اختلالات دیگر فلج ارب یا فلج زایمانی - علت، علائم و درمان
فلج ارب یا فلج تولد ضعف عضلانی در دست، یا شانه است که در اثر آسیب عصبی در طول فرایند زایمان یا بعدتر در زندگی ایجاد می‌شود. شبکه بازویی شبکه‌ای از اعصاب است که سیگنال‌هایی را از ستون فقرات به شانه‌ها، بازوها و دست‌ها ارسال می‌کند. اگر این اعصاب به شدت کشیده شوند، ممکن است موجب ایجاد فلج ارب شوند.
انواع آسیب‌های فلج ارب
انواع مختلفی از آسیب‌های فلج ارب وجود دارند. نوع آسیب شبکه بازویی که در کودک ایجاد می‌شود به شدت آسیب شبکه عصبی بستگی دارد.
چهار نوع آسیب عصبی عبارت‌اند از:
نوروپراکسی (Neuropraxia)
نوروپراکسی شایع‌ترین نوع فلج ارب است. در این اختلال، اعصاب کشیده شده اما پاره نشده و باعث سوزش می‌شوند. نوروپراکسی معمولاً در عرض سه ماه یا کمتر به‌صورت خود به خودی بهبود می‌یابد.
نوروما (Neuroma)
نوروما شدیدتر از نوروپراکسی است و زمانی رخ می‌دهد که بافت اسکار ایجاد می‌شود و اعصاب از پارگی اولیه بهبود می‌یابند. این امر به اعصاب سالم فشار وارد می‌کند. اکثر کودکان مبتلا به نوروما فقط تا حدی جزئی بهبود می‌یابند.
پارگی (Rupture)
این آسیب زمانی رخ می‌دهد که عصب پاره شود. این نوع آسیب به خودی خود بهبود نمی‌یابد و به‌طور کلی نیاز به جراحی پیوند عصبی دارد تا اعصاب آسیب‌دیده دوباره به هم برسند.
کندگی عصب (Avulsion)
کندگی عصب شدیدترین آسیب شبکه بازویی است و زمانی اتفاق میفتد که ریشه‌های عصبی به‌طور کامل از نخاع پاره شده و منجر به ضعف/ فلج دائمی عضلات می‌شوند. جراحی می‌تواند به ترمیم اعصاب پاره‌شده کمک کند، اما نمی‌تواند آنها را دوباره به نخاع وصل کند.
علت فلج ارب چیست؟
یکی از شایع‌ترین علل فلج ارب وضعیتی به نام دیستوشی شانه است که زمانی رخ می‌دهد که شانه نوزاد در پشت استخوان شرمگاهی مادر در حین زایمان گیر کند.
هنگامی که یک متخصص پزشکی کودک را می‌کشد تا شانه او را آزاد کند، می‌تواند اعصاب سالم شبکه بازویی را کشیده یا پاره کند.
موقعیت‌های دیگری که ممکن است باعث فلج ارب شوند عبارت‌اند از:
- کشیدن سر یا گردن نوزاد به طرفین هنگام عبور از کانال زایمان در هنگام زایمان دشوار
- کشیدن شانه‌های نوزاد در هنگام زایمان اول سر
- کشیدن پای نوزاد در حین زایمان بریچ و فشار بیش‌ازحد بر بازوهای نوزاد
- دررفتگی یا شکستگی در استخوان ترقوه
چند فاکتور خطر نیز وجود دارند که ممکن است احتمال آسیب‌دیدگی عصب شبکه بازویی را در طول زایمان افزایش دهند.
عوامل خطر منجر به فلج ارب عبارت‌اند از:
- شکل غیر طبیعی لگن مادر
- وزن بالای نوزاد هنگام تولد
- سزارین
- دیابت مادر
- چاقی مادر
- طول کشیدن مرحله دوم زایمان بیش از یک ساعت
- استفاده از فورسپس در حین زایمان
چه چیزی باعث فلج ارب (آسیب های شبکه بازویی) در بزرگسالان می شود؟
تصادفات رانندگی، که اغلب مربوط به موتورسیکلت است، شایع ترین علت آسیب شبکه بازویی در نوجوانان و بزرگسالان است. سایر علل این صدمات عبارتند از جراحات ناشی از گلوله یا چاقو، حوادث صنعتی، حوادث مربوط به ورزش های تماسی مانند فوتبال، عوارض جراحی یا تومورها. این نوع آسیب ها بیشتر برای مردان اتفاق می افتد.
انواع دیگر آسیب‌های شبکه بازویی
انواع دیگری از آسیب‌های شبکه بازویی غیر از فلج ارب وجود دارند. این آسیب‌ها بسیار نادرتر از فلج ارب هستند، اما علائم مشابهی دارند و به درمان‌های مشابه پاسخ می‌دهند.
