به مهارت های پری آکادمیک نیست، بلکه ترکیبی از سلامتی جسمی ، توانایی های عاطفی اجتماعی ، توانایی خود تنظیمی ، مهارت های زبانی و شناختی است. و این درست از بدو تولد شروع می شود. "
جمع‌بندی
برای آماده‌سازی دانش‌آموز مبتلا به بیش فعالی، والدین باید برای روز کودک برنامه‌ریزی منظم داشته باشند و محیطی بدون حواس‌پرتی برای مطالعه فراهم کنند. استفاده از ابزارهای کمک‌آموزشی مانند نمودارها و یادآورها، تقویت مهارت‌های سازماندهی، و تقسیم تکالیف به بخش‌های کوچک، به مدیریت بهتر تکالیف کمک می‌کند. همچنین، استراحت‌های کوتاه و فعالیت بدنی منظم به تمرکز کودک کمک می‌کند. استفاده از بازخورد مثبت و همکاری با معلمان برای یافتن شیوه‌های آموزشی مناسب، باعث تقویت اعتماد به نفس و پیشرفت تحصیلی کودک می‌شود.
منابع
healthline.com
منبع محتوا : هلث لاین
سوالات متداول
برای دانش‌آموزان مبتلا به بیش فعالی، بهترین سبک آموزشی این است که فعالیت‌های آنها تحت فشار زیادی قرار نگیرد، محیط کلاس کم‌حواس‌پرتی باشد، استراحت‌های دوره‌ای به آنها داده شود و انتظارات معلم مدیریت شود. همچنین، استفاده از فعالیت‌های بازی و جابجایی بین وظایف می‌تواند مفید باشد تا انرژی اضافی کودک به شیوه‌ای مثبت مدیریت شود.
رفتار درمانی یا رفتار درمانی شناختی برای بیش فعالی به کودکان کمک می‌کند تا توانایی خود را در کنترل رفتارها، افزایش عزت نفس و تقویت مهارت‌های اجتماعی بهبود دهند. این نوع درمان از سیستم پاداش برای تقویت رفتارهای مثبت و کاهش رفتارهای نامناسب استفاده می‌کند.
دانش‌آموزان مبتلا به بیش فعالی ممکن است دچار بی‌قراری و بی‌توجهی شوند، صحبت‌های معلم را قطع کنند، میزهای نامرتب داشته باشند یا تکالیف خود را فراموش کنند. این رفتارها معمولاً ناشی از مشکلات در تمرکز و کنترل تکانه‌ها است.
شایع‌ترین مشکلات در کلاس‌های درس برای دانش‌آموزان مبتلا به بیش فعالی شامل بی‌توجهی و بیش‌فعالی-تکانشگری است. این مشکلات می‌توانند موجب اختلال در توجه، ناتوانی در حفظ تمرکز و رفتارهای تکانشی شوند که مانع از یادگیری مؤثر می‌شوند.
دانش‌آموزان مبتلا به بیش فعالی زمانی بهترین یادگیری را دارند که دستورالعمل‌ها ساده و واضح باشند و از ابزارهای بصری مانند نمودارها و وسایل کمک آموزشی استفاده شود. همچنین، قبل از محول کردن هر فعالیت یا وظیفه، بهتر است مدتی صبر کنید تا کودک آماده باشد و مطمئن شوید که مفاهیم را درک کرده است.
