اختلالات مغزی کار درمانی در افراد مبتلا به آلزایمر
یکی از بزرگ‌ترین چالش‌های مراقبت از افراد مبتلا به آلزایمر، مدیریت فعالیت‌های روزانه آنها با توجه به پیشرفت بیماری است. اینجاست که کاردرمانگر وارد عمل می‌شود. کاردرمانگر به بیمار و خانواده او کمک میکند تا با تغییرات ناشی از این بیماری کنار بیایند. در این مطلب درخصوص وظایف کاردرمانگر و روش‌های کار درمانی افراد مبتلا به آلزایمر صحبت می‌کنیم.
آلزایمر
بیماری آلزایمر، اختلال مغزی پیشرونده‌ای است که علت دقیق آن هنوز مشخص نیست. طبق تحقیقات، عواملی که خطر ابتلا به زوال عقل را افزایش می‌دهند عبارت‌اند از افزایش سن، سابقه خانوادگی آلزایمر، آسیب شدید قبلی به سر و انتخاب سبک زندگی.
بیماری آلزایمر با گذشت زمان پیشرفت میکند و به‌تدریج در طی چندین سال شدیدتر می‌شود. در مراحل اولیه آلزایمر، بیمار ممکن است با مشکلات جزئی حافظه مانند فراموش کردن رویدادها یا مکالمات اخیر یا از یاد بردن نام اشیاء مواجه شود. اما با پیشرفت بیماری، مشکلات حافظه شدیدتر می‌شوند و علائم دیگری مانند رفتارهای غیرقابل پیش‌بینی، مشکلات زبانی و سرگردانی نیز بروز پیدا می‌کنند.
کار درمانی چگونه به افراد مبتلا به زوال عقل کمک میکند؟
کاردرمانگر در ابتدا به ارزیابی توانایی‌ها و محدودیت‌های بیمار و ارزیابی محیط زندگی او می‌پردازد. همچنین با مراقبان اصلی بیمار صحبت میکند تا بفهمد چه چالش‌های خاصی را با بیمار تجربه می‌کنند. کاردرمانی با استفاده از روش‌های مختلف به بیماران مبتلا به آلزایمر کمک میکند به ارتقاء سلامتی، درمان ناتوانی، حفظ توانایی‌ها و اعمال تغییرات بپردازند که در ادامه به توضیح آنها می‌پردازیم:
ارتقاء سلامتی
کاردرمانگر در این مرحله از کار درمانی، بر نقاط قوت و قابلیت‌های باقی‌مانده بیمار تمرکز میکند. همچنین به مراقبان بیمار آموزش‌های لازم برای خودمراقبتی بیشتر را ارائه میکند. ارتقاء سلامتِ فرد مبتلا به آلزایمر باعث موفقیت او در انجام فعالیت‌های موردعلاقه‌اش می‌شود.
بازیابی قدرت و استقامت
بازیابی مهارت‌های شناختی در افراد مبتلا به آلزایمر امکان‌پذیر نیست، اما کاردرمانی به بازیابی دامنه حرکتی، قدرت و استقامت آنها کمک میکند. بنابراین می‌توانند توانایی خود را برای انجام فعالیت‌های روزمره بهبود بخشند.
حفظ استقلال
کار درمانی از عاداتی که فرد مبتلا به زوال عقل فراموش نکرده است حمایت کرده و به بیمار کمک میکند تا حد ممکن استقلال خود را حفظ کند.
اعمال تغییرات
این مرحله شامل اعمال برخی تغییرات برای کمک به ایجاد محیطی امن‌تر برای بیمار است. علاوه بر ایجاد تغییرات فیزیکی در خانه، مانند استفاده از دستگیره یا نرده، کاردرمانگران می‌توانند نشانه‌های کلامی، کمک‌های شخصی یا حمایت‌های اجتماعی را پیشنهاد کنند. علاوه بر این، تمریناتی را پیشنهاد می‌دهد که به حفظ تحرک و افزایش تحمل، دامنه حرکت، استحکام و قدرت بیمار منجر می‌شوند.
مداخلات کار درمانی در مراحل مختلف زوال عقل
مداخلات کار درمانی برای بیماران زوال عقل بسته به مرحله بیماری آنها بسیار متفاوت هستند. این مداخلات در مراحل مختلف دمانس متفاوت خواهند بود. در ادامه به توضیح مراحل مختلف زوال عقل و مراقبت‌های مخصوص هر مرحله می‌پردازیم:
زوال عقل در مراحل اولیه
در مراحل اولیه زوال عقل، بیماران معمولاً می‌توانند وظایف شغلی و فعالیت‌های روزمره خود را انجام دهند. آنها کم‌کم متوجه فراموشی چیزهای ساده می‌شوند. مثلاً گاهی‌اوقات زمان مصرف داروها یا محل گذاشتن کلیدها را فراموش می‌کنند. بیماران شاید احساس کنند در این مرحله به کمک زیادی نیاز ندارند. اما ادغام کاردرمانی با داروهای مصرفی بهترین روش درمانی در مراحل اولیه آلزایمر می‌باشد.
