سایر جدول زمانی مراحل رشد کودک
پنج سال اول زندگی کودک پایه‌ای برای یادگیری، رفتار و سلامت کودک بنا می‌کند. تجربیات اولیه دوران کودکی، مغز و ظرفیت کودک را برای یادگیری، توسعه مهارت‌های اجتماعی و مدیریت چالش‌ها و عوامل استرس‌زای روزانه شکل می‌دهند. رشد عاطفی، اجتماعی و جسمی کودکان خردسال تأثیر مستقیمی بر رفتار، مهارت‌های اجتماعی، آمادگی مدرسه و رشد کلی کودک دارند و بر عاداتی که تا بزرگسالی گسترش می‌یابند، تأثیر می‌گذارند. بیایید مراحل رشد کودک را با هم بررسی کنیم و ببینیم چگونه می‌توانیم از رشد کودک خود حمایت کنیم؟
حوزه‌های مختلف رشد کودک
هر مرحله از رشد کودک، پیشرفت‌ها را در چهار حوزه مختلف تحت تأثیر قرار می‌دهد. این حوزه‌های مختلف رشدی به یکدیگر وابسته هستند و کودک بدون پیشرفت در یک حوزه قادر به پیشرفت در حوزه دیگر نیست. این نکته را به یاد داشته باشید که هر کودکی با سرعت خودش رشد خواهد کرد!
حوزه ارتباط
کودکان باید یاد بگیرند که بتوانند به‌طور مؤثر با خانواده، همسالان، معلمان و غیره ارتباط برقرار کنند. ارتباط اولین مرحله‌ای است که در پنج مرحله رشد کودک ایجاد می‌شود و با افزایش سن به مهارت‌های مکالمه و هدایت روابط گسترش می‌یابد.
حوزه فیزیکی
در طول 5 مرحله رشد کودک، بدن در رشد مهارت‌های حرکتی درشت و ظریف رشد می‌کند. رشد مهارت‌های حرکتی درشت که اتفاق میفتد به کودک شما اجازه می‌دهد تا با تعادل، هماهنگی، راحتی و اعتمادبه‌نفس حرکت کند.
حوزه اجتماعی‌عاطفی
رشد اجتماعی و عاطفی کودکان به آنها کمک می‌کند تا بفهمند چه کسانی هستند، چه احساسی دارند و چگونه باید با دیگران تعامل کنند. سلامت اجتماعی و عاطفی کودکان به آنها در ایجاد روابط مثبت و همچنین مدیریت و ابراز احساسات در طیف وسیعی از شرایط کمک می‌کند.
حوزه شناختی
رشد شناختی در کودکان شامل تمام فرایندهایی است که به چگونگی فکر کردن کودکان و درک آنها از جهان اطراف کمک می‌کند. نقاط عطف رشد در حوزه شناختی شامل مفاهیم ریاضی و علمی مانند کمیت، طبقه‌بندی و علت و معلول هستند. 5 سال اول نحوه برخورد کودکان با یادگیری را شکل می‌دهد. این رشد شناختی شامل عناصری مانند کنجکاوی، ابتکار در جستجوی اطلاعات و انطباق رفتار در پاسخ به دانش جدید است.
5 مرحله رشد کودک
5 مرحله رشد کودک در سنین مختلف در ادامه توضیح داده شده‌اند:
نوزاد تازه متولدشده (0-3 ماهه)
حوزه‌های مختلف رشد کودک از زمان تولد تا سه ماهگی به شرح زیر هستند:
- ارتباط. نوزادان در درجه اول ازطریق گریه برای نیازهای مختلف ارتباط برقرار می‌کنند و ممکن است وقتی با آنها صحبت می‌شود آرام شوند. نوزادان در حدود دو ماهگی شروع به صدا زدن کرده و صداهای مختلف تولید می‌کنند.
- فیزیکی. نوزادان می‌توانند به سمت صداها برگردند و می‌توانند اشیاء را با چشمان خود دنبال کنند. آنها می‌توانند اشیاء را بگیرند و شروع به بلند کردن سر برای مدت طولانی می‌کنند.
