خدمات کلینیک رسش کار درمانی و توانبخشی در قطع عضو - بازیابی عملکرد
قطع عضو به معنای برداشتن تمام یا بخشی از اندام مانند دست، پا، بازو، انگشتان و ... می‌باشد. قطع عضو معمولاً به‌خاطر مشکلاتی مانند آسیب‌دیدگی، عفونت، بیماری و محدودیت حرکتی و عملکردی انجام می‌شود. این اتفاق سبب بروز علائمی می‌شود که توانایی‌ها و عملکرد بیمار را تحت تأثیر قرار می‌دهند. بنابراین انجام مداخلات کار درمانی ضروری است. در این مطلب به بررسی کار درمانی در قطع عضو می‌پردازیم.
قطع عضو
قطع عضو معمولاً به برداشتن کل یا بخشی از بازو، دست یا پا اشاره دارد. قطع عضو ممکن است پس از آسیب (قطع عضو دردناک) یا اتفاقی عمدی در جراحی رخ دهد. هنگام انجام قطع عضو، جراح یک اندام یا قسمتی از آن را که دیگر برای فرد مفید نیست، باعث درد شدید او می‌شود یا به‌دلیل عفونت زیاد سلامت او را تهدید می‌کند، برمی‌دارد. پزشکان و همچنین بیماران، قطع عضو را آخرین روش درمانی می‌دانند.
دلایل قطع عضو
دلایل زیادی برای ضرورت قطع عضو وجود دارند. شایع‌ترین علت قطع عضو گردش خون ضعیف است که باعث آسیب به رگ‌ها یا باریک شدن آنها می‌شود (به این بیماری عروق‌محیطی می‌گویند). این بدان معناست که جریان خون کافی به سلول‌های بدن نمی‌رسد، بنابراین سلول‌ها نمی‌توانند اکسیژن و مواد مغذی کافی دریافت کنند. درنتیجه بافت آسیب‌دیده شروع به مردن می‌کند و باعث ایجاد عفونت می‌شود.
سایر دلایل قطع عضو ممکن است شامل موارد زیر باشند:
- صدمات شدید (برای مثال در اثر تصادف یا سوختگی جدی)
- تومور سرطانی در استخوان یا ماهیچه‌ها
- عفونت جدی که با آنتی‌بیوتیک یا درمان‌های دیگر بهبود نمی‌یابد
- ضخیم شدن بافت عصبی که نوروما نامیده می‌شود
- سرمازدگی
- دیابت
بهبودی پس از قطع عضو به نوع روش درمانی و بیهوشی مورد استفاده بستگی دارد.
حتما بخوانید: کار درمانی سوختگی
قطع عضو چگونه بر عملکردهای انسان تأثیر می‌گذارد؟
قطع عضو به‌طرق مختلف بر زندگی افراد تأثیر می‌گذارد. برخی از دست دادن عضو را فقدانی شخصی می‌دانند که با غم و اندوه فراوانی همراه می‌شود. پذیرش بدن بدون یکی از اعضا و تأثیرات عاطفی آن امری چالش‌برانگیز هستند. تأثیر قطع عضو بر روی هر فرد متفاوت است و به بهبود فیزیکی افراد بستگی دارد. قطع اندام تأثیر زیادی بر استقلال فرد و اعضای خانواده‌اش می‌گذارد. در ادامه تأثیرات قطع عضو بر جنبه‌های مختلف زندگی یک فرد ذکر شده‌اند:
- از دست دادن استقلال در شستشو و لباس پوشیدن
- مشکلات تمیزکاری
- مشکل در پخت‌وپز و غذا خوردن
- احتمال سقوط
- گوشه‌گیری و عدم شرکت در فعالیت‌های اجتماعی
- احساس افسردگی و استرس
- کاهش انگیزه
کاردرمانگر چگونه به فردی که دچار قطع عضو شده است کمک می‌کند؟
کاردرمانگران به بیمار کمک می‌کنند توانایی خود را برای انجام فعالیت‌های روزمره زندگی مانند شستشو، لباس پوشیدن، پخت‌وپز و تمیزکاری به دست آورند. به‌علاوه به او کمک می‌کنند استقلال خود را حفظ کند و با کمک وسایل کمکی فعالیت‌های خودمراقبتی را انجام دهد. آنها همچنین مهارت‌های لازم را درمورد راه‌های اصلاح محیط به‌منظور جلوگیری از سقوط یا آسیب‌های دیگر در اختیار بیمار قرار می‌دهند. اقداماتی که کاردرمانگر در طول کار درمانی انجام می‌دهد شامل موارد زیر می‌باشند:
تمرکز بر یادگیری مجدد وظایف
در ابتدا کاردرمانگر به بیمار می‌آموزد بدون عضو ازدست‌رفته کارهای روزانه خود مانند مرتب کردن تخت، لباس پوشیدن، نظافت، خانه‌داری، و مهارت‌های ورود مجدد به جامعه را انجام دهد. در این مرحله او نحوه استفاده از ویلچر و حرکت دادن آن در فضاهای تنگ و عبور از روی موانع را نیز به بیمار آموزش می‌دهد.
در مرحله بعدی، کاردرمانگر بیمار را برای بازگشت به خانه آماده می‌کند. او پس از ترخیص بیمار از بیمارستان، محیط خانه را ارزیابی می‌کند و تغییرات موردنیاز و تجهیزاتی را که باعث بازگشت آسان‌تر بیمار به روال عادی زندگی می‌شوند در اختیار او قرار می‌دهد.
ارزیابی سلامت روان نیز بخشی از کار درمانگر است. او ملاقات‌هایی با بیمار ترتیب می‌دهد و درخصوص احساس او پس از عمل‌های جراحی شدید با او حرف می‌زند. از دست دادن اندام تغییری بزرگی در زندگی است. کاردرمانگر مهارت‌های مقابله‌ای بیماران را ارزیابی کرده و اغلب گروه‌های حمایتی به بیمار معرفی می‌کند. در برخی موارد نیز بیمار را به روانشناس ارجاع می‌دهد.
یادگیری نحوه استفاده از پروتزها
یکی از وظایف کاردرمانگر آموزش نحوه استفاده از پروتز نصب‌شده است. در این مرحله، بیمار بسیاری از فعالیت‌هایی را که در مرحله قبل انجام داده است مجدداً تکرار می‌کند. نصب پروتز باعث تغییر مرکز ثقل بیمار می‌شود بنابراین مغز دوباره باید آموزش ببیند. کاردرمانگر در این مرحله تمریناتی برای نحوه استفاده از پروتز جدید ارائه می‌کند.
از طرفی تنظیم زندگی با اندام مصنوعی جدید انرژی قابل‌توجهی می‌طلبد؛ زیرا باید سعی کنید با کمک پروتز جدید وظایف و عملکردهای عضو ازدست‌رفته را جبران کنید. به همین دلیل است که افراد ضعیف یا افرادی که بیماری‌های جدی مانند بیماری قلبی دارند نمی‌توانند از اندام مصنوعی استفاده کنند.
اگر قادر به داشتن اندام مصنوعی باشید، نوع اندامی که به شما توصیه می‌شود به موارد زیر بستگی دارد:
- نوع قطع عضوی که داشتید
- میزان قدرت عضلانی در قسمت اندام ازدست‌رفته
- وضعیت سلامت عمومی شما
- وظایفی که انتظار می‌رود اندام مصنوعی انجام دهد
- این‌که آیا می‌خواهید اندام تا حد ممکن واقعی به نظر برسد یا این‌که بیشتر به عملکرد عضو اهمیت می‌دهید
اگر تحمل فشار ناشی از استفاده از اندام مصنوعی برای بیمار دشوار باشد، پزشک اندامی صرفاً برای زیبایی پیشنهاد می‌دهد. این اندام شبیه اندام واقعی است، اما قابل‌استفاده نیست. اندام‌هایی که کارایی لازم را داشته باشند، هم ازنظر فیزیکی واقعی به نظر می‌رسند و هم کاربردی هستند.
هدف از کار درمانی
درمان‌ها و خدمات کار درمانی ارائه‌شده توسط کلینیک توانبخشی رسش برای حضور افراد با قطع عضو در فعالیت‌های اجتماعی طراحی شده‌اند. کاردرمانگران ما از مهارت‌های کلیدی توانمندسازی برای کمک به ارتقای سلامت و رفاه بیماران استفاده می‌کنند. هدف از مداخلات کاردرمانی ما بهبود توانایی‌ها و مهارت‌های افراد مبتلا به قطع عضو می‌باشد. این مهارت‌ها عبارت‌اند از:
- استقلال عملکردی
- تعامل اجتماعی
- ایمنی
- بهبود مراقبت از خود
- مدیریت خلق‌وخو
انواع ارزیابی‌های کار درمانی برای بیمار قطع عضو
ارزیابی‌های کار درمانی برای کسانی که دچار قطع عضو شده‌اند، کاملاً جامع هستند و بر اساس نیازهای هر فرد انجام می‌شوند. می‌توان اطلاعات مربوطه را جمع‌آوری کرد و به توسعه یک برنامه درمانی مناسب کمک کرد. ارزیابی‌های کاردرمانیِ مناسب برای کسانی که قطع عضو شده‌اند، شامل موارد زیر می‌باشند:
- ارزیابی‌های شناختی
- ارزیابی عملکردی
- ارزیابی فعالیت‌های روزمره زندگی
- ارزیابی کمک‌ها
- ارزیابی ریسک
ارزیابی‌های غیراستاندارد را می‌توان برای افرادی که دچار قطع عضو شده‌اند نیز استفاده کرد. در این مرحله کاردرمانگر فعالیت‌های روزمره بیمار را مشاهده کرده و با او مصاحبه می‌کند. کاردرمانگر ازطریق ارزیابی‌های استاندارد و غیراستاندارد اطلاعاتی جمع‌آوری می‌کند که کاملاً دقیق هستند و به ارائه مؤثرترین برنامه درمانی کمک می‌کنند.
مطالعه بیشتر: کار درمانی سندروم تونل کارپال
خدمات کلینیک توانبخشی رسش
در بسیاری از موارد، قطع عضو برای نجات جان بیمار، حذف منبع عفونت و افزایش تحرک و راحتی او انجام می‌شود. فرایند کاردرمانی پس از قطع عضو برای بازیابی استقلال و بهبود کیفیت زندگی بیمار ضروری است. کاردرمانگران کلینیک توانبخشی رسش در طول جلسات کار درمانی به ارزیابی شرایط بیمار می‌پردازند و اطلاعاتی درمورد نحوه خودمراقبتی و راهکارهای حفظ استقلال در انجام فعالیت‌های روزمره در اختیار او قرار می‌دهند. بنابراین اگر شما یا یکی از عزیزان‌تان دچار قطع عضو شده‌اید و در حال بررسی مراکز توانبخشی هستید، با ما تماس بگیرید و از خدمات تیم متخصصان ما آگاه شوید.
منابع:
indianapolis-rehabhospital.com