مداخلات کار درمانی برای این بیماران معمولاً شامل یادگیری نحوه استفاده از ابزارهای یادآور مانند تقویم، زنگ هشدار یا چک‌لیست می‌باشند. ابزارهای یادآور برای جلوگیری از فراموشی مورداستفاده قرار می‌گیرند. اگر بیمار مبتلا به آلزایمر بتواند در این مرحله از بیماری از برنامه‌ای روتین پیروی کند، به احتمال زیاد توانایی‌های شناختی خود را حفظ میکند و برای مدت طولانی‌تری مستقل می‌ماند. شواهدی وجود دارند که نشان می‌دهند مشارکت مراقبان در این فرآیند، استرس آنها را کاهش می‌دهد و استقلال بیمار را بهبود می‌بخشد.
زوال عقل در مرحله میانی
با پیشرفت بیماری به مرحله میانی، بیماران علائم واضح‌تری خواهند داشت. آنها کاهش قابل‌توجهی در حافظه و عملکرد شناختی را تجربه خواهند کرد و ممکن است با فعالیت‌های روزمره زندگی مانند لباس پوشیدن، حمام کردن یا دستشویی رفتن مشکل پیدا کنند.
در این دوره، کاردرمانگران بر آموزش مجدد فعالیت‌های روزمره و همچنین تعادل، وضعیت بدنی و تحرک تمرکز خواهند کرد تا به حفظ استقلال بیمار و کاهش بار مسئولیت خانواده کمک کنند. تکرار یک فعالیت با توالی مشخص و زمان و مکان مشابه باعث می‌شود بیماران فعالیت‌ها را بهتر به‌خاطر بسپارند. درصورت امکان، آموزش مراقبت شخصی در محل زندگی بیمار، از انجام فعالیت‌های شبیه‌سازی‌شده در مراکز درمانی مفیدتر است.
کاردرمانگران همچنین به مراقبان بیمار توصیه می‌کنند وظایف بیمار را به عهده نگیرند و اجازه دهند بیمار مسئولیت‌های شخصی خود را به دوش بکشد. این مسئله منجر به کاهش سریع‌تر توانایی‌های شناختی و مهارت‌های خودمراقبتی اولیه می‌شود. در عوض، مراقبان باید بیماران را تشویق کنند که تا حد امکان استقلال خود را حفظ کنند.
مطالعه بیشتر: مشکلات بلع و جویدن در افراد مبتلا به آلزایمر
زوال عقل در مرحله آخر
در مراحل بعدی زوال عقل، بیماران نه‌تنها کاهش شدیدی در مهارت‌های شناختی و توانایی‌های عملکردی را نشان می‌دهند، بلکه هرگونه حس مکان و زمان را نیز از دست خواهند داد. این بدان معناست که آنها برای اکثر فعالیت‌های روزانه مانند غذا خوردن، حمام کردن و دستشویی رفتن، به‌شدت به مراقبان وابسته خواهند بود.
خدمات کار درمانی در مراحل پایانی دمانس، عمدتاً بر ارتقاء روحیه بیمار، افزایش راحتی او و آموزش‌های لازم برای مراقبان تمرکز دارند. آموزش‌های ارائه‌شده درمورد روش‌های جلوگیری از زخم بستر و تمرینات ملایمی می‌باشند که مراقب باید در خانه با بیمار انجام دهد.
علاوه بر این، تجربه استرس، افسردگی و خستگی در این مرحله برای مراقبان کاملاً طبیعی است. کاردرمانگران برای رفع این مشکل، خانواده‌ها را به گروه‌های حمایتی معرفی می‌کنند.