انواع دیگر آسیب‌های شبکه بازویی شامل موارد زیر هستند:
- فلج کلامپکه. این نوع آسیب شامل آسیب عصبی در ناحیه تحتانی بازو می‌شود و بر تحرک دست و مچ تأثیر می‌گذارد.
- فلج کامل شبکه بازویی. این وضعیت شامل آسیب عصبی در هر دو قسمت تحتانی و فوقانی بازو است و باعث فلج کامل در اندام آسیب‌دیده می‌شود.
ازآنجایی‌که این بیماری‌ها علائمی مشابه فلج ارب دارند، تشخیص صحیح پزشک برای دریافت بهترین درمان مهم است.
علائم فلج ارب
چندین علامت رایج وجود دارند که ممکن است به این معنی باشد که کودک به فلج ارب مبتلا شده است. این علائم فلج ارب بسته به میزان آسیب اعصاب شبکه بازویی می‌توانند متفاوت باشند.
علائم قابل توجه فلج ارب عبارت‌اند از:
- توانایی محدود در گرفتن اشیا یا استفاده از یک دست برای گرفتن
- رشد محدود عضلانی یا عصبی در بازو یا دست
- لنگی بازو، مچ دست یا دست
- ضعف عضلانی در یک بازو
- بی‌حسی یا گزگز در شانه، بازو یا دست
- فلج جزئی یا کامل بازو
اگر زایمان سختی داشته‌اید و کودک شما هر یک از علائم ذکر شده در بالا را تجربه می‌کند، ممکن است دچار فلج ارب قابل پیشگیری شده باشد.
تشخیص فلج ارب
اگر مشکوک به فلج ارب هستید، باید با پزشک یا متخصص اطفال فرزند خود مشورت کنید. فقط یک متخصص پزشکی می‌تواند به‌طور دقیق تشخیص فلج ارب را انجام دهد.
پزشک چندین معاینه و آزمایش تصویربرداری را برای تشخیص فلج شبکه بازویی انجام می‌دهد.
تست‌های رایج ارزیابی فلج ارب شامل موارد زیر هستند:
- سی‌تی اسکن (توموگرافی کامپیوتری). این اسکن از چندین زاویه از بدن عکس می‌گیرد تا آسیب به بافت‌های نرم مانند شبکه بازویی را جستجو کند.
- اسکن ام‌آر‌آی (تصویربرداری رزونانس مغناطیسی). این اسکن از بافت‌های داخلی بدن برای بررسی آسیب عصب شبکه بازویی عکس می‌گیرد.
- بررسی هدایت عصبی. این آزمایش فیزیکی نشان می‌دهد که تکانه‌های الکتریکی از الکترودها با چه سرعتی از اعصاب شبکه بازویی عبور می‌کنند.
- معاینه فیزیکی. پزشکان به‌دنبال هرگونه نشانه فیزیکی آسیب عصبی مانند ضعف عضلانی و محدودیت حرکت بازو، شانه، مچ دست یا دست خواهند بود.
- نوار عصب و عضله (EMG). این آزمایش فعالیت الکتریکی عضلات را در واکنش به تحریک و ماهیت و سرعت هدایت پالس‌های الکتریکی در طول عصب ارزیابی می‌کند. نتایج آزمایش وجود آسیب عصبی و شدت آن را تأیید یا رد می‌کند.
پزشک کودک شما ممکن است از ترکیبی از این تست‌های تشخیصی برای تعیین تشخیص دقیق استفاده کند.
درمان فلج ارب
پس از تشخیص بیماری کودک، پزشک بهترین برنامه درمانی برای وضعیت او را تعیین می‌کند.
موارد خفیف کشش اعصاب ممکن است فقط به فیزیوتراپی نیاز داشته باشند. موارد شدیدتر پارگی اعصاب ممکن است به درمان و جراحی فشرده نیاز داشته باشند تا به کودک کمک کنند تا حرکت بازو، دست یا شانه خود را بازیابد.
کلید بهبودی کامل از فلج ارب، شروع زودهنگام درمان است. درمان فلج ارب زمانی مؤثرتر است که در چهار هفته اول پس از تولد کودک شروع شود.
گزینه‌های درمانی فلج ارب در ادامه توضیح داده شده‌اند:
فیزیوتراپی
اکثر موارد فلج ارب خفیف هستند و با فیزیوتراپی بهبود می‌یابند.
فعالیت‌های فیزیوتراپی برای فلج ارب عبارت‌اند از:
- تمرینات دامنه حرکتی
- فعالیت‌های حسی
- آموزش قدرت
- کشش
بهترین نوع فیزیوتراپی برای کودک شما بستگی به مسائلی دارد که با آن مواجه است. حرکات کششی و دامنه حرکتی می‌توانند کنترل کودک را بر بازوی خود بهبود بخشند، در حالی که فعالیت‌های حسی می‌توانند به بازگرداندن هرگونه احساس از دست رفته کمک کنند.
پزشکان همچنین ممکن است آب‌درمانی را در برنامه فیزیوتراپی فلج ارب بگنجانند تا استرس بر بدن کودک را کاهش دهند و به حرکت آزادانه کمک کنند.
کاردرمانی
کاردرمانی ممکن است برای کمک به کودکان در بهبود استفاده از دست و انگشتان استفاده شود. این نوع درمان بر روی این تمرینات تمرکز می‌کند تا استقلال و توانایی انجام کارهای روزانه را بهبود بخشد.
کاردرمانی می‌تواند به کودکان کمک کند تا مهارت‌های روزمره خود ازجمله موارد زیر را بهبود بخشند:
- حمام کردن
- مسواک زدن دندان‌ها
- شانه زدن موها
- نقاشی
- تزئین
- خوردن و آشامیدن
- نوشتن
تفریح‌درمانی
پس از مراحل اولیه فیزیوتراپی اولیه، همان‌طور که کودک شما رشد می‌کند، باید او را تشویق کرد تا در فعالیت‌های تفریحی عادی، ازجمله فعالیت‌هایی که شامل حرکات بازو و شانه هستند، شرکت کند. درمانگران تفریحی ممکن است به کودک شما در انواع فعالیت‌ها مانند بالا رفتن از وسایل، خزیدن، پرتاب کردن، نقاشی با انگشت، برداشتن اشیاء، خوردن غذا یا شنا کمک کنند. مانند فیزیوتراپی، باید انتظار داشته باشید که در مورد نحوه ارائه هرگونه کمک اضافی که ممکن است فرزندتان برای انجام این فعالیت‌ها در خانه به آن نیاز داشته باشد، آموزش‌های ارائه شود.
آب‌درمانی
آب‌درمانی نوعی فیزیوتراپی است که فشار وارده بر چارچوب اسکلتی‌عضلانی را به حداقل می‌رساند و به نوزاد اجازه می‌دهد با درد کمتری حرکت کند و در عین حال عضلات را تقویت کرده و اسپاسم را کاهش می‌دهد. آب‌درمانی به تشویق حرکات طبیعی در بازوی آسیب‌دیده کمک می‌کند.
بوتاکس‌تراپی
بوتاکس که به‌عنوان سم بوتولینوم A نیز شناخته می‌شود، از نظر پزشکی به‌دلایل زیادی تزریق می‌شود و عملکرد آن فلج موقت عضلات در محل تزریق است. اگرچه این سم از یک باکتری مشتق شده است، اما این تزریق موضعی است و خطر انتشار یا عفونت کمی وجود دارد. این روش درمانی می‌تواند انعطاف‌پذیری شانه را بهبود بخشد و با فلج کردن موقت عضلات عملکردی به رشد عضلات ضعیف‌تر کمک کند. به همین دلیل، این روش تنها زمانی مؤثر است که همراه با حرکات کششی و تمرینات فیزیوتراپی منظم انجام شود.
عمل جراحی
جراحی برای فلج ارب می‌تواند آسیب به اعصاب شبکه بازویی را که به خودی خود بهبود نمی‌یابند، مانند زمانی که پارگی عصب وجود دارد، ترمیم کند. جراحی معمولاً فقط در صورتی استفاده می‌شود که فرزند شما علیرغم سایر گزینه‌های درمانی بهبودی نشان ندهد.
انتقال عصب یا تاندون، اعصاب سالم را از قسمت دیگری از بدن برای ترمیم اعصاب شبکه بازویی آسیب‌دیده حذف می‌کند. پزشکان حتی ممکن است تصمیم بگیرند تا فیبرهای عصبی آسیب‌دیده را که قابل ترمیم نیستند، به‌طور کامل حذف کنند.
جمع‌بندی
فلج ارب نوع خاصی از آسیب به اعصاب شبکه بازویی است که در هنگام زایمان رخ می‌دهد. این آسیب بر حرکت شانه و بازوی کودک تأثیر می‌گذارد و ممکن است باعث فلج شدن کودک شود. بااین‌حال، بسیاری از نوزادان مبتلا به این بیماری می‌توانند خود به خود بهبود یابند. اگر کودک شما فوراً بهبود نیافت، نگرانی‌های خود را با پزشک در میان بگذارید. پزشک پس از تشخیص بیماری و شدت آن، درمان مناسب را پیشنهاد می‌دهد. نکته قابل توجه درمان سریع و زودهنگام کودک است که به بهبودی سریع‌تر او کمک می‌کند.
منابع
