خدمات کلینیک رسش کار درمانی پارکینسون - درمان در مراحال مختلف بیماری
بسیاری از علائم بیماری پارکینسون بر حرکات بدن تأثیر می‌گذارند. سفت شدن عضلات، لرزش و عدم تعادل از علائم این بیماری می‌باشند. یکی از روش‌های مورداستفاده برای درمان علائم پارکینسون کاردرمانی است. در این مطلب به بررسی وظایف کاردرمانگر و روش‌های کار درمانی افراد مبتلا به پارکینسون می‌پردازیم.
بیماری پارکینسون چیست؟
بیماری پارکینسون، اختلال عصبی و پیشرونده‌ای است که در آن سلول‌های عصبی مغز به‌مرور زمان از کار میفتند و بنابراین نمی‌توانند ماده شیمیایی دوپامین را تولید کنند. دوپامین سیگنال‌هایی را به مغز می‌فرستد و آن را تحریک میکند تا حرکاتی کنترل‌شده ایجاد کند. بدون دوپامین، حرکات بدن کندتر و دشوارتر می‌شوند.
مطالعه بیشتر: پارکینسون چیست؟
کار درمانی پارکینسون
کاردرمانی به افراد مبتلا به بیماری پارکینسون کمک میکند تا در زندگی روزمره فعال بمانند. کاردرمانگر با بهبود مهارت‌ها، نشان دادن راه‌های مختلف برای انجام کارها یا معرفی تجهیزات مفید، انجام روزمره را برای بیمار راحت‌تر و جذاب‌تر میکند. او همچنین برای ارتقاء استقلال بیمار تغییراتی در خانه یا محل کار توصیه میکند. به‌طور کلی کاردرمانگر ارزیابی و توصیه‌هایی را درزمینه‌های زیر به بیمار ارائه می‌دهد:
- عملکرد بازو و دست
- نوشتن
- اصلاح وضعیت منزل
- رانندگی و اصلاح خودرو
- آشپزی و خانه‌داری
- غذا خوردن با وسایل کمکی و تطبیقی
- راه‌هایی برای حفظ و ذخیره انرژی
- کار با کامپیوتر
- تغییرات محل کار
- برنامه‌ریزی برای سرگرمی
- استفاده دستی یا برقی از ویلچر
- استفاده از تجهیزات مناسب برای وان حمام و دستشویی
- وسایل کمکی برای لباس پوشیدن و آراستگی
کاردرمانگر چگونه به بیمار مبتلا به پارکینسون کمک میکند؟
کاردرمانگر در جهت ارتقاء سلامت بیمار مبتلا به پارکینسون گام برمی‌دارد. او به بیمار کمک میکند تا با وجود ناتوانی‌هایش، زندگی را ادامه دهد و تا حد امکان به‌صورت مستقل به فعالیت‌های روزمره خود بپردازد. کاردرمانگر به‌ویژه بر روی فعالیت‌هایی که برای بیمار معنا و مفهوم خاصی دارند، تمرکز کرده و در موارد ذیل به او کمک میکند:
- فعالیت‌های روزمره زندگی: این فعالیت‌ها شامل مهارت‌های اولیه خودمراقبتی ازجمله غذا خوردن، لباس پوشیدن، نظافت، حمام کردن، دستشویی و ... هستند.
- فعالیت‌های ابزاری زندگی روزمره: این فعالیت‌ها شامل مراقبت از دیگران، مراقبت از حیوانات خانگی، مدیریت مالی، رانندگی و تحرکات اجتماعی، مدیریت بهداشت و دارو، آماده‌سازی غذا و تمیزکاری، فعالیت‌های مذهبی و معنوی، خرید، ایمنی، تعمیر و نگهداری از وسایل و غیره می‌باشند.
- تحرک عملکردی: تحرک عملکردی شامل تحرک‌هایی است که برای انجام فعالیت‌های روزانه، رفتن به رختخواب، دستشویی، حمام، استفاده از ویلچر، ماشین و غیره انجام می‌دهید.
- تجهیزات تطبیقی: این تجهیزات شامل ظروف مناسب غذا برای کنترل لرزش، تشک‌های ضدلغزش، خودکارهای تطبیقی و غیره هستند.