- اجتماعی- عاطفی. نوزادان تازه متولدشده سعی می‌کنند به شما و افراد دیگر نگاه کنند و شروع به لبخند زدن می‌کنند.
- شناختی. نوزادان به اشیاء و افراد آشنا که در فاصله‌ای مشخص قرار دارند، علاقه نشان داده و آنها را تشخیص می‌دهند. نوزادان تازه متولدشده ممکن است از فعالیتهای مکرر خسته شوند.
رشد کودک در این چهار حوزه با کمک تماس چشمی، بازی، اسباب‌بازی‌های مختلف و کتاب تحریک می‌شود. همچنین می‌توانید برای تقویت عضلات پشت و گردن نوزاد، او را به مدت کوتاهی بر روی شکم بخوابانید.
نوزاد 3 تا 12 ماهه
حوزه‌های مربوط به رشد نوزاد 3 تا 12 ماهه به صورت زیر هستند:
- ارتباط. نوزادان از 3 تا 6 ماهگی شروع به حرف زدن می‌کنند. پس از رسیدن به این نقطه عطف رشد، نوزادان شروع به تقلید صداهای مختلف و خندیدن در حدود 6-9 ماهگی می‌کنند. در حدود 9 تا 12 ماهگی، نوزادان می‌توانند صداهای مختلف را تقلید کرده، با حرکات ارتباط برقرار کنند و چند کلمه ساده بگویند.
- فیزیکی. در سنین 3 تا 6 ماهگی، نوزادان می‌توانند حرکات سر خود را کنترل کرده و دست‌های خود را به هم نزدیک کنند. نوزادان 6 تا 9 ماهه می‌توانند بدون حمایت شروع به نشستن کنند و می‌توانند در حالت ایستاده بپرند. از 9 تا 12 ماهگی، کودکان می‌توانند بدون کمک شروع به برداشتن اشیا، خزیدن و ایستادن کنند.
- اجتماعی-عاطفی. از 3 تا 6 ماهگی، نوزادان شروع به پاسخ دادن به حالات چهره و همچنین تن صداهای مختلف می‌کنند. از 6 تا 9 ماهگی، نوزادان به حرکات مختلف (مانند دست زدن) پاسخ می‌دهند و احساسات مختلف دیگران را درک می‌کنند. در این بازه زمانی، نوزادان احساس راحتی در اطراف چهره‌های آشنا و اضطراب در اطراف غریبه‌ها خواهند داشت. در حدود 9 تا 12 ماهگی، نوزادان شروع به بیان خود و احساسات خود و همچنین برقراری ارتباط و روابط با اطرافیان خود می‌کنند.
- شناختی. ماه‌های 3-6 زمانی است که نوزادان شروع به تشخیص چهره‌های آشنا (مانند والدین)، توجه به موسیقی و پاسخ به نشانه‌های عشق و محبت می‌کنند. ماه‌های 6-9 زمانی است که رشد زبان دریافتی رخ می‌دهد، جایی که نوزادان شروع به درک و پردازش کلماتی می‌کنند که می‌شنوند. ماه‌های 9 تا 12 زمانی است که نوزادان شروع به تقلید حرکات، درک کلمه «نه» و کشف علت و معلول، مانند پرتاب اشیا می‌کنند.
برای رشد فیزیکی فرزند خود در این دوران از کاوش تحت نظارت، تشویق به نشستن و دستیابی به اشیایی که ممکن است کمی دورتر از دسترس باشند، استفاده کنید. همچنین تفریحاتی مانند ایجاد صداهای مختلف با جغجغه یا زنگ به رشد زبان نوزاد کمک می‌کنند. در کل، استفاده از تقویت مثبت در اوایل دوران کودکی (آغوش، بوسه و غیره) به تشویق رشد کودک شما کمک می‌کند.
