اختلالات مغزی درمان سکته مغزی - بهبودی چقدر طول میکشد؟
سکته مغزی یکی از شرایط اورژانسی و تهدیدکننده زندگی است که نیاز به درمان فوری و تخصصی دارد. این وضعیت زمانی رخ می‌دهد که جریان خون به قسمتی از مغز قطع یا کاهش یابد، که می‌تواند منجر به آسیب‌های دائمی مغزی یا حتی مرگ شود. درمان سکته مغزی بستگی به نوع آن (ایسکمیک یا هموراژیک) و زمان اقدام برای درمان دارد. در سکته مغزی ایسکمیک، رگ‌های خونی در مغز مسدود یا باریک می‌شوند، در حالی که در سکته هموراژیک خونریزی در مغز رخ می‌دهد.
درمان سکته مغزی ایسکمیک
برای درمان سکته مغزی ایسکمیک، باید جریان خون به مغز به سرعت بازگردد. این درمان‌ها می‌تواند شامل موارد زیر باشند:
- داروی اورژانسی IV. دارویی که می‌تواند لخته خون را بشکند باید در عرض 4.5 ساعت از شروع علائم به صورت تزریق وریدی تجویز شود. هر چه سریع‌تر دارو تجویز شود، شانس بقای بیمار افزایش یافته و ممکن است عوارض سکته کاهش یابد.
- تزریق داخل وریدی فعال‌کننده پلاسمینوژن بافت نوترکیب (TPA). این دارو به عنوان درمان استاندارد طلایی برای سکته مغزی ایسکمیک شناخته می‌شود. دو نوع داروی TPA شامل آلتپلاز (Activase) و تکتپلاز (TNKase) هستند. تزریق TPA معمولاً در سه ساعت اول از طریق ورید بازو انجام می‌شود و گاهی اوقات تا 4.5 ساعت پس از شروع علائم نیز می‌توان آن را تجویز کرد. این دارو با حل کردن لخته خون و بازگشایی جریان خون، به بازیابی سریع‌تر عملکرد مغز کمک می‌کند. درمان سریع می‌تواند بهبودی کامل‌تری پس از سکته را به همراه داشته باشد. پزشک شما با در نظر گرفتن خطرات خاص مانند خونریزی مغزی، تصمیم می‌گیرد که آیا TPA برای شما مناسب است یا خیر.
- اقدامات اورژانسی اندوواسکولار. در برخی موارد، متخصصان مراقبت‌های بهداشتی سکته مغزی ایسکمیک را مستقیماً در محل مسدود شدن رگ خونی درمان می‌کنند. درمان‌های اندوواسکولار نشان داده‌اند که می‌توانند نتایج را بهبود بخشیده و ناتوانی طولانی‌مدت پس از سکته مغزی ایسکمیک را کاهش دهند. این اقدامات باید در اسرع وقت انجام شوند و شامل موارد زیر هستند:
- داروهایی که مستقیماً به مغز می‌رسند. در این روش، یک کاتتر بلند و نازک از طریق شریان کشاله ران وارد بدن شده و به مغز هدایت می‌شود. سپس، داروی TPA به طور مستقیم به محل سکته تزریق می‌شود. این درمان ممکن است زمان بیشتری نسبت به تزریق TPA نیاز داشته باشد، اما همچنان محدود به یک بازه زمانی خاص است.
- برداشتن لخته با استنت رتریور. در این روش، دستگاهی متصل به کاتتر می‌تواند لخته خون را مستقیماً از رگ خونی مسدود شده در مغز جدا کند. این درمان به ویژه برای افرادی که لخته‌های بزرگ دارند که نمی‌توانند به طور کامل با TPA حل شوند، مفید است. این روش معمولاً همراه با تزریق TPA انجام می‌شود.
با استفاده از فناوری‌های تصویربرداری پیشرفته، امکان تعیین زمان مناسب برای انجام این روش‌ها در حال گسترش است. آزمایش‌های تصویربرداری پرفیوژن از طریق سی‌تی‌اسکن یا ام‌آر‌آی به شناسایی افرادی که ممکن است از درمان اندوواسکولار بهره‌مند شوند، کمک می‌کنند.