حتما بخوانید: گفتاردرمانی برای بیماران مبتلا به آلزایمر
کاردرمانگر چگونه به افزایش استقلال بیمار مبتلا به آلزایمر کمک میکند؟
آلزایمر باعث از دست دادن حافظ می‌شود، بنابراین فرد مبتلا به زوال عقل در برخی موارد رفتارهایی مشکل‌ساز را از خود نشان می‌دهد. مداخلات کار درمانی راهکارهایی ارائه می‌کنند که باعث رفع این مشکلات می‌شوند. چند نمونه از رفتارهای بیمار مبتلا به آلزایمر در ادامه ذکر شده‌اند:
- فراموشی فصل هنگام انتخاب لباس: کاردرمانگر می‌تواند با مراقب کار کند تا لباس‌های مناسب هر فصل را به‌صورت مرتب سازمان‌دهی کند. این کار باعث افزایش خودکفایی بیمار می‌شود و در عین حال احتمال استرس را کاهش می‌دهد.
- مشکلات ارتباطی و طغیان‌های رفتاری: کاردرمانگر تکنیک‌های پاسخ غیرتدافعی، نشانه‌های غیرکلامی و نحوه اجتناب از تصحیح خطاهای واقعی را به مراقبان یاد می‌دهد. او همچنین روش کشف دلایلی که ممکن است باعث طغیان احساسات شده باشند، آموزش می‌دهد. وقتی کارهای معمولی برای بیمار مبتلا به زوال عقل سخت و خسته‌کننده می‌شوند، شروع به بروز رفتارهای پرخاشگرانه میکند. کاردرمانگران می‌توانند به ساده کردن این وظایف کمک کنند تا بیمار به موفقیت بیشتری دست پیدا کند.
- تغییرات اعمال‌شده برای تسهیل عملکرد بیمار: کاردرمانگران می‌توانند استفاده از وسایل کمکی مانند ویلچر یا واکر یا ایجاد نرده برای تسهیل نشستن و بلند شدن بیمار پیشنهاد کنند. ممکن است لازم باشد چیدمان خانه، نورپردازی یا ایمنی نزدیکی پله‌ها نیز تغییر کنند.
فواید کار درمانی برای افراد مبتلا به زوال عقل
تحقیقات نشان می‌دهند که کار درمانی می‌تواند نتایج بهتری هم برای افراد مبتلا به زوال عقل و هم برای مراقبان آنها داشته باشد. کار درمانی می‌تواند مشکلات رفتاری، بار مسئولیت مراقبان و میزان مراقبت موردنیاز را کاهش دهد. این تغییرات زندگی را برای کل خانواده بهتر می‌کنند.
انواع ارزیابی‌های کاردرمانی برای بیماری آلزایمر
کاردرمانگر در طول ارزیابی بیمار از ارزیابی‌های استاندارد و غیراستاندارد استفاده میکند. ارزیابی‌های استاندارد به جمع‌آوری اطلاعات موردنیاز و ایجاد برنامه درمانی برای افراد مبتلا به بیماری آلزایمر کمک می‌کنند. برخی از رایج‌ترین ارزیابی‌های مورداستفاده شامل موارد زیر هستند:
- ارزیابی‌های شناختی
- ارزیابی عملکردی
- ارزیابی فعالیت‌های روزمره زندگی
- ارزیابی کمک‌ها
- ارزیابی ریسک
ارزیابی‌های غیراستاندارد شامل مصاحبه و مشاهدات بیمار و اعضای خانواده‌اش، استفاده از ابزارهای ضروری برای جمع‌آوری اطلاعات مرتبط با توانایی‌های عملکردی، استراتژی‌های مقابله، نیازها و علایق مراقبتی فرد هستند. کاردرمانگران هنگام ارزیابی، عوامل مختلفی مانند ارتباط غیرکلامی، وضعیت بدن، حالت چهره و بسیاری از موارد دیگر را در نظر می‌گیرند تا از نتایج دقیق اطمینان حاصل کنند.
خدمات کلینیک توانبخشی رسش
هدف اصلی کار درمانی آلزایمر کمک به بیماران مبتلا به زوال عقل، جهت حفظ استقلال جسمانی و عملکردی آنها است. کاردرمانی، علل پیش‌زمینه‌ای دمانس را درمان نمی‌کند، اما منجر به حفظ استقلال بیمار با وجود پیشرفت بیماری می‌شود. همچنین به خانواده و مراقبان بیمار کمک میکند تا آرامش خیال و آزادی عملکرد بیشتری داشته باشند. در واقع کاردرمانی علاوه بر ایجاد محیطی امن برای بیمار، کیفیت زندگی او را ارتقاء می‌دهد. کلینیک توانبخشی رسش با تشکیل جلسات کار درمانی، آموزش‌هایی برای خانواده‌ها و مراقبان و برنامه‌ای درمانی برای بیماران فراهم میکند. بنابراین در صورتی که یکی از عزیزان‌تان دچار زوال عقل است، از خدمات کار درمانی مرکز ما بهره‌مند شوید.
منابع:
