اختلالات مغزی درمان سکته مغزی - بهبودی چقدر طول میکشد؟
سکته مغزی یکی از شرایط اورژانسی و تهدیدکننده زندگی است که نیاز به درمان فوری و تخصصی دارد. این وضعیت زمانی رخ میدهد که جریان خون به قسمتی از مغز قطع شده یا کاهش یابد، که میتواند منجر به آسیبهای دائمی مغزی یا حتی مرگ شود. درمان سکته مغزی بستگی به نوع آن (ایسکمیک یا هموراژیک) و زمان اقدام برای درمان دارد. در سکته مغزی ایسکمیک، رگهای خونی در مغز مسدود یا باریک میشوند، در حالی که در سکته هموراژیک خونریزی در مغز رخ میدهد.
درمان سکته مغزی ایسکمیک
برای درمان سکته مغزی ایسکمیک، باید جریان خون به مغز به سرعت بازگردد. این درمانها میتواند شامل موارد زیر باشند:
- داروی اورژانسی IV: دارویی که میتواند لخته خون را بشکند باید در عرض 4.5 ساعت از شروع علائم به صورت تزریق وریدی تجویز شود. هر چه دارو سریعتر تجویز شود، شانس بقای بیمار افزایش یافته و ممکن است عوارض سکته کاهش یابد.
- تزریق داخل وریدی فعالکننده پلاسمینوژن بافت نوترکیب (TPA): این دارو بهعنوان درمان استاندارد طلایی برای سکته مغزی ایسکمیک شناخته میشود. دو نوع داروی TPA شامل آلتپلاز (Activase) و تکتپلاز (TNKase) هستند. تزریق TPA معمولاً در سه ساعت اول از طریق ورید بازو انجام میشود و گاهیاوقات تا 4.5 ساعت پس از شروع علائم نیز میتوان آن را تجویز کرد. این دارو با حل کردن لخته خون و بازگشایی جریان خون، به بازیابی سریعتر عملکرد مغز کمک میکند. درمان سریع میتواند بهبودی کاملتری پس از سکته را به همراه داشته باشد. پزشک شما با در نظر گرفتن خطرات خاص مانند خونریزی مغزی، تصمیم میگیرد که آیا TPA برای شما مناسب است یا خیر.
- اقدامات اورژانسی اندوواسکولار: در برخی موارد، متخصصان سکته مغزی ایسکمیک را مستقیماً در محل مسدود شدن رگ خونی درمان میکنند. درمانهای اندوواسکولار نشان دادهاند که میتوانند نتایج را بهبود بخشند و ناتوانی طولانیمدت پس از سکته مغزی ایسکمیک را کاهش دهند. این اقدامات باید در اسرع وقت انجام شوند و شامل موارد زیر هستند:
- داروهایی که مستقیماً به مغز میرسند: در این روش، کاتتری بلند و نازک ازطریق شریان کشاله ران وارد بدن شده و به مغز هدایت میشود. سپس، داروی TPA بهطور مستقیم به محل سکته تزریق میشود. این درمان ممکن است زمان بیشتری نسبت به تزریق TPA نیاز داشته باشد، اما همچنان محدود به بازه زمانی خاصی است.
- برداشتن لخته با استنت رتریور: در این روش، دستگاهی متصل به کاتتر میتواند لخته خون را مستقیماً از رگ خونی مسدودشده در مغز جدا کند. این درمان بهویژه برای افرادی که لختههای بزرگ دارند که نمیتوانند بهطور کامل با TPA حل شوند، مفید است. این روش معمولاً همراه با تزریق TPA انجام میشود.
با استفاده از فناوریهای تصویربرداری پیشرفته، امکان تعیین زمان مناسب برای انجام این روشها در حال گسترش است. آزمایشهای تصویربرداری پرفیوژن ازطریق سیتیاسکن یا امآرآی به شناسایی افرادی که ممکن است از درمان اندوواسکولار بهرهمند شوند، کمک میکنند.
سایر روشها
پزشک شما ممکن است روشی برای باز کردن شریانی که توسط پلاک مسدود شده است، پیشنهاد دهد. این اقدامات برای کاهش خطر سکته مغزی یا حمله ایسکمیک گذرا انجام میشوند. گزینههای مختلفی وجود دارند که عبارتاند از:
- اندارترکتومی کاروتید: شریانهای کاروتید، رگهای خونی هستند که در دو طرف گردن قرار دارند و خون را به مغز منتقل میکنند. در این جراحی، پلاکهای مسدودکننده شریان کاروتید برداشته میشوند که ممکن است خطر سکته مغزی ایسکمیک را کاهش دهد. بااینحال، این روش ممکن است خطراتی بهویژه برای افرادی که دچار بیماریهای قلبی یا سایر مشکلات پزشکی هستند، به همراه داشته باشد.
- آنژیوپلاستی و استنت: در این روش، جراح کاتتری را ازطریق شریان کشاله ران به شریانهای کاروتید وارد میکند. سپس بالونی را وارد کرده و باد میکند تا شریان باریکشده گسترش یابد. پس از آن، ممکن است استنتی برای نگهداری شریان باز قرار داده شود.
درمان سکته هموراژیک
در درمان اورژانسی سکته هموراژیک، تمرکز بر کنترل خونریزی و کاهش فشار در مغز ناشی از تجمع مایعات اضافی است.
اقدامات اورژانسی
اگر از داروهای رقیقکننده خون برای پیشگیری از لخته شدن خون استفاده میکنید، ممکن است درمانهایی برای معکوس کردن اثرات این داروها تجویز شوند. این درمانها میتوانند شامل داروها یا تزریق فرآوردههای خونی باشند. علاوهبراین، داروها میتوانند فشار مغز را کاهش دهند، فشار خون را تنظیم کنند، از اسپاسم عروق جلوگیری کرده و از بروز تشنج پیشگیری کنند.
عمل جراحی
در صورتی که خونریزی در ناحیهای از مغز زیاد باشد، ممکن است نیاز به عمل جراحی برای برداشتن خون و کاهش فشار روی مغز وجود داشته باشد. علاوهبراین، جراحی ممکن است برای ترمیم آسیبهای واردشده به عروق خونی مرتبط با سکتههای هموراژیک ضروری باشد.
اگر سکته مغزی ناشی از عواملی مانند آنوریسم، ناهنجاری شریانی-وریدی (AVM) یا سایر مشکلات عروقی باشد، پزشک شما ممکن است یکی از روشهای جراحی زیر را توصیه کند:
- برش جراحی: در این روش، جراح گیرهای کوچک در پایه آنوریسم قرار میدهد تا جریان خون به آن را متوقف کند. آنوریسم بهصورت برآمدگی در نقطهای ضعیف در رگ خونی ظاهر میشود و این گیره میتواند از ترکیدن آنوریسم پیشگیری کند یا درصورت ترکیدن، از خونریزی مجدد جلوگیری نماید.
- کویلینگ (آمبولیزاسیون اندوواسکولار): در این روش، جراح کاتتری را ازطریق شریان کشاله ران به سمت مغز هدایت میکند. با استفاده از این کاتتر، جراح سیمپیچهای کوچکی را در آنوریسم قرار میدهد تا آن را مسدود کند و باعث لخته شدن خون در داخل آن شود.
- برداشتن رگهای خونی نازک (AVM): جراح ممکن است برای کاهش خطر پارگی و سکته مغزی هموراژیک، ناهنجاری شریانی-وریدی کوچک (AVM) را از مغز بردارد؛ بهویژه اگر در ناحیهای قابل دسترسی باشد. بااینحال، در صورتی که AVM در اعماق مغز یا در ناحیهای بزرگ قرار داشته باشد، ممکن است امکان برداشتن آن وجود نداشته باشد. همچنین، اگر حذف آن بر عملکرد مغز تأثیر منفی بگذارد، ممکن است این روش انجام نشود.
- رادیوسرجری استریوتاکتیک: در این روش پیشرفته، از پرتوهای متمرکز برای ترمیم ناهنجاریهای عروق خونی استفاده میشود. رادیوسرجری استریوتاکتیک کمتر تهاجمی است و بهطور معمول بهعنوان گزینه درمانی جایگزین برای سایر روشها در نظر گرفته میشود.
عوارض جانبی روشهای درمانی
عوارض جانبی درمانهای سکته مغزی به عوامل مختلفی ازجمله نوع سکته مغزی، روشهای درمانی مورد استفاده، تاریخچه پزشکی شما و سایر شرایط وابسته هستند. متخصص میتواند درمورد عوارض جانبی و نحوه مدیریت یا پیشگیری از آنها، توضیحات بیشتری به شما ارائه دهد.
سکته مغزی چقدر طول میکشد؟
تا زمانی که جریان خون در بخشی از مغز کاهش پیدا کند، سکته مغزی ادامه مییابد. بدون درمان، سکته مغزی ادامه پیدا میکند و سلولهای مغزی در نواحی آسیبدیده میمیرند. این اتفاق منجر به آسیب دائمی مغز میشود.