کودک نوپای 1 تا 3 ساله
حوزه‌های رشد کودک نوپای 1 تا 3 ساله عبارت‌اند از:
- ارتباط. سال‌های کودکی کودک شما زمانی است که مهارت‌های زبانی خود را تا حد زیادی گسترش می‌دهند. از سال اول، کودکان اولین کلمه خود را می‌گویند و واژگانی از 5-10 کلمه مختلف را می‌سازند. تا 18 ماهگی، آنها تا 50 کلمه استفاده خواهند کرد و شروع به نام‌گذاری اشیا و تصاویر خواهند کرد. البته توجه داشته باشید گفتار در درجه اول تلگرافی است (کلمات اصلی وجود دارند اما کلمات ارتباط‌دهنده نیستند). بین 2 تا 3 سالگی، کودکان شروع به گفتن اولین جملات کامل خود می‌کنند. جملات به صورت ترکیبی از سه کلمه شروع می‌شوند. کودکان می‌توانند درباره کاری که انجام می‌دهند صحبت کنند و مهارت‌های ارتباطی آنها به‌طور مداوم بهبود می‌یابند.
- فیزیکی. از یک سالگی، کودکان شروع به استفاده از دست ترجیحی (راست یا چپ) می‌کنند، می‌توانند روی کاغذ علامت بگذارند و به نقاط عطف حرکتی می‌رسند. آنها می توانند سریع بخزند، به راحتی بنشینند و می‌توانند بایستند و به تنهایی چند قدم راه بروند. در حدود دو سالگی، اعتمادبه‌نفس به آنها اجازه می‌دهد راه رفتن خود را بهبود بخشند و مهارت‌های حرکتی برای تغذیه خود و شاید نوشیدن از یک فنجان را به دست آورند! در سن 3 سالگی، کودکان معمولاً می‌توانند لباس بپوشند، لباس خود را دربیاورند، به تنهایی از توالت استفاده کنند و می‌توانند بازی‌های بیشتری مانند دویدن، پریدن و سه‌چرخه‌سواری انجام دهند.
- اجتماعی-عاطفی. در یک سالگی، کودکان به ماندگاری اشیاء یا درک این که اشیا حتی اگر دیده یا شنیده نشوند، هنوز وجود دارند، دست پیدا می‌کنند. از 2 تا 3 سالگی، احساسات واضح هستند و کودک شما می‌خواهد آنچه را که دوست دارد انجام دهد. این مرحله رشد کودک، آغاز بازی در کنار سایر کودکان، افزایش اعتماد به غریبه‌ها و درک این که دیگران نیز احساساتی دارند، می‌باشد.
- شناختی. در یک سالگی، رشد شناختی کودک شما به او اجازه می‌دهد تا قسمت‌های خاصی از بدن را نام ببرد و اشیاء آشنا را در کتاب‌ها تشخیص دهد. در این مدت او در حل پازل بسیار بهتر عمل می‌کند. از 2 تا 3 سالگی کودک می‌تواند رنگ‌ها را نام ببرد، حروف را تشخیص دهد و اعداد را با صدای بلند بشمارد. کودکان هنوز در درک تفاوت بین واقعی و ساختگی مشکل دارند.
در این مرحله سعی کنید با تنظیم و حفظ روال‌های قابل پیش‌بینی، خواندن کتاب برای کودکان، محدود کردن زمان استفاده از تلویزیون، تبلت و موبایل، واکنش آرام به عصبانیت یا احساسات شدید کودک و تشویق کودک به استقلال بیشتر، رشد اولیه او را تشویق کنید.
کودک پیش‌دبستانی 3-5 ساله
حوزه‌های رشد کودک پیش‌دبستانی 3-5 ساله شامل موارد زیر هستند:
- ارتباط. از 3 سالگی، کودک شما شروع به تسلط بر برخی صداهای دشوار می‌کند و می‌تواند واضح‌تر صحبت کند، اگرچه هنوز هم اشتباهات گرامری دارد. در این سن فرزند شما شروع به پرسیدن سؤالات بسیار بیشتری خواهد کرد.
- فیزیکی. در سه سالگی، مهارت‌های حرکتی درشت کودک شما هر روز تقویت می‌شوند. کودک شما با استفاده از سه‌چرخه، بالا و پایین رفتن از وسایل بازی و گرفتن توپ اعتمادبه‌نفس خود را افزایش می‌دهد. در کلاس درس، کودکان با استفاده از قیچی، نوشتن حروف، کشیدن اشکال و استفاده از چنگال و قاشق، مهارت‌های حرکتی ظریف خود را توسعه می‌دهند.
- اجتماعی-عاطفی. در سه سالگی، کودکان در زندگی خود با دیگران احساس راحتی بیشتری کرده و در کلاس درس در بازی‌های نمایشی شرکت می‌کنند. این فعالیت‌ها به کودک شما اجازه می‌دهد تا تخیل خود را بیان کرده و در بازی‌های مختلف در گروه‌های کوچک شرکت کند. کودکان به درک احساسات و بدن خود ادامه می‌دهند و زمانی که کار اشتباهی انجام می‌دهند، متوجه می‌شوند.
- شناختی. فرزند شما حافظه بسیار بهتری دارد، می‌تواند آهنگ بخواند، داستان بگوید، اعداد و نام کامل و جنسیت خود را بداند. او در تمرکز بسیار بهتر شده است و خودش شروع به خواندن کتاب می‌کند.
رشد کودک خود را در این مرحله با اجازه دادن به او برای ابراز احساسات با اطمینان خاطر، تشویق به اجتماعی بودن و درک احساس مسئولیت ازطریق محول کردن کارهای ساده به او تحریک کنید.
کودکان 5 سال به بالا
حوزه‌های رشد کودکان 5 سال به بالا شامل موارد زیر هستند:
- ارتباط. در پنج سالگی، کودکان شروع به استفاده از جملات پیچیده‌تری می‌کنند، داستان می‌گویند، به سؤالات پاسخ می‌دهند و شعرهای مهد کودک یا آهنگ می‌خوانند. کودک شما با پیشرفت در این دوره سنی مهارت‌های زبانی پیشرفته‌تری را توسعه می‌دهد.
- فیزیکی. در پنج سالگی، کودکان در تمام مهارت‌های حرکتی درشت و ظریف خود تا حد زیادی مستقل هستند. آنها می‌توانند به‌طور مستقل لباس بپوشند، غذا بخورند و خودشان را بشویند. آنها می‌توانند مدادهای خود را به درستی نگه دارند و در امتداد خطوط مستقیم راه بروند.
- اجتماعی-عاطفی. در پنج سالگی، کودکان به‌طور فزاینده‌ای از نظر اجتماعی آگاه می‌شوند. آنها با یکدیگر گفتگو می‌کنند، از پیدا کردن دوستان جدید لذت می‌برند، مشاجره‌های کمتری دارند، طبق نوبت بازی می‌کنند و خشم خود را از طریق رفتار یا گفتار نشان می‌دهند. آنها از استقلال خود لذت می‌برند اما همچنان به راحتی و اطمینان نیاز دارند.
- شناختی. از چهار سالگی، کودکان حس قوی‌تری نسبت به اینکه چه چیزی اشتباه است و چگونه دروغ بگویند، دارند. آنها می‌توانند کلمات ربط، مقایسه‌ها، اعداد، رنگ‌ها، اندازه و زمان را با درک بیشتری متوجه شوند. با بزرگ‌تر شدن کودک پیچیدگی موضوعات مختلف افزایش می‌یابد.
در این دوره زمانی از بازی‌های فکری، کتاب‌های سرگرم‌کننده و عادات سالم الگوبرداری کنید و کودک را تشویق به شرکت در این فعالیت‌ها کنید.
جمع‌بندی
سال‌های اول زندگی کودک سال‌های بسیار مهمی برای یادگیری هستند. نقاط عطف رشد بی‌شماری نیز وجود دارند که کودک در طول این سال‌ها به آنها دست می‌یابد. در این دوران مهم‌ترین چیز ایجاد رابطه و پیوند قوی بین والدین و فرزندان است تا کودکان در محیطی سالم و امن پرورش و رشد پیدا کنند. اگر در این دوره زمانی نگران رشد فرزند خود بودید با کارشناسان ما در کلینیک توانبخشی رسش تماس بگیرید و از خدمات این مرکز درمانی بهره‌مند شوید.
منابع