سایر روش‌ها
پزشک شما ممکن است روشی برای باز کردن شریانی که توسط پلاک مسدود شده است، پیشنهاد دهد. این اقدامات برای کاهش خطر سکته مغزی یا حمله ایسکمیک گذرا انجام می‌شوند. گزینه‌های مختلفی وجود دارند که عبارت‌اند از:
- اندارترکتومی کاروتید. شریان‌های کاروتید، رگ‌های خونی هستند که در دو طرف گردن قرار دارند و خون را به مغز منتقل می‌کنند. در این جراحی، پلاک‌های مسدود کننده شریان کاروتید برداشته می‌شوند که ممکن است خطر سکته مغزی ایسکمیک را کاهش دهد. با این حال، این روش ممکن است خطراتی به همراه داشته باشد، به ویژه برای افرادی که دچار بیماری‌های قلبی یا سایر مشکلات پزشکی هستند.
- آنژیوپلاستی و استنت. در این روش، جراح یک کاتتر را از طریق شریان کشاله ران به شریان‌های کاروتید وارد می‌کند. سپس بالونی را وارد کرده و باد می‌کند تا شریان باریک شده گسترش یابد. پس از آن، ممکن است یک استنت برای نگهداری شریان باز قرار داده شود.
سکته هموراژیک
در درمان اورژانسی سکته هموراژیک، تمرکز بر کنترل خونریزی و کاهش فشار در مغز ناشی از تجمع مایعات اضافی است.
اقدامات اورژانسی
اگر از داروهای رقیق‌کننده خون برای پیشگیری از لخته شدن خون استفاده می‌کنید، ممکن است درمان‌هایی برای معکوس کردن اثرات این داروها تجویز شوند. این درمان‌ها می‌توانند شامل داروها یا تزریق فرآورده‌های خونی باشند. علاوه بر این، داروها می‌توانند فشار مغز را کاهش دهند، فشار خون را تنظیم کنند، از اسپاسم عروق جلوگیری کرده و از بروز تشنج پیشگیری کنند.
عمل جراحی
در صورتی که خونریزی در ناحیه‌ای از مغز زیاد باشد، ممکن است نیاز به عمل جراحی برای برداشتن خون و کاهش فشار روی مغز وجود داشته باشد. علاوه بر این، جراحی ممکن است برای ترمیم آسیب‌های وارد شده به عروق خونی مرتبط با سکته‌های هموراژیک ضروری باشد.
اگر سکته مغزی ناشی از عواملی مانند آنوریسم، ناهنجاری شریانی-وریدی (AVM) یا سایر مشکلات عروقی باشد، پزشک شما ممکن است یکی از روش‌های جراحی زیر را توصیه کند:
- برش جراحی. در این روش، جراح یک گیره کوچک در پایه آنوریسم قرار می‌دهد تا جریان خون به آن را متوقف کند. آنوریسم به صورت برآمدگی در نقطه‌ای ضعیف در رگ خونی ظاهر می‌شود و این گیره می‌تواند از ترکیدن آنوریسم پیشگیری کند یا در صورت ترکیدن، از خونریزی مجدد جلوگیری نماید.
- کویلینگ (آمبولیزاسیون اندوواسکولار). در این روش، جراح یک کاتتر را از طریق شریان کشاله ران به سمت مغز هدایت می‌کند. با استفاده از این کاتتر، جراح سیم‌پیچ‌های کوچکی را در آنوریسم قرار می‌دهد تا آن را مسدود کند و باعث لخته شدن خون در داخل آن شود.
- برداشتن رگ‌های خونی نازک (AVM). جراح ممکن است برای کاهش خطر پارگی و سکته مغزی هموراژیک، یک ناهنجاری شریانی-وریدی کوچک (AVM) را از مغز بردارد، به‌ویژه اگر در ناحیه‌ای قابل دسترسی باشد. با این حال، در صورتی که AVM در اعماق مغز یا در ناحیه‌ای بزرگ قرار داشته باشد، ممکن است امکان برداشتن آن وجود نداشته باشد. همچنین، اگر حذف آن بر عملکرد مغز تأثیر منفی بگذارد، ممکن است این روش انجام نشود.
- رادیوسرجری استریوتاکتیک. در این روش پیشرفته، از پرتوهای متمرکز برای ترمیم ناهنجاری‌های عروق خونی استفاده می‌شود. رادیوسرجری استریوتاکتیک کمتر تهاجمی است و به طور معمول به عنوان یک گزینه درمانی جایگزین برای سایر روش‌ها در نظر گرفته می‌شود.
عوارض جانبی روش‌های درمانی
عوارض جانبی درمان‌های سکته مغزی به عوامل مختلفی از جمله نوع سکته مغزی، روش‌های درمانی مورد استفاده، تاریخچه پزشکی شما و سایر شرایط وابسته هستند. متخصص مراقبت‌های بهداشتی شما می‌تواند در مورد عوارض جانبی که ممکن است تجربه کنید، همچنین نحوه مدیریت یا پیشگیری از آنها، توضیحات بیشتری به شما ارائه دهد.
سکته مغزی چقدر طول میکشد؟
سکته مغزی تا زمانی که جریان خون در بخشی از مغز کاهش یابد ادامه می‌یابد. بدون درمان، سکته مغزی تا زمانی که سلول‌های مغزی در نواحی آسیب‌دیده بمیرند، ادامه می‌یابد و منجر به آسیب دائمی مغز می‌شود.
حتی پس از دریافت درمان سکته مغزی، معمولاً اثرات آن باقی خواهد ماند. اکثر افراد برای بهبودی چندین هفته یا حتی ماه‌ها زمان نیاز دارند. بیشتر پیشرفت‌های قابل توجه در شش ماه اول تا 18 ماه پس از سکته مغزی مشاهده می‌شوند. اگرچه ممکن است پیشرفت‌های بیشتر پس از آن نیز رخ دهند، این روند می‌تواند سخت‌تر و زمان‌برتر باشد.
توانبخشی سکته مغزی
توانبخشی سکته مغزی یکی از مهم‌ترین بخش‌های روند درمانی است که به فرد کمک می‌کند با تغییرات مغزی ناشی از سکته سازگار شود و یا توانایی‌های از دست رفته خود را بازیابی کند. این فرآیند برای اکثر افرادی که دچار سکته مغزی می‌شوند، بخش عمده‌ای از بهبودی را تشکیل می‌دهد. توانبخشی سکته مغزی می‌تواند به صورت‌های مختلف انجام شود، از جمله:
- گفتار درمانی. این نوع درمان به بازگرداندن توانایی‌های زبانی و گفتاری کمک کرده و باعث بهبود کنترل ماهیچه‌هایی که در تنفس، خوردن، نوشیدن و بلعیدن نقش دارند، می‌شود.
- فیزیوتراپی. این درمان به فرد کمک می‌کند توانایی استفاده از دست‌ها، بازوها و پاهای خود را بازیابی کند یا بهبود بخشد. همچنین در رفع مشکلات تعادل، ضعف عضلانی و سایر مسائل مرتبط مؤثر است.
- کاردرمانی. هدف این درمان آموزش مجدد مغز برای انجام فعالیت‌های روزمره است. این روش به ویژه در بهبود حرکات دقیق دست و کنترل عضلات کاربرد دارد.
- شناخت درمانی. این درمان در صورت وجود مشکلات حافظه یا دشواری در انجام فعالیت‌هایی که نیاز به تمرکز دارند، می‌تواند مفید باشد.
بسته به وضعیت و نیازهای خاص شما، درمان‌های دیگری نیز ممکن است تجویز شوند. پزشک یا متخصص مراقبت‌های بهداشتی شما بهترین فرد برای تعیین روش‌های درمانی مناسب است.