- فعالیت‌های کاری: این فعالیت‌ها شامل راه‌اندازی و استفاده از دستگاه‌های تطبیقی برای انجام راحت‌تر وظایف کاری (نرم‌افزار مدیریت لرزش/پوشش صفحه‌کلید، ماوس تطبیقی و غیره) می‌باشند.
- شناخت: کاردرمانگر برای تحریک عملکرد شناختی و به حداکثر رساندن عملکرد حافظه و استراتژی‌های سازمانی، مهارت‌های فضایی‌بصری و غیره به بیمار کمک میکند.
مداخلات کار درمانی در مراحل مختلف پارکینسون
ازآنجایی‌که بیماری پارکینسون نوعی اختلال پیشرونده سیستم عصبی است، به‌مرور زمان بر روی حرکات بیمار تأثیر می‌گذارد. علائم این بیماری به‌تدریج شروع می‌شوند و کم‌کم با پیشرفت بیماری، علائم بیشتری ظاهر می‌شوند. بنابراین مداخلات کار درمانی بیماری پارکینسون با توجه به مرحله بیماری متفاوت می‌باشند که در ادامه به شرح آنها می‌پردازیم:
حتما بخوانید: پارکینسون چند مرحله دارد؟
مرحله اول پارکینسون
در مرحله اول پارکینسون، لرزش و سایر علائم حرکتی خفیف هستند و به‌طور معمول یک طرف بدن را تحت تأثیر قرار می‌دهند. در این مرحله کاردرمانگر پیشنهاد‌هایی برای ایمن‌سازی محل زندگی بیمار ارائه میکند تا از لغزش و زمین خوردن او جلوگیری شود. همچنین ورزش‌هایی برای افزایش قدرت و استحکام بدنی بیمار پیشنهاد می‌دهد. راهکارهای ارائه‌شده به بیمار در مراحل اولیه بیماری به شرح زیر می‌باشند:
- از تاریک کردن خانه در طول شب اجتناب کنید. در اطراف دستشویی و زیر دوش میله‌هایی تعبیه کنید. آب روی سرامیک‌ها را فوراً پاک کنید تا از لغزش و افتادن جلوگیری شود.
- عینک خود را در نزدیکی تخت قرار دهید، از رهاسازی سیم‌ها در اطراف خانه بپرهیزید تا از زمین خوردن و افتادن جلوگیری کنید. مسیری امن در خانه برای دستیابی به وسایل موردنیاز فراهم کنید.
- لوازم موردنیاز را داخل کمدها و کشوها بچینید تا دسترسی ایمن و آسان به آنها فراهم شود. فرش‌هایی را که باعث افتادن می‌شوند از سر راه جمع کنید. از صندلی به‌عنوان چهارپایه استفاده نکنید و از شخص دیگری بخواهید که اشیائی را که در قسمت‌های بالای کمد قرار دارند به شما بدهند.
- مبلمان را وسط خانه نگذارید و مسیری امن برای راه رفتن خودتان ایجاد کنید.
- با گروه‌های حمایتی پارکینسون در ارتباط باشید و در جلسات و فعالیت‌های اجتماعی این گروه‌ها شرکت کنید.
- ورزش بالاتنه به مدیریت لرزش و فعالیت‌های حرکتی ظریف کمک میکند. بنابراین ورزش را فراموش نکنید.
- از استراتژی‌های مدیریت لرزش مانند استفاده از رایانه کمک بگیرید.
مرحله دوم پارکینسون
با پیشرفت پارکینسون به مرحله دوم، لرزش، سفتی و سایر علائم حرکتی، هر دو طرف بدن را تحت تأثیر قرار می‌دهند و وضعیت بدنی و راه رفتن نیز تغییر می‌کنند. در این مرحله کاردرمانگر موارد زیر را پیشنهاد می‌دهد:
- قبل از پوشیدن لباس، حرکات کششی انجام دهید تا گرم شوید. قبل از بیرون رفتن، زمانی را صرف آماده شدن کنید. از تجهیزات تطبیقی برای سهولت در پوشیدن لباس‌ها استفاده کنید.