حتی پس از دریافت درمان سکته مغزی، معمولاً اثرات آن باقی خواهند ماند. اکثر افراد برای بهبودی چندین هفته یا حتی ماهها زمان نیاز دارند. بیشتر پیشرفتهای قابل توجه در شش ماه اول تا 18 ماه پس از سکته مغزی مشاهده میشوند. اگرچه ممکن است پیشرفتهای بیشتر پس از آن نیز رخ دهند، این روند میتواند سختتر و زمانبرتر باشد.
توانبخشی سکته مغزی
توانبخشی سکته مغزی یکی از مهمترین بخشهای روند درمانی است که به فرد کمک میکند با تغییرات مغزی ناشی از سکته سازگار شود یا تواناییهای از دسترفته خود را بازیابی کند. این فرایند برای اکثر افرادی که دچار سکته مغزی میشوند، بخش عمدهای از بهبودی را تشکیل میدهد. توانبخشی سکته مغزی میتواند بهصورتهای مختلف انجام شود، ازجمله:
- گفتاردرمانی: این نوع درمان به بازگرداندن تواناییهای زبانی و گفتاری کمک میکند و باعث بهبود کنترل ماهیچههایی که در تنفس، خوردن، نوشیدن و بلعیدن نقش دارند، میشود.
- فیزیوتراپی: این درمان به فرد کمک میکند توانایی استفاده از دستها، بازوها و پاهای خود را بازیابی کند یا بهبود بخشد. همچنین در رفع مشکلات تعادل، ضعف عضلانی و سایر مسائل مرتبط مؤثر است.
- کاردرمانی: هدف این درمان آموزش مجدد مغز برای انجام فعالیتهای روزمره است. این روش بهویژه در بهبود حرکات دقیق دست و کنترل عضلات کاربرد دارد.
- شناخت درمانی: این درمان درصورت وجود مشکلات حافظه یا دشواری در انجام فعالیتهایی که نیاز به تمرکز دارند، مفید است.
بسته به وضعیت و نیازهای خاص شما، درمانهای دیگری نیز ممکن است تجویز شوند. پزشک یا متخصص بهترین فرد برای تعیین روشهای درمانی مناسب است.
طول عمر پس از سکته مغزی چقدر است؟
تخمین طول عمر پس از سکته مغزی برای همه بیماران دشوار است. سکتههای مغزی میتوانند کشنده باشند یا باعث ناتوانیهای دائمی شوند. اما هیچ برنامه زمانی یا چشمانداز دقیق و مشخصی برای بهبودی وجود ندارد.
معمولاً نتایج سکتههای مغزی ایسکمیک بهتر از سکتههای هموراژیک هستند، اما این بدان معنا نیست که بهبودی شما در هر یک از این دو نوع، لزوماً آسانتر، سریعتر یا بهتر خواهد بود.
زمان بهبودی پس از سکته مغزی
بدن هر فرد واکنش متفاوتی به سکته مغزی نشان میدهد. آنچه پس از سکته مغزی در انتظار شما است به عوامل مختلفی بستگی دارد، ازجمله:
- سرعت درمان
- بخشهایی از مغز که تحت تأثیر بیماری قرار گرفته است
- نوع سکتهای که تجربه کردهاید
- سلامت کلی
بیشتر افراد چند ماه طول میکشد تا پس از سکته مغزی بهبود یابند. پزشک برای شما توضیح خواهد داد که چه چیزی در انتظارتان است. او به شما کمک خواهد کرد تا اهداف و انتظارات بهبودی را به شکلی تعیین کنید که متناسب با سلامت و وضعیت منحصربهفرد شما باشند.
چگونه میتوانم خطر سکته مغزی را کاهش دهم یا بهطور کامل از آن جلوگیری کنم؟
اقدامات زیادی وجود دارند که میتوانید برای کاهش خطر سکته مغزی انجام دهید. هرچند ممکن است نتوانید بهطور کامل از سکته مغزی جلوگیری کنید، اما این اقدامات میتوانند خطر آن را بهطور قابل توجهی کاهش دهند. اقدامات مهم شامل موارد زیر هستند:
- بهبود سبک زندگی خود: داشتن رژیم غذایی سالم و اضافه کردن فعالیت بدنی به برنامه روزانه میتواند سلامت کلی شما را بهبود بخشد. همچنین باید اطمینان حاصل کنید که خواب کافی دارید (حدود هفت تا هشت ساعت توصیه شده است). برخی از مواد غذایی که بهتر است از مصرف آنها خودداری کنید عبارتاند از:
- نوشیدنیهای حاوی کافئین مانند قهوه، چای، نوشابه و غیره.
- غذاهایی که مقدار زیادی نمک یا سدیم دارند و میتوانند فشار خون را افزایش دهند.
- غذاهایی مانند غذاهای سرخشده که غنی از چربیهای اشباعشده هستند.
- اجتناب از انتخابهای پرخطر و ایجاد تغییر در رفتارها: استعمال دخانیات، استفاده تفریحی از مواد مخدر یا سوء استفاده از داروهای تجویزی و مصرف زیاد الکل میتوانند خطر سکته مغزی را افزایش دهند. بهتر است این عادات را کنار بگذارید یا بهطور کلی به سراغ آنها نروید. پزشک شما میتواند راهکارها و منابعی ارائه دهد که به شما در تغییر سبک زندگیتان برای اجتناب از این عادات کمک کنند.
- مدیریت بیماریها و عوامل خطر: مشکلاتی مانند چاقی، ریتم غیرطبیعی قلب، آپنه خواب، فشار خون بالا، دیابت نوع 2 یا کلسترول بالا میتوانند خطر سکته مغزی ایسکمیک را افزایش دهند. اگر شما یکی یا چند مورد از این بیماریها را دارید، باید برای مدیریت آنها، بهویژه با مصرف داروها - مانند رقیقکنندههای خون - طبق تجویز پزشک، عمل کنید. اقدام به این کار در سنین جوانی میتواند از بروز مشکلات شدیدتر مرتبط با سکته مغزی در آینده جلوگیری کند.
- مراجعه سالانه به پزشک برای معاینه سلامتی عمومی: ویزیتهای سالانه به پزشک میتوانند از بروز بیماریهایی که منجر به سکته مغزی میشوند، جلوگیری کنند.
چگونه میتوانم پس از سکته مغزی از خودم مراقبت کنم؟
بهبودی و توانبخشی پس از سکته مغزی کار سختی است. هنگامی که به همراه پزشکتان برنامه درمانی نهایی را مشخص کردید، باید آن را تا حد امکان به شکلی دقیق دنبال کنید. بهطور کلی، باید:
- در جلسات توانبخشی و سایر جلسات درمانی خود شرکت کنید. اگر چیزی باعث میشود احساس ناامنی یا ناراحتی کنید، به درمانگران خود بگویید. توانبخشی کار سختی است، اما نباید باعث درد یا ناراحتی مداوم شود.
- به سلامت روان خود توجه داشته باشید. افسردگی و اضطراب پس از سکته مغزی بسیار شایع هستند. توجه کنید سلامت عاطفی شما میتواند به اندازه وضعیت جسمانیتان مهم باشد. اگر احساس میکنید در طول بهبودی نیاز به کمک دارید، با پزشک یا متخصص سلامت روان صحبت کنید.
- داروهای خود را بهصورت مرتب مصرف کنید. مصرف داروهایتان طبق دستور پزشک به بهبودی بدن شما کمک خواهد کرد.
چه زمانی باید به اورژانس مراجعه کنم؟
اگر فکر میکنید دوباره علائم سکته مغزی را تجربه میکنید، با 115 تماس بگیرید. سکته مغزی مجدد خطر بسیار بیشتری برای ایجاد عوارض شدید و کشنده دارد. برای درخواست کمک یا رفتن به اورژانس صبر نکنید.
افرادی که سکته مغزی داشتهاند، خطر بیشتری برای سایر عوارض بالقوه جدی دارند، ازجمله:
- ترومبوز ورید عمقی (DVT)
- حمله قلبی
- ذاتالریه
- آمبولی ریه
- تشنج
اگر فکر میکنید علائم هر یک از این عوارض را تجربه میکنید، هرچه سریعتر با اورژانس تماس بگیرید.
جمعبندی
درمان سکته مغزی نیازمند اقدامات فوری و تخصصی است تا از آسیبهای بیشتر به مغز جلوگیری شود و شانس بهبودی افزایش یابد. درمانهای سکته مغزی به نوع سکته (ایسکمیک یا هموراژیک) بستگی دارند. پس از درمان اولیه، توانبخشی نقش مهمی در بازگرداندن عملکردهای از دسترفته مغزی ایفا میکند. این فرایند ممکن است شامل گفتاردرمانی، فیزیوتراپی، کاردرمانی و درمانهای شناختی باشد که به افراد کمک میکند تا به زندگی روزمره خود بازگردند. برای افرادی که نیاز به درمان و توانبخشی دارند، کلینیک توانبخشی رسش با ارائه خدمات تخصصی و مراقبتهای حرفهای، میتواند گزینه مناسبی برای کمک به فرایند بهبودی و بازتوانی بیماران سکته مغزی باشد. این کلینیک با استفاده از تیمی مجرب و روشهای مدرن، به بهبود عملکرد بیماران و ارتقای کیفیت زندگی آنها کمک میکند.
منابع