چگونه می‌توانم خطر سکته مغزی را کاهش دهم یا به طور کامل از آن جلوگیری کنم؟
اقدامات زیادی وجود دارند که می‌توانید برای کاهش خطر سکته مغزی انجام دهید. هرچند ممکن است نتوانید به طور کامل از سکته مغزی جلوگیری کنید، اما این اقدامات می‌توانند خطر آن را به طور قابل توجهی کاهش دهند. اقدامات مهم شامل موارد زیر هستند:
- بهبود سبک زندگی خود. یک رژیم غذایی سالم و اضافه کردن فعالیت بدنی به برنامه روزانه می‌تواند سلامت کلی شما را بهبود بخشد. همچنین باید اطمینان حاصل کنید که خواب کافی دارید (حدود هفت تا هشت ساعت توصیه شده است). برخی از مواد غذایی که بهتر است از مصرف آنها خودداری کنید عبارت‌اند از:
- نوشیدنی‌های حاوی کافئین مانند قهوه، چای، نوشابه و غیره.
- غذاهایی که مقدار زیادی نمک یا سدیم دارند و می‌توانند فشار خون را افزایش دهند.
- غذاهایی که غنی از چربی‌های اشباع شده هستند، مانند غذاهای سرخ‌شده.
- اجتناب از انتخاب‌های پرخطر و ایجاد تغییر در رفتارها. استعمال دخانیات، استفاده تفریحی از مواد مخدر یا سوء استفاده از داروهای تجویزی و مصرف زیاد الکل می‌توانند خطر سکته مغزی را افزایش دهند. بسیار مهم است که این رفتارها را ترک کنید یا اصلاً شروع نکنید. اگر با این مشکلات روبه‌رو هستید، صحبت با پزشک شما ضروری است. متخصص مراقبت‌های بهداشتی می‌تواند راهکارها و منابعی به شما ارائه دهد که به شما در تغییر سبک زندگی‌تان برای اجتناب از این عادت‌ها کمک کند.
- مدیریت بیماری‌ها و عوامل خطر. مشکلاتی مانند چاقی، ریتم غیرطبیعی قلب، آپنه خواب، فشار خون بالا، دیابت نوع 2 یا کلسترول بالا می‌توانند خطر سکته مغزی ایسکمیک را افزایش دهند. اگر شما یکی یا چند مورد از این شرایط را دارید، باید برای مدیریت آنها، به ویژه با مصرف داروها - مانند رقیق‌کننده‌های خون - طبق تجویز پزشک، تلاش کنید. اقدام به این کار در سنین جوانی می‌تواند از بروز مشکلات شدیدتر مرتبط با سکته مغزی در آینده جلوگیری کند.
- مراجعه سالانه به پزشک برای معاینه سلامت. ویزیت‌های سالانه به پزشک می‌توانند مشکلات بهداشتی را شناسایی کنند، به‌ویژه شرایطی که می‌توانند به سکته مغزی منجر شوند، حتی قبل از اینکه علائم آنها ظاهر شوند.
جمع‌بندی
درمان سکته مغزی نیازمند اقدامات فوری و تخصصی است تا از آسیب‌های بیشتر به مغز جلوگیری شود و شانس بهبودی افزایش یابد. درمان‌های سکته مغزی به نوع سکته (ایسکمیک یا هموراژیک) بستگی دارند. پس از درمان اولیه، توانبخشی نقش مهمی در بازگرداندن عملکردهای از دست رفته مغزی ایفا می‌کند. این فرآیند ممکن است شامل گفتار درمانی، فیزیوتراپی، کاردرمانی و درمان‌های شناختی باشد که به افراد کمک می‌کند تا به زندگی روزمره خود بازگردند. برای افرادی که نیاز به درمان و توانبخشی دارند، کلینیک توانبخشی رسش با ارائه خدمات تخصصی و مراقبت‌های حرفه‌ای، می‌تواند گزینه مناسبی برای کمک به فرآیند بهبودی و بازتوانی بیماران سکته مغزی باشد. این کلینیک با استفاده از تیمی مجرب و روش‌های مدرن، به بهبود عملکرد بیماران و ارتقای کیفیت زندگی آنها کمک می‌کند.
منابع