- برنامه‌ای منظم برای دستشویی رفتن در نظر بگیرید. برای کمک به بی‌اختیاری از پد و برای تخت خواب از پدهای پلاستیکی یا قابل شستشو استفاده کنید.
- تا جایی که می‌توانید ورزش کنید.
مرحله سوم پارکینسون
در مرحله سوم پارکینسون، علائمی ازقبیل از دست دادن تعادل، کندی حرکات و زمین خوردن دیده می‌شوند. اگرچه فرد مبتلا به پارکینسون هنوز کاملاً مستقل است، علائم به‌طور قابل‌توجهی فعالیت‌های روزمره زندگی مانند لباس پوشیدن و غذا خوردن را مختل می‌کنند. در این مرحله کاردرمانگر اقدامات زیر را توصیه میکند:
- برای غذا خوردن از تجهیزات تطبیقی استفاده کنید و فاصله میز را از بدن کاهش دهید. این اقدامات به حفظ استقلال شما کمک می‌کنند.
- روی صندلی صاف بنشینید و از خم شدن روی پاها خودداری کنید.
- از نرده‌ها برای اطراف دستشویی و حمام استفاده کنید.
- تا جایی که می‌توانید ورزش کردن را ادامه دهید.
مرحله چهارم پارکینسون
در مرحله چهارم پارکینسون، علائم شدید و بسیار محدودکننده هستند. لرزش ممکن است کمتر باشد، اما سفتی و یخ‌زدگی عضلات عمیقاً بر کیفیت زندگی بیمار تأثیر می‌گذارند. درحالی‌که امکان ایستادن بدون کمک وجود دارد، بیمار برای حرکت کردن به واکر نیاز دارد. کاردرمانگر در این مرحله به روش زیر مداخله میکند:
- استفاده از تجهیزات تطبیقی شامل صندلی مخصوص حمام و بالابر دستشویی توصیه می‌شود.
- از تجهیزات مختلف مانند عصا و نرده‌های تخت برای کمک به تحرک استفاده کنید. از صندلی بالابر برقی نیز می‌توان برای نشستن و ایستادن استفاده کرد.
- ادامه ورزش نیز به بدن شما کمک میکند.
مرحله پنجم پارکینسون
در مرحله پنجم پارکینسون، علائم در پیشرفته‌ترین و ناتوان‌کننده‌ترین حالت هستند. سفتی پا ممکن است ایستادن یا راه رفتن را غیرممکن کند. در این مرحله بیمار به ویلچر نیاز دارد یا مدام باید روی تخت بماند. همچنین مراقبت شبانه‌روزی در این زمان موردنیاز می‌باشد. کاردرمانگر در این مرحله، روش نگهداری از بیمار را به مراقب آموزش می‌دهد:
- با توجه به شرایط بدن بیمار از او مراقبت کرده و در هنگام جابه‌جا کردن او از تجهیزات مناسب استفاده کنید.
حتما بخوانید: مراحل آخر پارکینسون
خدمات کلینیک توانبخشی رسش
پاركینسون بعد از بیماری آلزایمر معمول‌ترین بیماری مخرب اعصاب به‌حساب می‌آید كه فرد مبتلا به آن به‌تدریج توانایی جسمانی خود را از دست می‌دهد. درصورت عدم مراقبت و انتخاب راهكار مناسب، هر لحظه بر شدت بیماری پارکینسون افزوده می‌شود. متأسفانه علی‌رغم تحقیقات و پژوهش‌های علمی، بیماری پاركینسون در حال حاضر درمان قطعی‌ای ندارد. ولی فعالیت‌های روزانه، تمرینات ورزشی و کاردرمانی از عواملی هستند كه می‌توانند مشكلات ناشی از آن را تا حد امكان كاهش دهند و قوای جسمانی فرد مبتلا را به‌طور نسبی متعادل سازند. در این راستا کلینیک توانبخشی رسش با کادری مجرب و حرفه‌ای به خدمت‌رسانی درزمینه کار درمانی می‌پردازد. این کلینیک با تشکیل جلسات کار درمانی به عزیزان شما کمک میکند دیرتر استقلال خود را از دست بدهند. بنابراین درصورت نیاز با ما تماس بگیرید و از خدمات متخصصان ما بهره‌مند شوید.
منابع:
